پیدایش دردهای شدید بعد از عمل جراحی ، یکی از مشکلات اصلی بسیاری از بیماران بوده ، ولی می تواند باعث بروز عوارض ناخواسته دیگری شود . لذا کنترل این دردها بسیار حائز اهمیت می باشد .

به گزارش خبرگزاری سلامت نیوز ، روش کنترل این دردها یکی از چالشهای عمده متخصصین جراحی و بیهوشی میباشد . هزاران نفر در طول سال در سراسر کشور تحت اعمال جراحی مختلف قرار می گیرند و بسیاری از آنان دچار دردهای حاد بعد از عمل می شوند . برخی از پزشکان بر اساس سلیقه شخصی خود و یا امکانات موجود بیمارستانی اقداماتی را انجام می دهند که در بعضی مواقع این روشهای درمانی نه تنها تاثیر چندانی ندارد بلکه باعث بروز عوارض دیگری هم در بیماران می گردد.
عدم کنترل مناسب اینگونه دردها باعث طولانی شدن زمان بستری بیماران و تحمیل هزینه های درمانی بیشتر به بیماران و بیمارستان ها و شرکتهای بیمه گر شده و ایجاد نارضایتی در بیماران از نحوه درمان پزشک و باعث مراجعات مکرر به پزشکان مختلف جهت کنترل درد و ... می شود که همه این موارد میتواند روند درمان کشور را تحت تاثیر قرار دهد .
از آنجایی که متخصصین بیهوشی بطور مستقیم مسئول کنترل دردهای شدید جراحی در حین عمل بیماران هستند ، فعال نمودن سرویس کنترل دردهای حاد بعد از عمل (Acute pain service) توسط پزشکان متخصص بیهوشی در بیمارستان های سراسر کشور با همکاری مستقیم سایر پرسنل وکادر درمانی و پرستاری که آموزشهای لازم را در زمینه کنترل درد دیده باشند می تواند اقدام شایسته ای برای کاهش بروز و شدت مشکلات بیماران باشد.
عوارض دردهای حاد بعد از عمل جراحی :
1- عوارض قلبی عروقی : طپش قلب (تاکیکاردی) – افزایش فشارخون – افزایش نیاز عضله قلب به اکسیژن ، تنگی عروق قلب – ایسکمی و انفارکتوس میوکارد (سکته قلبی ) و آریتمی قلبی.
2- عوارض تنفسی : کاهش ظرفیت عملی ریه ، عدم ایجاد سرفه موثر بعلت درد باعث تجمع ترشحات ریوی شده و باعث ایجاد آتلکتازی و پنومونی و عفونت ریوی می گردد که خود باعث هیپوکسمی (کاهش اکسیژن) و هیپرکاربی ( افزایش CO2 خون ) می شود .
3- عوارض گوارشی : تهوع ، استفراغ مکرر ، یبوست ، نفخ شکم
4- عوارض ادراری : احتباس ادرار
5- عوارض انعقادی : بعلت عدم تحرک بیمار بروز عوارض انعقادی مثل تشکیل لخته خون در اندامهای تحتانی (AUT ) ، آمبولی ریه ، ترومبوز شریان کروند و ...
6- عوارض روحی روانی : درد – اضطراب – بی خوابی – ترس – نارضایتی و عدم همکاری
7- عوارض غددی : افزایش کاتکل آمین ها و هورمونهای کاتابولیک و کاهش هورمونهای  آنابولیک
اهداف راه اندازی و سازمان دهی سرویس درد حاد : (APS)Acute pain service
1- یکپارچگی در روشهای درمانی متناسب با شرایط بیمار
2- افزایش کارائی روشهای درمانی
3- پیشگیری از بروز عوارض درد
4- آموزش آکادمیک کنترل درد به بیماران
5- کاهش زمان بستری بیماران بمنظور استفاده بهینه از امکانات بیمارستانی
6- افزایش بهره وری از شرایط و پرسنل بیمارستانی
7- کاهش هزینه های اضافی ناشی از درمانهای غیر ضروری
8- جلب رضایتمندی بیماران
9- حذف مداخلات غیرضروری
10- محافظت بیماران از بروز عوارض احتمالی ناشی از دردهای بعد از عمل یا ناشی از مداخلات غیر ضروری
11- کاهش مدت درد بیماران و بازگشت سریعتر به فعالیت روزمره
12- پیشگیری از تبدیل دردهای حاد قابل درمان به دردهای مزمن مقاوم به درمان

- اعضای اصلی سرویس  درد حاد شامل متخصص بیهوشی و پرسنل پرستاری می باشند . پزشک متخصص بیهوشی محور اصلی سرویس درد حاد بوده که با حضور مستمر خود در سرویس درد حاد در خارج از اتاق عمل در مورد شرایط بیماران تصمیم گیری می نماید . همچنین هر سرویس درد حاد نیاز به پرستارانی دارد که تحت آموزشهای لازم در زمینه کنترل دردهای حاد قرارگرفته باشند.

