سلامت نیوز : آموزش کوتاه مدت انجام سونوگرافی به پزشکان عمومی و متخصصین غیر رادیولوژی، نه تنها علمی نیست که بلکه باعث ایجاد بازاری برای رونق فروش دستگاههای سونوگرافی توسط دلالان و تحمیل هزینه های بی مورد به بیماران می شود.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از مهر ؛ متخصصین و دستیاران رادیولوژی در کشور با ارسال نامه ای به وزیر بهداشت نسبت به تبعات ناگوار سوءاستفاده دلالان تجهیزات پزشکی از دستورالعمل وزیر بهداشت برای انجام سونوگرافی توسط پزشکان عمومی و سایر متخصصین غیر رادیولوژی ابراز نگرانی کرده اند.
در این نامه آمده است: وزارت بهداشت با صدور بخشنامه ای همراه با دستورالعمل، مجوز انجام سونوگرافی و گزارش رادیولوژی را برای پزشکان عمومی و متخصصین غیر رادیولوژی صادر نموده است. با توجه به منافات داشتن چنین بخشنامه ای با اصول علمی و اخلاق پزشکی این موضوع مورد اعتراض جامعه رادیولوژی قرار گرفت و نهایتا در ملاقات حضوری مسئولان انجمن رادیولوژی، دو معاون آموزشی و درمان وزارت بهداشت صدور این دستورالعمل را شفاها تکذیب کردند. با این حال مشاهده می شود که برخی شرکتها و دلالان وارد کننده دستگاههای سونوگرافی پس از اعلام تکذیب شفاهی وزارت بهداشت همچنان به برگزاری کلاسهای چند روزه برای آموزش به پزشکان عمومی و تبلیغ خرید دستگاه به آنها ادامه می دهند.
لازم است به این امر توجه شود که سونوگرافی بخشی از رشته بسیار تخصصی و در حال پیشرفت تصویربرداری تشخیصی است که البته در ایران به آن "رادیولوژی" می گویند. در این رشته تخصصی پزشکی با روشهای مختلف مانند MRI ، CT اسکن، سونوگرافی و داپلر رنگی، تصویربرداری با دستگاه اشعه ایکس، فلوئوروسکوپی، آنژیوگرافی و PET اسکن از بدن انسان تصویر تهیه می شود. متخصصین این رشته پس از اتمام دوره عمومی پزشکی و گذراندن دوره خدمت در مناطق محروم و سپس موفقیت در آزمون سنگین ورودی تخصص پزشکی کشور و اخذ بهترین رتبه ها، حداقل 4 سال لازم است تا در بیمارستانهای آموزشی و تحت نظارت اساتید فن ، علم "تصویر برداری تشخیصی" را بیاموزند و علاوه بر آشنایی با ابزارهای تصویربرداری و محافظت در برابر اشعه ، نحوه تهیه صحیح تصویر از بدن انسان و تفسیر این تصاویر را طی هزاران ساعت کار مطالعاتی و عملی جدی و کاملا حرفه ای بیاموزند و پایان نامه تخصصی و مقاله ارائه دهند. آنها باید علاوه بر تسلط بر آناتومی بدن انسان و بیماریهای آن بتوانند تصاویر متنوعی را که بیماریهای مختلف در بدن ایجاد می نمایند از هم بازشناسند.
علم تصویر برداری تشخیصی یک دانش وابسته به تکنولوژی بوده و همگام با تکنولوژی بسرعت در حال پیشرفت و گسترش است و اکنون واجد دو سرشاخه فوق تخصصی در سایر کشورهاست: فوق تخصص بر مبنای ابزار تصویربرداری و فوق تخصص بر مبنای اعضای بدن.
دستگاههای تصویربرداری از جمله سونوگرافی هم اکنون جزء گرانترین ابزارهای دنیای پزشکی هستند و فرایند تصویربرداری گرانقیمت و هزینه بر است. به همین دلیل حتی در کشورهای صنعتی و دارای سرانه سلامت بالا نظامهای سلامت و بیمه ها نسبت به استفاده بی مورد و بی رویه از این ابزارها سختگیریهای قابل ملاحظه ای می نمایند. متاسفانه در کشور ما استفاده از ابزارهای تصویربرداری به دلیل کمتر بها دادن به معاینه دقیق پزشک در حال افزایش بوده و هزینه های بیموردی را به نظام سلامت وارد می سازد.
