سلامت نیوز : دریاچه ارومیه به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و یكی از ۲۰ دریاچه پهناور جهان با دشوارترین شرایط تمام حیاتش، دست‌كم در طول ۴۰ هزار سال گذشته روبه‌رو شده است. نماینده مردم ارومیه در مجلس با انتقاد از کم‌توجهی مسئولان به دریاچه ارومیه، می‌گوید: با توجه به اینکه بودجه‌ای برای احیای این دریاچه اختصاص پیدا نمی‌کند، تلاش‌ها برای رسیدگی به وضعیت نامطلوب دریاچه ارومیه کم‌اثر است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از آرمان ؛ نادر قاضی‌پور ، با بیان این مطلب اظهار کرد: مهم‌ترین علت پروژه انتقال آب رودخانه ارس به دریاچه ارومیه، برون‌رفت از مشکل خشکی این دریاچه است، اما متاسفانه مثل اینکه استانداری تصمیم جدی‌ای برای کمک به دریاچه ندارد. از سویی دیگر محمد درویش فعال محیط زیست، در گفت‌وگو با آرمان می‌گوید: انتقال آب از رودخانه ارس یک مسکن موقت و هزینه‌زاست. طرح انتقال آب از رودخانه ارس یک پروژه شکست‌خورده است، زیرا رودخانه ارس آب مازاد ندارد که به دریاچه ارومیه انتقالش بدهند و میزان آب رودخانه ارس برای استفاده مردم شهرستان اردبیل و مناطق دیگر است و این امر به خشک شدن ارس هم می‌انجامد.

درمورد طرح انتقال آب از ارس به دریاچه ارومیه نیز نباید از یاد برد که رودخانه ارس ارتفاعش پایین‌تر از دریاچه ارومیه است و سال 1375یکی از متخصصین دانشگاه تبریز طرحی داده بود که آب دریاچه ارومیه را به ارس منتقل کنند. اما رودخانه ارس منبع تامین مهم‌ترین قطب کشاورزی کشور یعنی دشت مغان است و همین الان هم آنجا کمبود آب داریم بعد بیاییم یک مشکل آنجا ایجاد کنیم که مشکل دریاچه ارومیه را حل کنیم؟

طرح انتقال آب بی‌فایده است

دریاچه ارومیه در معرض خشکی قرار دارد و اگر کم‌‌توجهی نسبت به وضعیت دریاچه ارومیه ادامه پیدا کند، اوضاع بدتر می‌شود. نماینده مردم ارومیه در مجلس با اعلام اینکه وضعیت دریاچه ارومیه بحرانی است، گفت: وزارت نیرو به تعهدات خود در قبال احیای این دریاچه عمل نکرده است. از مدتی قبل قرار بوده که آب رودخانه ارس را با اعتباری بالغ بر 25 میلیارد ریال به دریاچه ارومیه بیاورند، اما تاکنون اقدامی انجام نشده است.

در رابطه با پروژه انتقال آب به دریاچه ارومیه محمد درویش کارشناس محیط‌زیست معتقد است: طرح انتقال آب بی‌فایده است. بر فرض مثال انتقال آب از دریای مازندران دارای هزینه‌هایی است. در دریای مازندران 5 کشور سهم دارند که به خود حق دخالت در رابطه با مساله انتقال آب را می‌دهند. از سویی دیگر دریای مازندران دارای آلودگی است که هر روز بر میزان این آلودگی افزوده می‌شود و همین‌طور انتقال آب از این دریا از طریق لوله‌ها انجام می‌گیرد که اگر در طول مسیر اتفاقی برای لوله‌هایی که سرشار از آب شور هستند بیفتد، تمام مسیر اگر دارای زمین‌های کشاورزی باشد با مشکلاتی روبه‌رو می‌شود.

این فعال محیط‌زیست تاکید کرد: برای حل مساله خشکسالی دریاچه ارومیه راه‌حل‌های دیگری وجود دارد. باید چاه‌های غیرمجاز که در اطراف دریاچه حفر شده‌اند را پلمب کرد و دوباره پوشش مرتعی و جنگلی را به اطراف دریاچه ارومیه بازگرداند. وسعت اراضی كشاورزی در طول سه دهه گذشته بیش از 2 برابر افزایش‌یافته و هم‌اكنون به مرحله‌ای رسیده‌ایم كه همه اراضی كشاورزی حداقل 680 هزار هكتار است كه آبی حدود 8‌/‌6 میلیارد مترمكعب احتیاج دارد، درحالی كه وزارت نیرو در تازه‌ترین برآورد‌ها و گزارش‌هایش اعلام كرده است استحصال از آب حوضه دریاچه ارومیه از حدود 7 میلیارد مترمكعب به 6 میلیارد مترمكعب كاهش پیدا كرده است، درویش تاکید کرد: بنابراین حتی میزان آب حوضه آبخیز دریاچه ارومیه جوابگوی بخش كشاورزی نیست چه برسد به اینكه نیاز بخش‌های دیگری به نام صنعت، شرب و محیط‌زیست را تامین كند.

نکته بعدی اینكه چنین اتفاقی باعث حفر 30 تا 40 هزار چاه غیرمجاز در منطقه شد و برای اینكه بخشی از نیازهای كشاورزی این منطقه تامین شود چاره‌ای جز احداث 40 سد متعدد كه 12 سد آن جزو سدهای بزرگ مخزنی به‌شمار می‌روند، روی اغلب رودخانه‌های منتهی بر حوضه آبخیز دریاچه ارومیه وجود نداشت.

