سلامت نیوز : مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشاركت‌های اجتماعی، 22 تیرماه اعلام كرده بود كه حدود 25 درصد متكدیان را زنان و مابقی را مردان تشكیل می‌دهند كه این میزان نشان‌دهنده رشد متكدیان زن نسبت به سال‌های گذشته است. رئیس انجمن مددكاری اجتماعی هم به نوعی این سخنان را تائید می‌كند اما می‌گوید: نمی‌شود این افراد را سرشماری كرد ولی می‌توان حضور بیشتر و قابل مشاهده‌تر آنها در میدان‌ها و خیابان‌ها را ملاك قرار داد و آنچه مشاهدات در خیابان‌ها نشان می‌دهد این است كه تعداد متكدیان زن افزایش پیدا كرده است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از تهران امروز ؛ شیوه زندگی‌ای كه متكدیان انتخاب می‌كنند، زندگی خیابانی است. در این نوع زندگی انواع تحقیر و در پی آن گرایش به خشونت، انتقام، گرایش به استفاده از سیگار و موادمخدر، روسپیگری، سوءاستفاده‌های جنسی، سرقت و حمل قاچاق را می‌تواند به‌دنبال داشته باشد بنابراین تلاش مسئولان و مردم برای حل این مشكل، می‌تواند از بروز بسیاری آسیب‌های دیگر هم پیشگیری كند. در كنار متكدیان زن، تعداد زنان بی‌خانمان هم افزایش پیدا كرده و این افزایش تا جایی بوده كه شهرداری مجبور شده جایی را برای زنان بی‌خانمان به‌طور ویژه اختصاص دهد.

لویزان محلی است كه قرار است زنان بی‌خانمان در آن پناه بگیرند البته به صورت موقت. زنانی كه نیازمند حمایت‌های اجتماعی هستند می‌توانند از خدمات و تسهیلاتی كه این «سامان سرا» فراهم كرده استفاده كرده و به خودكفایی مالی و اقتصادی دست پیدا كنند و از آسیب‌پذیر بودن مصون بمانند. اگر چه رسیدگی به زنان آسیب‌پذیر از وظایف ذاتی شهرداری تهران نیست اما این سازمان دغدغه‌های خود را در قبال مسائل اجتماعی با این اقدامات اجرایی نشان داده است.

هدف عمده این طرح زن‌های بی‌خانمان است

دكتر رضا جهانگیری فر، معاون توسعه خدمات اجتماعی شهرداری در مورد این مركز به تهران امروز می‌گوید: با تلاش شهرداری منطقه 4 اقامتگاه موقت ویژه زن‌های آسیب‌پذیر راه‌اندازی خواهد شد و مدیریت این مركز به دست هیات امنایی از خیرین لویزان سپرده شده است.شهرداری نیز زیر ساخت این سامان سرا را مهیا كرده و آن را به خیرین، موسسات خیریه و افرادی كه تمایل به فعالیت خیریه اجتماعی دارند می‌سپارد تا امور اجرایی این سامان سراها را پیش ببرند. خیرین و پرسنل آنجا كمك خواهند كرد تا ظرفیت‌های اجتماعی را به خدمت گیرند تا سطح خدمات بالاتر ‌رود.

دكتر رضا جهانگیری فر در ادامه می‌افزاید: عمده هدف این طرح زن‌های بی‌خانمانی هستند كه توسط واحدهای فوریتی شهرداری به مركز سامان سرای لویزان منتقل می‌شوند.او می گوید: در این مركز زنان بی‌خانمان متكدی و معتاد هم وجود دارند. این زنان آسیب‌پذیر بعد از آنكه از سطح شهر جمع‌آوری می‌شوند از خدمات شهرداری استفاده كرده و از وضعیت نامناسب جسمی، روانی و سلامتی بیرون می‌آیند و اگر پس از گذراندن دوره به حد مناسبی ‌رسیدند باید از مركز مرخص بشوند. جهانگیری با اشاره به حمایت‌های شهرداری از این زنان پس از خروج از مركز می‌گوید: به دلیل اینكه این زنان فاقد سرپناه هستند و چتر حمایتی ندارند شهرداری با كمك خیرین فضای دیگری را پیش‌بینی كرده تا در آن به اشتغال بپردازند و كار كنند. به این ترتیب زنانی كه به سامان سرای لویزان منتقل می‌شوند با خروج از مركز آسیب‌دیدگان به جایگاه بالاتری دست پیدا می‌كنند.

