سلامت نیوز : شمال تهران سه‌شنبه لرزید و مشخص شد که گسل تجریش و شمال پایتخت‌ فعال است. به این ترتیب دوباره بازار صحبت‌ها درباره مقاومت، امکانات و تمهیداتی که برای مواجهه با زلزله در نظر گرفته شده، داغ شد. احتمالا این داغی هم مانند همیشه تا چند روز ادامه دارد و بعد تا زلزله بعدی به دست فراموشی سپرده می‌شود.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از شرق ؛ سه‌شنبه حوالی چهار بعد‌از‌ظهر بود که زلزله‌ای به بزرگی 2/2 ریشتر و عمق ۹ کیلومتری زمین، تجریش و گسل شمال تهران را لرزاند. با این‌که اصولا زلزله‌ای با این میزان ریشتر، اصلا نگران‌کننده نیست و هیچ خسارتی هم نخواهد داشت ولی لرزیدن این گسل که دو‌میلیون‌ودویست هزار نفر روی آن زندگی می‌کنند، جای نگرانی به وجود می‌آورد. البته این نگرانی بیشتر خواهد شد وقتی که مشخص می‌شود لرزیدن این گسل، توانایی فعال‌کردن دو گسل دیگر تهران، یعنی گسل مشا و جنوب ری را دارد. با فعال‌شدن این سه گسل هم که همیشه صحبت‌ها از تلفات ‌میلیونی در تهران بوده است. البته گسل تجریش فعال است و نشانه آن هم همین زلزله‌های کوچک است که اتفاق می‌افتد.

مهدی زارع، معاون پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، گفت: این گسل یکی از پرریسک‌ترین گسل‌هاست و اهمیتی که دارد این است که جمعیت بسیاری روی این گسل زندگی می‌کنند. براساس صحبت‌های زارع، زلزله‌هایی در اندازه‌های نیم تا دو ریشتر معمولا در تهران و اطراف تهران ثبت می‌شود ولی عدد آن از دو که بیشتر می‌شود و در خود شهر که اتفاق می‌افتد، توجهات را جلب می‌کند. با این‌که اندازه این زمین‌لرزه کوچک است، اما نشان می‌دهد گسل شمال تهران در کنار گسل شرق تهران، دارای فعالیت است، زیرا ساعت سه صبح روز سه‌شنبه، 18 تیر، شهر کیلان که در شرق استان تهران قرار دارد هم با زلزله‌ای به بزرگی 1/2 ریشتری لرزید.

گسل شمال از مهم‌ترین گسل‌های تهران است که از منطقه لواسانات تا کرج، یعنی از پهنه شرقی به غربی و طول تقریبا 100 کیلومتر کشیده شده و توانمندی‌اش به اندازه‌ای است که می‌تواند زلزله 5/7ریشتری به وجود آورد. بزرگ‌ترین فعالیت این گسل مربوط به 3000 سال قبل با زلزله‌ای به بزرگی بیش از هفت ریشتر بوده که موجب شد تمدن قیطریه از بین برود. البته این زلزله‌های کوچک می‌تواند نگران‌کننده باشد، زیرا از طرفی نشان از فعال‌بودن گسل دارد و از طرف دیگر نشان می‌دهد که این گسل در یک بازه زمانی نسبتا طولانی، «نبود لرزه‌ای» داشته است، یعنی مدت‌زمان طولانی زلزله‌های شش ریشتر به بالا نداشته باشند و این موضوع را خطرناک‌تر می‌کند.

البته علاوه بر گسل شمال، گسل ری و مشا هم در تهران وجود دارد که هر دو فعال هستند. هریک از گسل‌های جنوب تهران کمتر از 30 کیلومتر طول دارد ولی قدرتش به اندازه به‌راه‌انداختن یک زلزله هفت‌ریشتری است. گسل مشا هم از فیروزکوه شروع می‌شود و تا دماوند ادامه پیدا می‌کند. طول گسل مشا، بیش از 200 کیلومتر و توانایی هشت ریشتر زلزله را دارد و البته فوق‌العاده فعال است. در این بین، بحث مهم، محل تلاقی گسل مشا و گسل شمال است. منطقه‌ای در شمال شرق تهران که البته بسیار زلزله‌خیز است. این گسل‌ها جوان هستند و زلزله‌هایی در پوسته بالایی زمین و در عمق‌های کم ایجاد می‌کنند.

