زمان نقش مهمی در اهدای عضو بازی میكند. زمان طلایی برای اهدای عضو از ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از مرگ مغزی است و در صورتی كه این زمان بیشتر طول بكشد در ابتدا شانس اهدای عضو اندامی چون كبد از بین میرود و به مرور دیگر اندامها قابلیت اهدا را از دست میدهند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از تهران امروز ؛ زمان نقش مهمی در اهدای عضو بازی میكند. زمان طلایی برای اهدای عضو از ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از مرگ مغزی است و در صورتی كه این زمان بیشتر طول بكشد در ابتدا شانس اهدای عضو اندامی چون كبد از بین میرود و به مرور دیگر اندامها قابلیت اهدا را از دست میدهند. به گفته كتایون نجفیزاده، مسئول پیوند اهدای بیمارستان مسیح دانشوری: «در گذشتهای نه چندان دور آمار رضایت برای اهدای عضو از خانواده فرد مرگ مغزی شده بسیار پایین بود اما در حال حاضر 72 درصد از خانوادهها در كمتر از 12 ساعت پس از مرگ مغزی رضایت به اهدای عضو میدهند.»
اگر چه رضایت خانوادهها نسبت به گذشته برای اهدای عضو بیمار مرگ مغزی شده، بیشتر شده است با این حال 6تا 7 بیمار در انتظار پیوند به علت نبود عضو اهدایی جان خود را از دست میدهند. به گفته كتایون نجفی:در طول یك ماه 20 تا 30 اهدای عضو از بیماران مرگ مغزی صورت میگیرد اما در عین حال در میان اندامهای اهدایی،یكی از سختترین پیوندها پیوند ریه است بهطوری كه باید در كمترین زمان خانوادهها برای اهدای آن اعلام رضایت كنند. در سال ۳ تا ۶ هزار مرگ مغزی در ایران رخ میدهد كه فقط ۴۰۰ مورد آن به اهدا منتهی میشود در حالی كه براساس برآوردها باید نیمی از این مرگ مغزیها به اهدای اندام آنها منتهی شود كه این مسئله در حال حاضر رخ نمیدهد.»
مرگ بیماران در انتظار پیوند در حالی رخ میدهد كه اگر خانوادهها به اهدای عضو رضایت دهند شاهد این مرگ و میرها نخواهیم بود چرا كه بیماران مرگ مغزی قادر به بازگشت دوباره به زندگی نیستند و اعضای حیانی آنها با كمك دستگاه برای حداكثر 10 تا 15 روز زنده نگه داشته میشود و قلب نیز تا زمانی كه توان اكسیژن رسانی را داشته باشد به ضربان خود ادامه میدهد، در این حالت به محض جدا كردن دستگاههای كمكی از بیمار تمامی اعمال حیاتی فرد قطع میشود. در بیمار مرگ مغزی، دستگاه تنفس مصنوعی اكسیژن لازم را برای ضربان قلب فراهم خواهدكرد و به محض جداكردن دستگاه از بیمار، قلب هم از كار خواهد افتاد.
با وجود تعداد بالای بیماران مرگ مغزی در كشورمان به دلایل متعددی این مرگها ثبت نمیشوند. آمارهای غیررسمی در سال گذشته حكایت از 12 هزار مورد مرگ مغزی در كشورمان دارند در حالیكه سالانه فقط 800 مورد اهدای عضو در كشور انجام میشود. كتایون نجفیزاده در این باره میگوید: «سالانه 25 درصد بیماران لیست انتظار دریافت اهدای عضو در كشور فوت میكنند. این درحالی است كه براساس بررسیهای انجام گرفته 16 درصد مرگ و میرها در بخشهای ICU بیمارستانها را بیماران مرگ مغزی تشكیل میدهند كه 50 درصد آن میتواند به اهدای عضو منجر شود.» رتبه كشورمان در اهدای عضو در دنیا رقم 42 است و این در حالی است كه یكی از مهمترین مشكلاتی كه بخشهای پیوند اعضا با آن روبهرو هستند عدم رضایت خانوادههابرای اهدای عضو به بیماران در انتظار پیوند است.
