سلامت نیوز:‌ طبیعت ایران را از کوه و جنگل تا کویر و دریا فقط جاده‌سازی، لوله‌کشی، سد‌سازی و کارهایی مثل این به‌خطر نمی‌اندازد. بی‌انصافی است اگر همه چیز را تقصیر دولت‌ها بدانیم، خطر زباله‌هایی که شهروندان در گوشه و کنار طبیعت رها می‌کنند اگر بیشتر از جاده‌سازی و سد‌سازی نباشد کمتر نیست. ‌

سال‌هاست هر گوشه‌ای از طبیعت کشور را بالا بزنیم با حجم ترسناکی از زباله مواجه می‌شویم که به‌دست مردم عادی ریخته شده. زباله‌ها هم بیشتر از همه از جنس پلاستیک و مشتقات آن است که گفته می‌شود در خوشبینانه‌ترین حالت 500سال برای تجزیه‌اش زمان لازم است. با این حال حدود یک‌سال است گروهی از مردم زیر عنوان «رفتگران طبیعت» گردهم آمده‌اند و تلاش می‌کنند زباله‌های ریخته‌شده توسط بقیه را جمع کرده و طبیعت را تمیز کنند. این گروه‌ها حالا در کل کشور فعال هستند و هر روز هم برنامه پاکسازی طبیعت دارند. اما این ایده از کجا آمد و چه شد که در مدت 12ماه به همه کشور گسترش پیدا کرد.
گفت‌وگو با حاضران در این برنامه‌های پاکسازی در هر استانی از کشور شما را به یک نفر می‌رساند؛ «کاظم نجاریون» فردی که از او به عنوان موسس رفتگران طبیعت ایران یاد می‌شود و این روزها هر هفته به گوشه‌ای از کشور سفر می‌کند تا در برنامه‌های پاکسازی طبیعت در استان‌های مختلف کشور شرکت داشته باشد و با دوستداران طبیعت ایران دیدار کند. 62‌سال دارد و پیش از این 25‌سال از عمرش را در آلمان و آمریکا گذرانده و 15‌سال پیش همراه با خانواده‌اش به ایران برگشت. نجاریون از تلویزیون و رسانه‌های جمعی گله‌مند است و می‌گوید برای دوست‌بودن با طبیعت و زباله‌نریختن تاکنون در کشور ما فرهنگ‌سازی نشده است. با او درباره رفتگران طبیعت، چگونگی آغاز به کار آنها و گسترش به استان‌های کشور گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌آید.

‌ایده رفتگران طبیعت از کجا آمد و این اسم چطور انتخاب شد؟
من 25‌سال بیرون از ایران بودم در آلمان و آمریکا، نظافت و تمیزی طبیعت به‌خصوص در آلمان همیشه مورد توجه‌ام بود، هر چند‌سال یک‌بار که به ایران می‌آمدم این زباله‌ها که مردم در طبیعت رها می‌کردند نظرم را جلب می‌کرد.‌سال‌ها هم این کار را به‌صورت شخصی انجام می‌دادم، یعنی من و خانمم و بچه‌هایم، با خیلی‌ها صحبت می‌کردم که چه می‌شود کرد. گاهی هم می‌دیدم که بعضی جاها به صورت نمادین کارهایی می‌شود، در نهایت ‌سال قبل روز 28 خرداد به مازندران رفته بودیم و برای دیدن یک دریاچه زیبا به اسم چورت که توی کوه‌ها بود رفتیم، دیدم کنار دریاچه حجم زیادی زباله ریخته شده. با دوستانم شروع کردیم به جمع‌کردن آنها. در همین حین با موبایلم عکس گرفتم و در فیس‌بوک گذاشتم که با استقبال خیلی‌ها مواجه شد.
از همان جا این ایده شکل گرفت اسم رفتگران طبیعت را هم از قبل انتخاب کرده بودم. چون کسی که می‌خواهد این کار را کند باید خودش را رفتگر بداند.