از سوی دیگر نگاه غیر علمی به ابزارهای تصویربرداری و در اختیار نهادن ابزار یک رشته تخصصی و بلکه فوق تخصصی به سایر پزشکان غیر مرتبط که دانش و مهارت مورد نیاز را ندارند علاوه بر ایجاد خطرات مربوط به تشخیص نادرست می تواند به ابزاری برای بیمارسازی و کسب درآمد تبدیل گردد که خود خطرات مضاعف و هزینه های مادی و معنوی بیشتری را به نظام سلامت وارد می سازد. از آنجا که "متخصص رادیولوژی" یا "تصویر برداری تشخیصی" به دلیل ارجاعی بودن بیماران امکان بیمارسازی ندارد لذا مفسده خود ارجاعی در آن غیر ممکن بوده و رشته ای کاملا علمی است که تشخیص بی طرفانه و علمی بیماریها را فراهم می آورد.
ضمن آنکه تهیه و تفسیر تصاویر نیازمند تمرکز روی این حیطه است و پزشک غیر مرتبطی که همزمان باید به ویزیت و معاینه و نوشتن نسخه بیمار بپردازد امکان تمرکز روی حیطه تخصصی تصویر برداری تشخیصی که شامل سونوگرافی است را ندارد. در کشور کانادا افرادی بصورت کارشناس تحت نظارت مستقیم پزشک متخصص رادیولوژی اقدام به سونوگرافی فقط برای تهیه تصویر می کنند. اما در نهایت تصویر تهیه شده تنها توسط متخصص مذکور تفسیر می گردد و سایر رشته ها در حیطه خود متمرکز می شوند.
لذا پدیده شگفت انگیز آموزش چند روزه یا حتی چند ماهه سونوگرافی به پزشکان عمومی و سایر متخصصین غیر رادیولوژی علمی نبوده و تنها باعث ایجاد بازاری برای رونق فروش دستگاههای سونوگرافی توسط دلالان و تحمیل هزینه های بی مورد به بیماران می شود. مضافا اینکه انجام سونوگرافی توسط افراد غیر متخصص منتهی به تشخیصهای نادرست و عواقب ناگوار برای بیماران خواهد شد.
سابقه این امر به سال 1386 بر می گردد که وزارت بهداشت طبق بخشنامه شماره ٢٨٠١٣/ك مورخ 15. 11. 1386 مجوز انجام و تفسیر سونوگرافی را به متخصصین زنان داد مفاد این بخشنامه بشرح ذیل است: این وزارتخانه وفق اختیارات قانونی به دلیل شرایط خاص بیمارانی كه به متخصصین زنان و زایمان مراجعه می نماید و تقاضای انجام سونوگرافی در راستای انجام عملیات درمانی را داشته، با شرایط مشخص و پیش بینی شده صورت گرفته است، منجمله متخصصین مذكور بایستی با طی نمودن دوره آموزشی سونوگرافی مورد تایید حوزه معاونت آموزشی این وزارتخانه با رعایت شرایط مقرر شامل ارائه گزارش درمانی، خودداری از سونوگرافی دیگر بیماران متفرقه ارجاعی و نیز عدم درج مراتب انجام سونوگرافی در تابلو مطب و سرنسخه مربوطه اقدام نمایند و بدیهی است این قبیل اقدامات سونوگرافی همانند دیگر ابزار پزشكی برای معالجه و درمان بیماران مصداق خواهد داشت و در این ارتباط نظارت دائمی موارداز جانب حوزه های درمانی دانشگاههای علوم پزشكی ذیربط درتمامی موارد اعمال می گردد.
این بخشنامه دارای ایرادات اساسی است:
١- شرایط خاص بیماران که مانع از ارجاع آنها به متخصص رادیولوژی که صاحبنظر و متخصص در سونوگرافی است ذکر نگردیده است.