بر اساس آمار، متوسط اهدای عضو در كشورمان 10 نفر به ازای هر یك میلیون نفر است در حالی كه میانگین جهانی این اقدام 20 تا 25 نفر اهدا كننده برای هر یك میلیون نفر است كه برای بالابردن این آمار و كاهش آمار مرگ و میر بیماران در انتظار پیوند، تنها راهكار فرهنگسازی است. بااین كار میتوان امیدوار بود كه تعداد بیشتری از بیماران در انتظار پیوندزنده بمانند.كارتهای اهدای عضو یكی از فعالیتهای فرهنگی برای رسیدن به اهداف بخشهای پیوند عضو در كشورمان است. تجربه نشان داده است فردی كه كارت اهدای عضو دارد در هنگامی كه دچار مرگ مغزی میشود خانواده به دلیل آشنایی با تمایل وی به اهدای عضو و برای برآورده كردن آخرین خواسته متوفی مخالفتی با اهدای عضو نمیكنند و همین كارتهای به ظاهر كوچك تاكنون توانسته جان عده زیادی از بیماران در انتظار پیوند را نجات دهد.
اما بیشترین مشكل دربخش اهدای عضو با خانوادههایی است كه بیمار مرگ مغزی آنها كارت اهدای عضو ندارد. این خانوادهها به راحتی به اهدای عضو فرد مرگ مغزی شده رضایت نمیدهند و اعضای هماهنگ كننده اهدای عضو بیشترین مشكل را در گرفتن رضایت برای اهدا با این خانوادهها دارند و فرآیند گرفتن رضایت از آنها گاهی تا 4 روز زمان میبرد كه در این صورت زمان طلایی برای اهدای اعضایی همچون ریه از بین میرود.»
دكتر فریبا قربانی، معاون واحد فراهم آوری و مسئول اهدای عضو دانشگاه علومپزشكی شهید بهشتی نیز با اشاره به این نكته كه 3 عامل باعث میشود تا خانوادهها رضایت كمتری به اهدای عضو داشته باشند، به تهران امروز میگوید: «نخستین مورد بیمارستانهایی هستند كه بیماران مشكوك به مرگ مغزی را به واحد فراهم آوری اعضا اعلام نمیكنند در نتیجه این بیماران شناسایی نمیشوند.از سوی دیگر خانوادهها بنا به دلایلی از رضایت خودداری میكنند اما مهمترین دلیل این است كه اگر چه هم خانواده رضایت میدهد و هم فرد مرگ مغزی شده شناسایی میشود اما به دلایلی از جمله عدم مراقبت صحیح بیمار مرگ مغزی شده در بیمارستان مبدا به منظور سالم نگهداشتن ارگان حیاتی برای اهدا، یا طولانی شدن مراحل گرفتن رضایت از خانواده تعدادی از ارگانها برای اهدای مناسب تشخیص داده نمیشوند و به این دلایل تعداد بیماران مرگ مغزی شده با تعداد اهداكنندگان تفاوت فاحشی دارد.»
وی با اشاره به لیست انتظار بیماران پیوندی میگوید: «میزان مرگومیر در این بیماران با توجه به نوع بیماری متفاوت است. در اعضای قابل پیوند، تنها كلیه است كه قابلیت پیوندزدن از فرد زنده را دارد، اما حدود 25 درصد بیماران در لیست انتظار پیوند ریه قبل از پیوند و به دلیل نرسیدن عضو مناسب فوت میكنند، چرا كه از هر 100بیمار مرگ مغزی تنها 20 نفر ریه مناسبی دارند چون ریه عضوی حساس است و ممكن است در اثر آسیب اولیه دچار لهشدگی شود یا اینكه ریه در ابتدا سالم بوده اما به علت وارد شدن موادغذایی به آن، از بین برود یا تعلل خانوادهها در اعلام رضایت برای اهدا باعث شود تا بافت ریه دچار عفونت شده و قابلیت پیوندزدن را نداشته باشد.»