‌چطور شد که کارتان فراگیر شده و در بقیه استان‌ها هم گروه‌هایی با این نام درست شد؟
وقتی آن عکس در فیس‌بوک منتشر شد یک صفحه‌ای با نام رفتگران طبیعت درست کردم و ظرف چند ساعت تعداد کسانی که به آن پیوستند به بالای‌ هزار نفر رسید. چهارروز بعد در اثر درخواست همان افراد اولین برنامه پاکسازی طبیعت را در پارک سوهانک در شرق تهران ترتیب دادیم که 70 نفر در آن شرکت کردند. بعد از آن دیدم از شهرهای دیگر تقاضا شده و درخواست زیاد داریم این بود که بعد از چند روز فکرکردن و چاره‌جویی این شد که برای هر استان یک گروه درست کردیم و کار را به‌دست خودشان سپردیم. البته کار خیلی سخت بود برای برخی استان‌ها عضوی نداشتند. سرپرست پیداکردن و تبلیغ‌کردن کار سختی بود. ولی با صبر و حوصله آرام‌آرام گروه‌های استانی زیاد و اعضای جدید پیدا شدند.

‌آیا در کشورهای دیگر مشابه چنین چیزی وجود دارد؟
بله در دیگر کشورها هست، البته گروه‌هایی که مشابه کار الانی ما را کنند در حدود 30، 40‌سال قبل فعال بودند الان گروه‌های زیست‌محیطی در آن کشورها به‌خصوص در اروپا و آمریکا به شکل اینجا نیست، چون حجم زباله‌ریختن در طبیعت به این شکل نیست، گروه‌های زیست‌محیطی هستند که در سطوح بالاتری فعالیت می‌کنند، مثلا تلاش برای مبارزه علیه زباله‌های هسته‌ای و... .

‌تحصیلات و کار شما  چیست؟
من شغل آزاد داشتم و شش‌سال است بازنشسته شده‌ام، آلمان که بودم در رشته برق درس خواندم اما آن را به پایان نرساندم.

‌الان در چند استان کشور رفتگران طبیعت وجود دارند و فعالیت می‌کنند؟
الان 31 استان کشور این گروه را دارند در هر استانی دست‌کم یک‌بار برنامه پاکسازی انجام شده است. ولی به غیر از سه استان که سرپرست دارند بقیه استان‌ها به‌خوبی مشغول هستند.

‌کدام استان‌های کشور فعال‌ترین رفتگران طبیعت را دارند؟
به نظر خودم تا الان استان‌های چهارمحال‌وبختیاری، خراسان‌رضوی، آذربایجان‌غربی، گیلان، تهران و البرز جزو فعال‌ترین و بهترین استان‌ها بوده‌اند. بعد از اینها هم آذربایجان‌شرقی، خوزستان، فارس، مازندران و گلستان فعالیت خوبی دارند.

‌راه‌های ارتباطی شما برای ساماندهی این گروه‌ها و راهنمایی‌کردن چگونه است؟
تنها راه ارتباطی ما فقط شبکه‌های اجتماعی است و از این طریق با هم کار می‌کنیم، الان جوان‌ها و حتی مسن‌تر‌ها در این شبکه‌ها عضو هستند و فقط از این طریق می‌توان با آنها تماس گرفت. حقیقتا شبکه‌های اجتماعی اصلی‌ترین و مهم‌ترین نقش را در این‌باره ایفا کرده‌اند و اگر اینها نبود هرگز رفتگران طبیعت به این شکل فراگیر نمی‌شد.

‌الان رفتگران طبیعت در کل ایران چند نفر عضو دارد؟
تخمین ما این است که حدود 40‌هزار عضو در گروه‌ها هستند، ولی تقریبا حدود سه‌هزار عضو فعال داریم، بقیه به صورت‌های دیگر فعال هستند، با گذاشتن مطالب آموزنده زیست‌محیطی کمک می‌کنند ولی به‌طور عملی که کسانی در پاکسازی‌ها کمک کنند سه‌هزار نفرند.