به گفته وی‌،«معمولا افرادی به این سامان سرا ارجاع داده و پذیرش می‌شوند كه در بحران هستند و آسیب زیادی دیده‌اند و حیات آنها در خطر است.» سامان سرای لویزان در حال حاضر ظرفیت پذیرش 30 زن آسیب‌دیده را دارد اما شهرداری تهران در صدد است تا مركز دیگری را نیز مشابه این مركز اما با ظرفیت بالاتر و فضایی استانداردتر راه‌اندازی كند، به گفته جهانگیری برای انتخاب این زن‌ها سواد ملاك نیست مهم این است كه آنها وضعیت آمادگی روحی و جسمی حضور در این مركز را داشته باشند و عزم خود را برای داشتن كار جزم كرده باشند. آنها باید بخواهند كه یك زندگی اجتماعی بهتری نسبت به قبل برای خودشان درست كنند. همچنین ما نمی‌توانیم سواد آموزی را برای این زن‌ها اجباری كنیم اگر تمایل داشته باشند قطعا هماهنگی لازم را انجام می‌دهیم تا باسواد هم بشوند.

وی می‌گوید: در فاصله آموزش تلاش می‌كنیم آنها از طریق نهادهای مربوطه به جامعه برگردند. پیگیری‌های ما برای بازگشت این افراد به كانون خانواده است و اگر در این مورد موفق نبودیم آنها را به صورت تیمی یا انفرادی اسكان خواهیم داد. ضمن آنكه در نظر داریم اگر بستری فراهم شود تعاونی گروهی برای آنها تشكیل بدهیم چرا كه در قالب یك تعاونی می‌توانیم تسهیلات مختلفی را به آنها ارائه دهیم. معاونت توسعه خدمات اجتماعی شهرداری می‌افزاید: اول باید به آنها اوراق هویتی داده شود تا آنها مانند بقیه شهروندان بتوانند از تسهیلات و خدمات یك شهروند استفاده كنند، به گفته وی، در مورد علت نداشتن اوراق هویتی آنها اطلاعات دقیقی در دست نیست چرا كه این زن‌ها وقتی از خانه بیرون می‌آیند فكر نمی‌كنند كه مسیرشان یكطرفه شده و دیگر راهی برای بازگشت ندارند به همین دلیل اوراق خود را همراه نمی‌آورند، همچنین احتمال دارد اوراق هویتی آنها گم شده باشد.

در هر صورت در پی بررسی راه‌های قانونی و هماهنگی سازمان ثبت احوال و قوه قضائیه برای تعیین هویت این افراد هستیم چرا كه با گرفتن اوراق هویتی گره بزرگی از زندگی اجتماعی این زن‌های آسیب‌پذیر باز می‌شود اما این پیگیری صرفا برای دریافت یارانه این زن‌ها نیست درواقع درصدد آن هستیم كه این زن‌ها بتوانند از تمامی حق و امتیاز شهروندی بهره مند شوند. به گفته جهانگیری تامین اجتماعی، اشتغال، گرفتن یارانه، حضور در عرصه‌های اجتماعی مانند شركت در انتخابات و... از جمله هدف‌های شهرداری برای مشخص شدن هویت این زنان است به همین دلیل شهرداری به‌دنبال آن است كه این زنان از نظر هویتی در شرایط مطلوب قرار گیرند. دكتر جهانگیری درمورد پوشش بیمه این افراد نیز می‌گوید: ما آنها را معرفی می‌كنیم تا با استفاده از این معرفی نامه از تسهیلات وی‍ژه پوشش درمانی استفاده كنند و بیمه شوند. در واقع ما به نوعی تسهیل‌گری می‌كنیم و نمی‌خواهیم این زن‌ها تحت پوشش ما باشند. به گفته وی، سیاست مدیریت شهری بر این است كه این زن‌ها بتوانند در جامعه روی پای خود بایستند.

مشاوره نیز از خدماتی است كه در این سامان سرا به آنها ارائه خواهد شد. این زن‌ها همزمان با بحث توانمند‌سازی و اشتغال از آموزش‌های اجتماعی نیز بهره خواهند برد. وی می‌افزاید: در ابتدای امر، مشاغل تولیدی مانند تولید البسه و بسته‌بندی‌ها در نظرماست. چرا كه این مشاغل دست و پا گیر و سخت نیست. همچنین از لحاظ فنی و تكنیكی به سهولت قابل یادگیری هستند و ادامه دادن آن نیز راحت است. بعد از این دوره براساس علاقه‌مندی‌هایی كه این زن‌ها دارند آموزش‌های تخصصی‌تری هم خواهند دید. در حال حاضر نمی‌توانیم مشخصا قول دهیم كه حتما آنها وام بگیرند اما این پیگیری را حتما خواهیم كرد كه آنها بتوانند به صورت گروهی با دریافت تسهیلات، اشتغال گروهی را ادامه دهند. معاونت توسعه خدمات اجتماعی شهرداری در مورد گسترش این مراكز در سطح شهر ادامه می‌دهد: فكر می‌كنم حدود 6 ماه صبر و شكیبایی نیاز است. این مركز باید آزمایش شود تا اشكالات كار مشخص شود. با بررسی نقاط ضعف و قوت این مركز و آسیب‌شناسی، اقدامات بعدی را برای توسعه انجام خواهیم داد.