٢- انجام سونوگرافی به درخواست بیمار بر خلاف اصول علمی و اخلاق پزشکی در زمان بارداری است. (بموجب قرار دادن بی مورد جنین در معرض امواج فراصوت). خصوصا این امواج در نوع داپلر رنگی و چهار بعدی بسیار قوی تر بوده و در زمان سه ماهه اول بارداری برای سلامت جنین مضر هستند پزشک مجاز به انجام هیچ کار درمانی یا تشخیصی بدون دلیل علمی و صرفا بنابر تقاضای بیمار نیست.
٣- آموزش سونوگرافی به متخصصین زنان در قیاس با متخصص رادیولوژی ناکافی و مهارت و تمرکز لازم را با توجه به حیطه کاری و همزمانی معاینه و درمان ندارند. به گفته دکتر قیامت عضو هیئت انتظامی نظام پزشکی ، پرونده های متعددی از خطاهای متخصصین زنان در ارتباط با انجام و تفسیر سونوگرافی در سازمان نظام پزشکی وجود دارد.
٤- ضمانت اجرایی برای عدم اخذ هزینه جداگانه و عدم تبلیغ برای سونوگرافی ، توسط متخصصین زنان وجود ندارد و همانطور که تجربه چند سال گذشته نشان داده متخصصین زنان نه تنها هزینه های چند برابری نسبت به متخصص رادیولوژی از بیماران دریافت می کنند بلکه به امر سونوگرافی بعنوان روش کسب درآمد بیش از تخصص اصلی خود توجه دارند.
همچنین تجربه این چند سال نشان داد که وزارت بهداشت عملا نظارتی روی اجرای صحیح همین بخشنامه نیز نداشته است.
به گفته دکتر محمد مهدی قیامت عضو هیئت انتظامی نظام پزشکی از منظر دستورالعملهای وزارت بهداشت انجام سونوگرافی و برخی خدمات تشخیصی از سوی پزشکان معالج اگر بدون دریافت تعرفه جداگانه و گزارش باشد، ایرادی ندارد اما گزارشها حاکی از آن است که اکثر پزشکان معالج که سونوگرافی می کنند تعرفه جداگانه دریافت می کنند و قصور پزشکی در این مورد وجود دارد.
بنابراین، این نگرش وزارت بهداشت که "انجام سونوگرافی از سوی متخصصان غیر از تخصص رادیولوژی، اگر برای کمک به تشخیص و درمان فرد تلقی شود، ایرادی ندارد"، دارای ایرادی بنیادین است؛ زیرا استفاده از این ابزار با توجه به توضیحات مشروح در صلاحیت منحصرا متخصص رادیولوژی است و درآمد ناشی از آن نباید سایر متخصصان و پزشکان عمومی را به حیطه ای غیر از تخصص خود مجذوب و از فعالیت اصلی خود منحرف سازد.
منطقی است که در صورت کمبود متخصص رادیولوژی در مناطق محروم، وزارت بهداشت توزیع متخصصین مربوطه را اصلاح نموده و مزایای حقوقی و وام های مناسبی برای فعالیت متخصصین این رشته پر هزینه در مناطق محروم در نظر بگیرد. همچنین اکنون در بسیاری از شهرها تراکم متخصص رادیولوژی وجود دارد که با برنامه ریزی صحیح می توان مشکل عدم توازن نیروی متخصص رادیولوژی را حل کرد.
متخصصین و دستیاران رادیولوژی کشور در نامه سرگشاده خود به وزیر بهداشت، از او خواسته اند با توجه به خطرات بکارگیری غلط ابزارهای تصویربرداری و تفسیر نادرست از تصاویر، نسبت به اعلام رسمی "ممنوعیت بکارگیری ابزارهای تصویربرداری تشخیصی شامل سونوگرافی و تفسیر تصاویر تهیه شده توسط پزشکان غیر از متخصص رادیولوژی" که می تواند برای سلامت مردم بسیار خطرناک باشد، اقدامات عاجل را اعمال نماید.
آموزش کوتاه مدت انجام سونوگرافی به پزشکان عمومی و متخصصین غیر رادیولوژی، نه تنها علمی نیست که بلکه باعث ایجاد بازاری برای رونق فروش دستگاههای سونوگرافی توسط دلالان و تحمیل هزینه های بی مورد به بیماران می شود.
نظر شما