‌گروه‌های استانی چگونه مدیریت می‌شوند و برنامه‌های پاکسازی چطور هماهنگی می‌شود؟
هر گروه یک یا دو نفر مسوول دارد، مثلا در تهران دو نفر هستیم، با هم مشورت می‌کنیم، روزهایی که مناسب باشد تعیین می‌شود و با انتخاب محل قرار می‌گذاریم و شروع می‌کنیم به پاکسازی در هر نوبت معمولا دو ساعت کار می‌کنیم.

‌تا الان خود شما در مجموع در چند برنامه پاکسازی شرکت کرده‌اید؟
من تا حالا در 50 برنامه شرکت کردم، در کل ایران اولین برنامه‌های گروه‌ها را معمولا خودم می‌روم، چون تجربه نداشتند رفتنم به این استان‌ها هم حمایت بود و هم آموزش، الان در راه مشهد هستم چون آنجا یک برنامه پاکسازی داریم، دو روز گذشته هم در دو روستا در مازندران برنامه داشتیم.

‌تا الان به لحاظ حجم زباله کدام نقطه کشور از همه جاهای دیگر بیشتر زباله داشت؟
تقریبا همه‌جا کثیف و پرزباله بوده است، عکس‌هایی که گرفته‌ایم اگر گذاشته شود کنار هم کسی تشخیص ندهد، همه جا یک اندازه کثیف است از همدان تا تهران تا ساوه و هر جایی که من رفتم همه پر از زباله بوده‌اند. در شمال کشور هم چون سرسبز است این زباله‌ها بیشتر به چشم می‌خورد که به نظرم خیلی غم‌انگیز است. من چند روز پیش بندرترکمن بودم آنجا یکی از بدترین جاهایی بود که به عمرم دیدم، فقط زباله‌های مردمی نبود، چون خود شهرداری شهر زباله‌ها را داخل شهر جلو خانه و مغازه مردم در یک چاله می‌ریزد که آن چاله‌ها را پر کنند. وسط شهر جوی‌های کنار خیابان تمام شهر آب راکد بود که متعفن شده، پر از قورباغه و خزه بود. این شهر از نظر شهرداری و نظافت شهری فراموش شده است. با مردم هم حرف زدم آنها از این وضعیت خیلی گله‌مند بودند.

‌آیا رفتگران طبیعت به عنوان یک تشکل یا NGO محیط‌زیستی ثبت شده است؟
در بعضی از استان‌ها در حال ثبت‌شدن است، اما به‌صورت مرکزی ما هنوز این کار را نکرده‌ایم، عده‌ای از دوستان پیشنهاد ثبتش را داده‌اند اما خیلی‌ها هم گفتند لازم نیست این کار را بکنیم، از نظر خودم هم لزومی به ثبت و درست‌کردن تشکیلات نیست، ما گروهی دوستدار طبیعت هستیم و می‌خواهیم زباله‌ها را از طبیعت جمع کنیم، این کار نیازی به تشکیلات و گروه ندارد هر کسی دوست دارد در هر جایی زباله جمع کند خیلی هم خوب است. البته اینطور که برخی از دوستان ما در استان‌ها خبر داده‌اند برخی وقت‌ها به آنها‌ گیر می‌دهند که چه‌کار می‌کنید که در نوع خود عجیب است.

‌بیشترین زباله‌ای که طبیعت کشور از آن رنج می‌برد، چیست. شما در برنامه‌های پاکسازی بیشتر از همه چه زباله‌هایی دیده‌اید؟
بیشتر از هر چیز بطری‌های آب‌معدنی، نوشابه و ظروف یکبار مصرف، اما چیزهای دیگر هم هست، از پوست پفک و چیپس گرفته تا پوشک بچه که مردم در گوشه و کنار طبیعت انداخته‌اند.

‌بعد از اینکه زباله‌ها را جمع کردید آنها را به کجا منتقل می‌کنید؟
بعد از پاکسازی به نزدیک‌ترین محلی که شهرداری زباله‌ها را جمع می‌کند، می‌بریم و آنجا می‌گذاریم.
منبع:‌روزنامه شرق