بیماران كبدی از مهمترین بیمارانی هستند كه در صورت عدم رضایت خانوادهها به اهدای عضو دچار بیشترین مرگ و میرها میشوند. دكتر عباس ربانی، سرپرست تیم جراحی پیوند كبد دانشگاه علوم پزشكی تهران در این باره میگوید: بیماران كبدی در صورت انجام ندادن پیوند كبد، حداكثر یك سال زنده هستند بهطوری كه در گذشته كه پیوند كبد كم بود، هنگامی كه ما با افراد در لیست انتظار برای پیوند كبد تماس میگرفتیم، آنان جان خود را از دست داده بودند. به گفته وی، با توجه به اینكه زندگی بیمار كبدی در خطر است، اگر پیوند كبد انجام شود و او در سالهای آینده جان خود را از دست بدهد، چیزی را از دست نداده است.
فرهنگی كه نهادینه نشده
موضوع اهدای عضو در كشورمان به كمتر از نیم قرن گذشته باز میگردد،اهدای عضو و پیوند كلیه از افراد زنده به بیماران از 40 سال پیش براساس فتوای برخی مراجع تقلید بهصورت پراكنده در كشور صورت گرفت.با این حال هنوز فرهنگ اهدای عضو در ایران نهادینه نشده است و مطابق آمار وزارت بهداشت،هنوز 60درصد اولیای دم برای اهدای عضو افراد مرگ مغزی شده رضایت نمیدهند.
به گفته امید قبادی،مسئول هماهنگكننده شبكه فراهمآوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی، اگر مردم بدانند كه 29 قسمت از اعضای یك فرد مرگ مغزی از جمله مفاصل و شبكیه فرد، قابل پیوند خواهد بود و حداقل 6 عضو، یعنی 2 ریه، 2 كلیه، كبد و قلب میتواند به فرد دیگری حیات دوباره ببخشد، مسلما در امر پیوند همكاری بیشتری میكنند؛ كما اینكه آگاهی از زمان مناسب برای اهدا هم میتواند موارد بیشماری از اعضایی را كه بهدلیل ناآگاهی از بین میروند احیا كند، چرا كه بعد از تشخیص مرگ مغزی، نهایتا 3 تا 7 روز تا از كار افتادن قلب به شكل معمول زمان وجود دارد و اعضایی مثل ریهها، كلیه، كبد و قلب بهترتیب طی این روزها غیرقابل استفاده برای پیوند خواهند شد؛ اعضایی كه هركدام میتوانند عمر بیماری را از 4 - 3 ماه به 30 تا 40 سال افزایش دهند و به رنج مداوم خانوادهای دیگر پایان بخشند.
وی به تهران امروز میگوید: تا چندین سال پیش، رضایت گرفتن برای استفاده از اعضای بیمار مرگ مغزی، یكی از بزرگترین مشكلات واحد پیوند به شمار میآمد كه حتی در مواردی تا برخوردهای فیزیكی از سوی خانوادهها با مسئولان واحد پیوند همراه بود، اما آگاهی یافتن خانوادهها از چگونگی فرآیند پیوند و كارآمدی و نجاتبخشی آن سبب شده است كه رضایتگیری شكل بسیار سادهتری بهخود بگیرد و در مواردی حتی خود خانوادههای داوطلب اهدای عضو بیمار مرگ مغزی به ما تلفن میكنند و خواستار اهدای اعضا میشوند. قبادی میگوید: در حال حاضر كارت اهدای عضو ارزش قانونی ندارد و فقط ارزش فرهنگی داشته و ما بسیار در زمینه تولید فیلمهایی كه به مردم اطلاعات نادرست در زمینه مرگ مغزی ارائه میدهند نگران هستیم زیرا یك فیلمنامه نادرست در این مقوله و متقابل آن ایجاد تصورات اشتباه در ذهن مردم باعث میشود زحمات چندماهه تیم اهدای عضو از بین برود.
نظر شما