افزایش دزدی آب از حقابه دریاچه ارومیه

مشکل دیگری که به کم شدن آب دریاچه ارومیه دامن می‌زند، روند رو به افزایش آب دزدی از حقابه دریاچه ارومیه است. محمد درویش، در این زمینه می‌گوید: با وجود شرایط دریاچه ارومیه اما حقابه این دریاچه نیز مورد کم‌توجهی مسئولان است، از حقابه ناچیزی که به دریاچه می‌ریزد به‌وسیله‌ لوله‌های قطور، دزدی می‌شود و آب دزدیده شده در کشاورزی استفاده می‌شود و این موجب رونق گرفتن هرچه بیشتر کشاورزی آبی در مناطق بالادست شده است. تا جایی که در سال گذشته وزارت جهاد کشاورزی استان از تولید سیب درختی که 41 درصدافزایش پیدا کرده است، سخن می‌گفت.

به‌نظر می‌رسد درمورد آگاه کردن مردم،‌ مسئولان محلی کم‌کاری کرده‌اند. درویش اما معتقد است که خود مسئولان محلی نیز درمورد خطرات کم‌آبی و خشک شدن دریاچه چندان توجیه نیستند با این توضیح که: «مسئولان جهاد کشاورزی منطقه به‌تازگی اعلام کرده‌اند که تولید سیب در این منطقه 41 درصد افزایش یافته‌است، اما توضیحی در اینباره نداده‌اند که وقتی منطقه با کم‌آبی مواجه است که نمی‌تواند حقابه دریاچه ارومیه را تامین کند، چه دلیلی دارد کشاورزی گسترش یابد آن هم برای تولید میوه‌ای که هر کیلوی آن 160 تومان به فروش می‌رسد؟» مساله خشکسالی دریاچه ارومیه که منجر به وقوع اتفاقات ناگواری می‌شود چندان مورد توجه نیست.

مهاجرت 3 میلیون نفر به علت نابودی دریاچه

دریاچه ارومیه طی ۱۳ سال گذشته ۶ متر کاهش سطح داشته‌است. اختصاص 90 درصد منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی، تبخیر زیاد در پی گرم شدن هوا و برداشت غیرمجاز از آب‌های زیرزمینی در پی حفر چاه از دلایل خشک شدن این دریاچه است. کارشناسان می‌گویند درصورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و محیط‌زیست منطقه را تغییر خواهد داد. نماینده مردم ارومیه در مجلس می‌گوید: دولت باید بداند که نابودی دریاچه ارومیه مساوی با از دست رفتن هزاران موقعیت اقتصادی و اشتغال در این منطقه خواهد بود.

نادر قاضی‌پور بیان کرد: به‌رغم مصوبات خوبی که مجلس درزمینه نجات دریاچه ارومیه از این وضعیت داشته اما در دولت انگیزه و هدف کافی در راستای اجراکردن مصوبات مجلس به‌خصوص درمورد دریاچه ارومیه وجود ندارد. کمترین ضربه خشکی دریاچه ارومیه در منطقه، این خواهد بود که منجر به افزایش شوره‌زار و به‌تبع آن نابودی زمین‌های کشاورزی و درنهایت کمرنگ شدن موقعیت‌های اقتصادی خواهد شد. نابودی دریاچه ارومیه در طول زمان باعث بیکاری و مهاجرت 3 میلیون نفر شده و خواهد شد و به همین دلیل 34درصد کارخانجات صنایع تبدیلی در ارومیه تعطیل شده است. با از بین رفتن زمین‌های کشاورزی حوضه دریاچه ارومیه که در اثر خشک شدن چاه‌های عمیق در زمین‌های کشاورزی اتفاق افتاده تعطیلی 34 کارخانه صنایع تبدیلی تنها در استان آذربایجان غربی اثرات جبران‌ناپذیری در همه حوضه‌ها از اقتصادی، صنعتی، اجتماعی، فرهنگی بجا خواهد گذاشت.

از سویی دیگر محمد درویش کارشناس محیط‌زیست معتقد است: راه‌حل جلوگیری از کشاورزی در منطقه این است که باید به این سمت برویم که وابستگی معیشتی به کشاورزی را در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه کاهش بدهیم. ما باید به سمت پرداخت وام‌های بلاعوض با سودهای كم به كشاورزان و توقف كامل هر نوع كشت سنتی با روش‌های آبیاری غرقابی حداقل به مدت 5 سال به منطقه برویم تا مجال داده شود در مدت پنج تا شش میلیارد مترمكعب آب اختصاصی زمین‌های كشاورزی بار دیگر وارد این حوضه آبخیز شود. در ضمن این بخش می‌تواند پتانسیل گردشگری توریستی و بازرگانی بالایی داشته باشد، منطقه آزاد تجاری باشد و دلیلی ندارد که اکثریت مردمی که در این بخش زندگی می‌کنند قوت لایموت‌شان به صورت صددرصد وابسته به کشاورزی باشد تا اگر کشاورزی با مشکل روبه‌رو شد این‌گونه تنش‌زا باشد.

ما باید پتانسیل‌های دیگر را در استان رونق بدهیم؛ باید برویم به سمت استحصال انرژی‌های نو مثل انرژی بادی و انرژی خورشیدی در این حوضه و این استان را در این زمینه فعال کنیم. در هیاهوی طی شدن مراحل قانونی نجات دریاچه و بحث میان مجلس و سازمان محیط‌زیست و وزارت نیرو، این دریاچه ارومیه است که دارد قطره‌قطره آب می‌شود تا تمام شود.