طلوع خوب اجتماعی شهرداری

دكتر امان‌الله قرایی‌مقدم نیز در راه‌اندازی سامان سرای لویزان به تهران امروز می‌گوید: شهرداری قبلا برای دخترهایی كه از خانه فرار می‌كردند خانه ریحانه و خانه سلامت را راه‌اندازی كرد و برای پسرها خانه سبز را كه چنین اقدامی در جامعه بسیار مفید بوده است. چنانچه اینگونه زن‌ها كه آسیب‌پذیر شده‌اند سر و سامان بگیرند از شیوع این آسیب‌در بین زن‌ها و دختران دیگر نیز جلوگیری خواهد شد. به گفته وی، بر اساس بررسی‌هایی كه در مناطق جنوبی تهران انجام شد، مشخص شد بسیاری از زنانی كه وارد یك رابطه نامشروع شدند، علت كار خود را تشویق دوستان خود می‌دانند.

این ساماندهی علاوه بر آنكه زن‌های آسیب‌پذیر را از منجلاب بیرون می‌آورد از آبروریزی خانواده و خویشاوندان آنها نیز جلوگیری می‌كند. علاوه بر آن در پیشگیری زن‌ها یا دخترانی كه می‌خواهند وارد این گرداب شوند موثر و مفید است. این آسیب‌شناس اجتماعی ادامه می‌دهد: ما شاهد طلوع خوبی در بخش اجتماعی شهرداری هستیم. افزایش اینگونه مراكز نظیرخانه‌های اورژانس اجتماعی یا خانه‌های بحران اجتماعی علاوه بر تهران باید به شهرهایی مثل كرج، مشهد، قم، اصفهان و... نیز تعمیم داده شود. وی می گوید: مثالی در مددكاری وجود دارد كه باید به چنین زنانی تور ماهیگیری دهیم كه ماهی بگیرند نه آنكه به آنها ماهی بدهیم. این كار باعث می‌شود كه زن‌های آسیب‌پذیر عملا وارد فعالیت شوند و از اعتیاد یا فساد آنها جلوگیری می‌شود. با ایجاد كار و حرفه اتكا به نفس آنها را بالا می‌بریم.

آنها با این اعتماد به نفس اجتماعی متوجه می‌شوند توانایی كارهای خوب در زندگی را هم دارند و فقط برای انجام كارهای بد به دنیا نیامده‌اند. برای توضیح بیشتر این موضوع به یك بررسی كه در منطقه 16 شهرداری (راه‌آهن و نزدیك بهشت زهرا) به پایین انجام دادیم، اشاره می‌كنم. در این بررسی ما عده زیادی از معتادها را تشویق كردیم و آنها اعتیاد را ترك كردند. حدود 300-400 نفر همان معتادها به مددكاری اجتماعی روی آوردند و با تجاربی كه داشتند درصدد تشویق معتادان برای ترك برآمدند. به دلیل آنكه این افراد خود همدرد معتادان بودند و به قول معروف زبان آنها را بهتر می‌فهمیدند راحت می‌توانستند آنها را راهنمایی كنند.

پس باید گفت این زن‌ها علاوه بر اینكه خودشان را پاك می‌كنند و مهارتی می‌آموزند به عنوان یك كارآموز در زمینه مددكاری اجتماعی به دیگر زنانی كه كم هم نیستند كمك شایانی خواهند كرد. از نظر آسیب‌شناسی، این زن‌ها علاوه بر اینكه خودشان را از آلودگی بیشتر رها می‌سازند، متكی به خود بار آمده و اشتغال زایی را افزایش می‌دهند، از انواع آسیب‌های اجتماعی در بین زن‌های دیگر نیز جلوگیری می‌كنند. این آسیب‌شناس اجتماعی می‌افزاید: در فرهنگ مردمی و سنتی ما همواره كمك و یاری به دیگران جزو ارزش‌های اصیل به حساب می‌آمده است. انجمن‌های خیریه و جمع‌آوری خیرات، همیاری برای آزادی زندانیان و... در كمتر كشوری دیده می‌شود. این رسم دیرینه ایرانیان است، مددكاری و كمك به دیگران این رسم دینی، ملی و اعتقادی است كه حتی قبل از اسلام هم در ایران رواج داشته است.

دكتر قرایی‌مقدم در ادامه می‌گوید: درست است كه ما این امر را به فال نیك می‌گیریم. ولی نباید به اینجا ختم شود بلكه باید در شهرهایی مثل كرج كه پرآسیب‌ترین است هم گسترش پیدا كند. در چنین شهرهایی تجانس گروهی به‌هم خورده. آنها افتخار خود می‌دانند كه استان البرز ایران كوچك است بدون آنكه به خطرات این كلمه واقف باشند. عدم تجانس فرهنگی زیاد در شهرهایی چون تهران، كرج، مشهد و اصفهان باعث افزایش جرم و فحشا، طلاق و مواد مخدر شده است. البته در شهرهایی مثل یزد و حتی در تهران مناطقی مانند آبسردار، خورشید و خیابان ایران جرم و جنایت كمتر دیده می‌شود چون افراد ساكن این مناطق بومی هستند.