سلامت نیوز : این روزها خبرها و حاشیه‌های خرید و فروش كلیه در حالی در سایت‌ها و شبكه‌های مجازی جای خود را به خرید «كبد» داده است كه تنها پیوند كبد از انسان زنده در بیمارستان شیراز انجام می‌شود آن هم فقط برای كودكان. با این وجود فقر و نداری‌ بسیاری را به جایی رسانده كه در قالب تبلیغات خیابانی و مجازی بخشی از بدن خود را به حراج می‌گذارند تا شاید از این رهگذر بتوانند چرخ زندگی را بچرخانند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از تهران امروز ؛ كسانی كه برخلاف كلیه‌فروشان كمتر مشتری و خریداری برای بخشی از كبدشان پیدامی‌شود تا در این میان باز هم دلالان سود ببرند و فروشندگان كبد بازندگان اصلی ماجرا باشند. آنها پولی را به دلالان می‌دهند تا برای كبدشان مشتری پیدا شود. توضیحات مدیریت بیمارستان شیراز كه تنها گیرنده كبد از اهداكنندگان زنده است روی دیگر سكه را رو می‌كند: «تنها مركزی كه در ایران پیوند كبد از افراد زنده به بیمار را انجام می‌دهد، بیمارستان نمازی شیراز است و این بیمارستان هم این جراحی را تنها برای كودكان بیمار انجام می‌دهد و تنها پدر و مادرشان مجاز به اهدای كبد هستند.» این یعنی اینكه بسیاری از دلالی‌های انجام شده برای پیدا كردن مشتری كبد دروغین و فریبكارانه است. با این وجود بی‌اطلاعی مردم نیازمند به واقعیت جامعه پزشكی همچنان بازار فروش كبد در ایران را پا برجا نگه داشته است.

كبدی كه فقر را ترمیم می‌كند!

اما آنچه باعث شده تا عده‌ای احساس كنند می‌توانند با فروش كبد خود بخشی از نیازهای زندگی شان را جبران كنند روزگار سخت گرانی‌ها وتورم‌های بی‌سابقه و برآیند گفته‌های محققانی است كه می‌گویند كبد توانایی ترمیم خود را دارد و اگر بخشی از آن حذف شود می‌تواند به مرور زمان خود را بازسازی كند. همین اطلاعات علمی اندك سبب شده است افراد نیازمند دو دو تا چهارتا كنند و به این نتیجه برسند كه هم می‌توانند چاله‌های زندگی را پر‌ كنند و هم بعد از مدتی سلامتی خود را به دست بیاورند. اما آنچنان كه دكتر سیدعلی ملك‌حسینی پدر پیوند كبد ایرانی می‌گوید مسئله اصلا به آن آسانی كه آنها می‌گویند نیست: «كبد چیزی نیست كه قابل فروش باشد، عمل كبد به قدری سخت و مشكل است كه چنین چیزی امكان‌پذیر نیست.» با این وجود شیراز، مشهد و كرمان قطب‌های اصلی پیوند كبد در ایران هستند ولی فروشندگان آن از سراسر كشور آگهی داده‌اند تا قدرت انتخاب را برای مشتری بالا ببرند. در این میان وبلاگ‌ها و سایت‌های اجاره‌ای فضای تبلیغات به دمیده شدن در كوره‌ فروشندگان كبد كمك شایانی كرده‌اند. كبدها قیمت تكه‌ای از آن تا 400‌میلیون تومان هم نرخ گذاری می‌شود.

پیوند كبد تنها از بستگان درجه اول

با وجود جان گرفتن بازار فروش كبد اما بیمارستان نمازی شیراز تنها بیمارستانی است كه كبد از اهداكننده زنده می‌گیرد. البته نه هركسی كه چرخ زندگی‌اش را لنگ ماند تكه‌ای از وجود خود را بكند و به بیمارستان سربزند تا با بالا و پایین كردن قیمت بخشی از نیازمندی‌های خودش را تامین كند. به گفته «پریسا جان قربان» سرپرستار بخش پیوند اعضای بیمارستان نمازی شیراز اهدای عضو از افراد زنده تنها زمانی اتفاق می‌افتد كه كودكی بیمار می‌شود و نیاز به پیوند دارد. در این مرحله پدر یا مادر می‌توانند بخشی از كبدشان را اهداكنند. در چند سال اخیر و با اطلاع‌رسانی‌ها، ارگان‌های اهدایی از افراد مرگ مغزی شده بیشتر شده است اما باز هم این تعداد جوابگوی افرادی كه در لیست انتظار پیوند قرار دارند، نیست و مجبوریم به شیوه دیگری روی بیاوریم كه پیوند از افراد زنده است.

در این شرایط نیاز نیست بیمار منتظر بماند و سریع‌تر جراحی انجام می‌شود و خطر كمتری بیمار را تهدید می‌كند. یك امای بزرگ دارد كه با اطلاع‌رسانی درست می‌تواند از سوءاستفاده از فروشندگان كبد كه دست‌شان به هیچ جایی بند نیست، جلوگیری كرد. مسئله‌ای كه دكتر سیدعلی ملك‌حسینی هم آن را تاكید می‌كند: «پیوند كبد از فرد زنده فقط از بستگان درجه یك امكان‌پذیر است. حتی دریافت كبد از بستگان درجه دو نیز امكان‌پذیر نیست، زیرا با خطر مرگ برای دهنده همراه است.»ملك‌حسینی با بیان اینكه چنین چیزی نه در ایران و نه در هیچ كجای دنیا واقعیت ندارد، می‌گوید: به‌رغم اینكه پیوند برخی اعضای بدن چون كلیه از دهنده زنده هم انجام می‌شود كه البته ما آن را توصیه نمی‌كنیم و عملا چنین اقدامی در دنیا ممنوع است،‌ اما كبد باید از فردی كه مرگ مغزی شده است برداشت شود.