بهرام عکاشه، پدر علم زلزله‌شناسی ایران، درباره زلزله اخیر گسل شمال تهران می‌گوید: این زلزله در تهران جای نگرانی ندارد. ولی اگر زلزله‌ای در تهران رخ دهد، شدت تخریب آن بالا خواهد بود. به گفته او، درست است که در چندین مورد زلزله‌هایی با شدت و عمق بسیاری را شاهد بودیم، اما بیشتر لرزش‌ها کوچک و با عمق کم اتفاق افتاده است. در تهران در منطقه شرق، شمال و حتی جنوب زلزله‌های کم‌عمقی اتفاق می‌افتد. عکاشه ادامه می‌دهد: «جنس خاک و وضعیت گسل شمال تهران از حساسیت بیشتری برخوردار است. شاید سازه‌های ساختمان‌هایی که در شمال تهران ساخته می‌شود مقاوم‌تر باشد، اما همواره زلزله و نوع لرزش زمین به‌گونه‌ای است که به سختی می‌توان نسبت به آن پیش‌بینی کرد.» او همچنین می‌گوید: «گسل تجریش که روز سه‌شنبه لرزید، یکی از گسل‌های فرعی گسل شمال تهران بود. البته مسلما در ارتباط با گسل‌ اصلی است. به‌هرحال با این‌که این گسل طولش پنج‌کیلومتر بیشتر نیست ولی همین که مشخص شد فعال است می‌تواند اخطاری برای ما باشد.»

با این حال، به گفته مرتضی اکبرپور، معاون سازمان مدیریت بحران ایران، از این نوع زلزله‌ها در طول شبانه‌روز در تهران و سایر نقاط کشور به‌وفور اتفاق می‌افتد و جای نگرانی وجود ندارد، ولی «به سازمان مدیریت بحران استان تهران هشدار داده‌ایم تا در آماده‌باش کامل باشند.» همچنین، محمود مظفر، رییس سازمان امداد و نجات، هم درباره این زلزله گفته است که از این زلزله‌های دو تا سه ریشتری در روز صد بار در مناطق مختلف ایران رخ می‌دهد و زلزله منطقه تجریش جای هیچ نگرانی ندارد.

در حالی که مسئولان صحبت از زلزله‌های بی‌شمار در تهران می‌کنند و می‌گویند مشکلی وجود ندارد، ولی همیشه در دستگاه‌های لرزه‌نگاری، اعداد اعشار با خطا روبه‌رو بوده و نمی‌توانند ریشتر دقیق را اعلام کنند. به همین دلیل شاید زلزله اخیر، 5/2ریشتری بوده باشد و دستگاه‌های لرزه‌نگاری آن را تشخیص نداده باشند. از طرف دیگر، به گفته عکاشه، این میزان زلزله که اعلام می‌شود درواقع در برابر اصل زلزله‌هایی که اتفاق می‌افتد خیلی کمتر است، زیرا در مناطقی مانند شمال شرق تهران که منطقه‌ای زلزله‌خیز است، باید 50مرکز لرزه‌نگاری وجود داشته باشد، در حالی که الان تنها 20مرکز برای این کار وجود دارد. به این ترتیب، زلزله‌های تهران و دیگر مناطق کشور، خیلی بیشتر از این میزانی است که بیان می‌شود.

با این‌حال، به گفته او، این مسائل باید جدی گرفته شود؛ زیرا آخرین زلزله‌ای که 180سال پیش در تهران اتفاق افتاد، در آن زمان باعث شد 45‌هزار نفر کشته شوند و مناطق بسیاری از شهر ویران شود. عکاشه همچنین در ادامه می‌گوید: «نه‌تنها تهران، بلکه تمام شهرهای کشور در معرض خطر هستند، زیرا براساس گزارشی که سازمان تحقیقات مسکن در نشریه خود منتشر کرده، 488شهر در میزان خطر‌پذیری در برابر زلزله آورده شده است که 83‌درصد این شهرها در معرض خطر زیاد و خیلی زیاد زلزله هستند و شهرهای امن از تعداد انگشت‌های دست هم کمتر است.» همین‌طور براساس صحبت‌های او، در استان تهران و کرج، 26 شهر در این نشریه آورده شده که از این تعداد، چهار شهر در معرض زیاد و 22 شهر در معرض خیلی زیاد هستند.