سلامت نیوز : در گذشته مصرف موادمخدر بین افراد بی‌سواد یا كم‌سواد بیشتر رایج بود و افراد تحصیلكرده جامعه (به جز مواردی استثنایی) از اعتیاد دوری می‌كردند. استفاده از مواد سنتی و قدیمی چون تریاك، هروئین و... به‌تدریج باعث تغییراتی در چهره و شخصیت افراد می‌شد و تیرگی و زردی پوست صورت، لاغر شدن، حالت خماری،تغییر در نحوه صحبت و افتادگی شانه‌ها بسیاری از افراد تحصیلكرده و خانم‌ها را از مصرف موادمخدر دور نگه می‌داشت.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از تهران امروز ؛ اما با شیوع استفاده از موادمخدر جدید(مانند علف، گرس، شیشه و...) فرد معتاد دیگر هیچ شباهتی به تصویر سنتی كه از معتادان در ذهن‌ها نقش بسته ندارد. چون موادمحرك صنعتی تغییری در ظاهر، چهره، تكلم و رفتار فرد ایجاد نمی‌كنند و به همین دلیل اعتیاد به این مواد چندان از ظاهر افراد قابل تشخیص نیست و حتی ممكن است اطرافیان فرد مبتلا تا مدت‌ها متوجه اعتیاد آنها نشوند و حتی باور نكنند كه این فرد سیگار مصرف می‌كند.

این مواد قشر تحصیلكرده و افرادی كه از لحاظ اجتماعی از جایگاه مناسبی برخوردارند را هدف خود قرار داده و به سرعت در بین این افراد جا باز كرده و حتی محبوب شده است. همین موضوع سبب شده كه برخی از آسیب‌شناسان وابستگی افراد خاص به اینگونه موادمخدر را اعتیاد «یقه سفید»ها لقب بدهند. اصطلاحی كه این روزها در رسانه و مطبوعات مدام منتشر می‌شود، اما دكتر فرید براتی سده معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی كشور معتقد است در كشور اعتیادی به نام یقه سفید و یقه آبی و یقه سیاه نداریم.

این كارشناس مسائل حوزه اعتیاد در گفت‌وگو با تهران امروز می‌گوید: «این اصطلاح یقه سفید علمی نیست. چون با توجه به تغییری كه در مصرف مواد و الگوی مصرف و مصرف‌كننده در دنیا رخ داده است، كشور ما نیز از این قاعده مصون نمانده است. به همین دلیل مصرف‌كنندگان امروزی كلیشه‌ای نیستند و افرادی چون آقاتقی سریال آینه عبرت كمتر شده‌اند.» از نظر دكتر براتی سده اصطلاح «یقه سفید»، «یقه آبی» و... در جامعه‌شناسی بیشتر به مدیران و افرادی كه مهارت خاصی دارند اطلاق می‌شود. در صورتی كه اعتیاد مخصوص پولداران نیست و در همه اقشار جامعه رخنه كرده است. به اعتقاد او این اصطلاح تصویرگر خوب و علمی نیست و نباید روی آن مانور داد.

چون مشكلاتی كه در حال حاضر گریبانگیر ما شده تغییر در مصرف‌كنندگان است؛ مثلا این روزها موضوع اعتیاد در زنان بسیار نگران‌كننده است چون ممكن است آن معتاد زن یك كارمند، خانه دار، دانشجو، دانش‌آموز و... باشد و باید در مقابل پدیده اعتیاد زنان اقدامات پیگیرانه‌ای انجام دهیم، حالا چه فرقی دارد كه این پدیده را اعتیاد یقه سفید بنامیم یا یقه سیاه.

وی در ادامه می‌افزاید: در سال‌های اخیر استفاده از مواد روانگردان بسیار زیاد شده است. همچنین با مراجعه به مراكز و كمپ‌های اعتیاد، متوجه می‌شدم كه جوان‌ترها بیشتر از مسن‌ها دچار اعتیاد شده‌اند و اعتیاد به مواد جدید مانند شیشه در افراد بالای 35 سال خیلی كمتر دیده می‌شود. این بدان معناست كه سن اعتیاد پایین آمده و باید نگاه جدی به آن كرد. مثلا طبق آماری كه در تهران داشتیم مشخص شد كه 8.2 درصد تهرانی‌ها حداقل یكبار موادمخدر مصرف‌كرده‌اند و بخش اعظم این افراد، بین گروه سنی 14 تا 30 بوده‌اند كه این امر بسیار نگران‌كننده است.

راهكارهای مسئولان كارساز نیست

دكتر فرید براتی سده مهم‌ترین راهكار جلوگیری از گسترش اعتیاد افراد به موادی مانند شیشه را تغییر سیاست‌های فعلی مبارزه با موادمخدر و سرمایه‌گذاری روی اقدامات پیشگیرانه می‌داند و توضیح می‌دهد: ما سه سبك پیشگیری داریم. سبك پیشگیری اولیه كه پیشگیری با اطلاع‌رسانی، آگاهی بخشی، آموزش زندگی سالم، بالا بردن كیفیت زندگی، تعامل خانواده و بچه‌ها، پر كردن اوقات فراغت جوانان و... را در كل جامعه باید پیش برد. دومین سبك، پیشگیری سطح انتخابی است. این پیشگیری در مورد افرادی است كه در معرض خطر هستند. فرزندان معتادان، فرزندان طلاق، كسانی كه در مناطق آسیب‌پذیر زندگی می‌كنند و... جزو این دسته هستند. سومین سبك پیشگیری نشانگر است. این پیشگیری برای كسانی است كه نشان داده‌اند تمایل به اعتیاد داشته یا جزو افرادی هستند كه یكبار حشیش، گرس، علف و... را استفاده كرده‌اند.

معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی كشور در مورد اقدامات پیشگیرانه این گروه می‌افزاید: این افراد چون حداقل یكبار موادمخدر مصرف‌كرده‌اند باید پیشگیری ویژه‌ای صورت گرفته و ارتباط جدی‌تری با آنها داشته باشیم. به دلیل تجربه‌ای كه داشتند و به قول معروف مزه‌اش زیر دندانشان رفته است نمی‌توان مانند دو گروه اول رفتار كرد. بلكه باید مشكلات مواد را به آنها نشان داد یا آنها را به یك مركز برده و افرادی كه براثر اعتیاد به ایدز مبتلا شده‌اند را به آنها نشان داد. باید كاری كرد كه پیامدهای اعتیادشان را ببینند.

ارائه موادمخدر برای لاغری یا ساختن عضله

اما دیروز دكتر عباسعلی ناصحی مدیركل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت هم به خبرنگار ایسنا درباره موج جدید تبلیغات شیشه در آرایشگاه‌ها و ورزشگاه‌های زنانه هشدار داد. هشداری كه در سال‌های گذشته بسیاری از آسیب‌شناسان آن را مطرح كرده بودند اما اینبار یك مقام رسمی وزارت بهداشت با تایید آن می‌گوید: اعتیاد به موادمخدر سنتی در زنان بسیار نادر است اما متاسفانه اعتیاد به موادمحرك صنعتی در زنان به مراتب بیشتر از اعتیاد به موادمخدر سنتی است و این موضوع زنگ خطری است كه باید جدی گرفته شود.

زنان نیز اغلب از طریق دوستان، آرایشگاه‌ها و باشگاه‌های زنانه به مصرف این مواد توصیه می‌شوند، بدون آنكه خودشان خبر داشته باشند. این مواد در زنان اغلب به عنوان داروی لاغری یا تناسب اندام مصرف می‌شود و فرد به‌تدریج به این موادمعتاد می‌شود. سایه سنگین اعتیاد بر آرایشگاه‌ها و ورزشگاه‌های زنانه آنقدر زیاد شده است كه ناصحی عزم تمامی رسانه‌ها را به یاری می‌طلبد و می‌گوید: تمام روش‌های پیشگیری كه در مورد موادمخدر سنتی وجود دارد در مورد موادمحرك صنعتی نیز صدق می‌كند. علاوه بر آن افرادی كه ناآگاهانه به سمت سوء مصرف موادمحرك صنعتی كشیده می‌شوند، باید در این زمینه آگاهی یابند؛ به‌ویژه در مورد زنان كه بسیاری از آنها از روی ناآگاهی و ندانسته این مواد را مصرف‌كرده و معتاد می‌شوند. بر این اساس اقدامات پیشگیرانه باید از طریق رسانه‌ها و همچنین از مكان‌هایی نظیر آرایشگاه‌ها و سالن‌های ورزشی زنانه كه مصرف این مواد تبلیغ می‌شود، صورت گیرد.

دكتر فرید براتی‌سده هم در این رابطه به تهران امروز توضیح می‌دهد: اعتیاد در استان‌های پرخطر به دلیل نزدیكی به مرز بیشتر است. سكونتگاه‌های غیررسمی یا همان مناطق حاشیه‌ای معمولا مناطق آسیب‌پذیر هستند كه موادمخدر و اعتیاد در آن زیاد به چشم می‌خورند. در برخی مناطق شهری هم به دلیل آنكه انسجام اجتماعی كمتری دارد نیز ممكن است جزو مناطق آلوده محسوب شوند. اما مشكل اصلی اینجاست كه در برخی مكان‌ها مصرف شیشه آنقدر بالا رفته است كه برای ما مسئولان پیشگیری راهی به غیر از این نمانده است كه از رسانه‌ها طلب كنیم آنقدر درباره این مكان‌ها بنویسند تا شایدمسئولان كاری بكنند و جلوی عرضه گسترده شیشه در این مكان‌ها را بگیرند.

به عنوان مثال در سال‌های اخیر در آرایشگاه‌های زنانه با توجیه لاغر شدن، در باشگاه‌های بدنسازی مردانه برای لاغری یا ساختن عضله و... به دختران و پسران جوان شیشه تجویز شده است. این كارشناس حوزه اعتیاد می‌گوید: بعضی از انواع پودرها و موادی كه در باشگاه‌ها به افراد داده می‌شود دارای مواد استروئیدهای آنابولیك هستند كه جزو تركیبات اعتیادآور به حساب می‌آیند و بیشتر از كشورهای آسیای شرقی مانند چین به كشور وارد می‌شوند. البته این بدان معنا نیست كه همه باشگاه‌ها، آرایشگاه‌ها، سوپرماركت‌ها و... آلوده‌اند. اما به هر حال باید آگاه‌سازی كرد تا خانواده‌ها و خود افراد بدانند كه در مكان‌هایی كه رفت‌و‌آمد می‌كنند چه خبر است.