موارد مجاز انجام پیوند از فرد زنده به كودكانی بازمی‌گردد كه دچار مشكلات كبدی هستند و بخشی از كبد پدر یا مادر برای وی پیوند زده می‌شود. پدر پیوند كبد ایران با بیان اینكه كبد، قابلیت خود ترمیمی دارد، تصریح می‌كند: اما اینكه برخی افراد دست به تبلیغ فروش كبد خود با قیمت‌های كلان زده‌ باشند، بیشتر از روی «نادانی» یا به قصد سودجویی است كه واقعیت هم ندارد. به گفته جان‌قربان، به ازای هر گرم وزن هر فرد، ۱۰گرم كبد كافی است. كسی كه ۵۵ كیلوگرم وزن دارد، ۵۵۰ گرم كبد برای فعالیت بدنش كافی است اما كبد هر فرد بزرگ‌تر از این رقم‌هاست و وقتی قسمتی از كبد برداشته شود، می‌تواند دوباره خودش را بازسازی كند. هم در بدن گیرنده و هم در بدن اهداكننده. به همین دلیل باید گیرنده سن و ورن كمتری نسبت به اهداكننده داشته باشد تا پزشكان مجبور نباشند بخش زیادی از كبد اهداكننده را بردارند به همین دلیل هم این نوع پیوند فقط در مورد بیماران كبدی خردسال و كودك انجام می‌شود: «مثلا كودكی كه ۱۲ كیلوگرم است، ۱۲۰ گرم كبد لازم دارد. بخشی از كبد پدر و مادر به این كودك پیوند زده می‌شود و به مرور زمان كبد كه به كارخانه شیمیایی بدن شهرت دارد، خودش را به اندازه طبیعی می‌رساند. مانند قابی كه بخشی از آن خالی است و بعد از مدتی كبد دوباره اندازه آن قاب می‌شود.

جان قربان امكان فروش كبد از فرد زنده را نفی نمی‌كند اما توضیح می‌دهد: «همه چیز امكان‌پذیر است اما از لحاظ اخلاق پزشكی نمی‌توانیم اجازه چنین كاری را بدهیم. ضمن اینكه برای بیماران بزرگسال نمی‌توانیم این پیوند را انجام دهیم. چون همانطور كه گفتم با توجه به وزن، مقدار كبد مورد نیازشان بیشتر است و اگر بخواهیم این حجم كبد را از بدن اهداكننده جدا كنیم، آن وقت او دچار مشكل می‌شود. این پیوند فقط برای بچه‌ها مناسب است.»ملك‌حسینی هم با اشاره به اینكه بیشترین موارد پیوند كبد از زنده در برخی كشورهای شرقی از جمله ژاپن مشاهده می‌شود، می‌گوید: علت این امر هم آن است كه مرگ مغزی به علت فرهنگ بخصوص و آیین بودایی چندان مرسوم نیست و پزشكان ناچار هستند این كار را انجام دهند.

به گفته ملك‌حسینی البته در آنجا هم عمل برداشتن كبد از بستگان انجام می‌شود. علاوه بر این در ژاپن مهارت برای انجام پیوند از زنده بسیار بالاست، ولی همچنان خطر مرگ وجود دارد. همچنین در تهران بیمارستان امام خمینی(ره) بخش ویژه‌ای برای پیوند اعضا و بخش جداگانه‌ای برای پیوند كبد دارد اما در این بیمارستان، كبد تنها از افراد مرگ مغزی شده به بیماران پیوند زده می‌شود.

سایت‌های خبری همچنان در دست سودجویان

اما با این وجود برخی افراد سودجو همچنان در سایت‌ها و وبلاگ‌های اینترنتی به‌دنبال مشتری هستند. مثلا مردی میانسال كه خود را در سایتی صمدی معرفی كرده است، هیچ‌گونه شماره تماسی در سایت نگذاشته و فقط با نوشتن یك متن كوتاه اشاره كرده است كه فقط از طریق ایمیل به مراجعین سرویس می‌دهد. قیمت پایه صمدی برای در اختیار گذاشتن كبدش 200‌میلیون تومان است. دارا هم پسر جوان و مجردی است كه برای فروش كبد خود یك وبلاگ راه‌اندازی كرده است و با تاكید بر گروه خونی +O خود از بازدیدكنندگان خواسته است كه قیمت پیشنهادی خود را اس‌ام‌اس كنند تا در صورت مطلوب بودن قیمت تماس گرفته شود. از این نوع پیام‌ها در فضای اینترنت كم نیست و به نظر می‌رسد با توجه به نیاز بیماران به تهیه این عضو حیاتی بدن شیوه جدیدی است كه باعث شود عده‌ای به دلیل نیاز مالی شدید از خیر كبدشان بگذرند و آن را بفروشند یا اینكه برخی سودجویان با این شیوه به كلاهبرداری از خانواده‌های بیماران بپردازند.