 

 

روشهای کنترل دردهای حاد بعد از عمل :
اقدامات درمانی معمول شامل تجویز داروهای مسکن غیر مخدری و مخدری (Opioid)می باشد .


 
روش های عملی تسکین دردهای حاد بعد از عمل استفاده از هر دو دسته داروی مخدری و غیر مخدری را همراه با بکارگیری بلوک های عصبی به عنوان روش انتخابی تسکین کامل درد بعد از عمل معرفی می کنند.
روش های خوراکی ، تزریقی (عضلانی ، وریدی ، زیرجلدی ) جذب پوستی یا مخاطی ، بلوک های عصبی مرکزی یا محیطی ، با یا بدون گذاشتن کاتتر ، انواع راههای تجویز دارو هستند .
تزریق عضلانی شایعترین روش برای کنترل دردهای بعد از عمل بوده ولی دارای عوارض ناخواسته فراوانی مانند ، تزریق دردناک (بخصوص در اطفال ) ، بیدردی ناکافی و تاخیر در تجویز و تاثیر دارو و غیره می باشد .
تزریق وریدی بهترین روش کنترل درد بوده زیرا دارای اثرات ناخواسته تزریقات مکرر عضلانی نبوده و سطح خونی مناسبی برای ایجا بیدردی بوجود می آورد ولی بیماران نیاز به مراقبتهای پرستاری بیشتری دارند.
به همین دلیل امروزه بهترین روش برای تزریق وریدی برای کنترل دردهای حاد بعد از عمل روش تزریق توسط خود بیمار (Patient Controlled Analgesia-PCA) بوده که بوسیله پمپ های تزریقی PCA از پیش برنامه ریزی شده توسط پزشک ، انجام میگیرد .
مزایای پمپ های تزریق PCA عبارتند از :
1- عدم نیاز به تزریق دردناک
2- کاستن از زمان درخواست داروتا زمان تزریق دارو
3- بیدردی بهتر قبل از شروع درد
4- پذیرش بهتر از سوی بیماران
5- الگوی بهتر خواب
6 – عملکرد بهتر ریوی بعد از عمل و عوارض کمتر تنفسی
7- ترخیص سریعتر بیماران و کاهش زمان بستری بیماران
- روش بلوک های عصبی مرکزی مانند بلوک های اپیدورال ،  اسپانیال ، کودال  و بلو کهای عصبی محیطی یا رژیونال نیز استفاده می شوند که گاها از گذاشتن کاتتر برای تزریقات مکرر  استفاده می شود .
انجام بلوک اپیدورال با کارگزاری کاتتر نیز یکی از رایج ترین روشها برای ایجاد بیدردی در حین عمل و بعد از آن می باشد ، که همکاری و پذیرش آن از طرف بیمار در موفقیت این روش بسیار حائز اهمیت است.
بیدروی اپیدورال را نیز با کمک PCA از طریق کاتتر اپیدورال بوجود آورد تا هم مزایای بیدردی اپیدورال و هم مزایای PCA وجود داشته باشد .
- بطورکلی امروزه در جوامع پیشرفته برای کنترل دردهای بعد از عمل توصیه به استفاده از پمپ های تزریق PCA بصورت وریدی یا همراه با کاتترهای اپیدورال میباشد.
- خوشبختانه سرویس کنترل دردحاد در برخی از بیمارستانهای کشور و شهر اصفهان مانند بیمارستان سینا مشغول خدمت رسانی به بیماران نیازمند می باشد و امیدواریم که با فعال شدن این سرویس در سایر مراکز آموزشی و درمانی کشور بتوانیم شاهد تحول چشمگیری در کاهش دردهای بیماران باشیم .

دکتر اردشیر عامری
متخصص بیهوشی  - بیمارستان سینا اصفهان

 

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha