سلامت نیوز : مدیر ملی پروژه حفاظت از یوزپلنگ‌ آسیایی با اعلام اینکه میزان تلفات سالانه یوزپلنگ در کشور از 5/1 به نیم یوز کاهش یافته است، گفت: تعداد زیستگاه‌های قطعی یوز از 5 زیستگاه به 14زیستگاه افزایش یافته است.هومن جوکار به تاریخچه پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی اشاره کرد و افزود: در اواخر سال 60 با مشاهده یوزپلنگ در منطقه نای‌بندان، با انجام بررسی‌های لازم، حفاظت از گونه ارزشمند یوزپلنگ در دستور کار مسئولان و کارشناسان اداره کل حفاظت محیط زیست استان خراسان قرار گرفت و سرانجام به مطرح شدن اولین فاز حفاظت بین المللی یوزپلنگ آسیایی در سال 1375 انجامید. سپس با پیگیری دفاتر امور حیات وحش سازمان و اداره کل مذکور در سال 1377 و با کمک سازمان‌های بین المللی «پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی و زیست بوم‌های مرتبط» با استفاده از کمک‌های مالی سازمان تسهیلات جهانی (GEF) و سازمان حفاظت محیط زیست در شهریورماه سال 1380 تصویب شد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان ؛ مدیر ملی پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی افزود: طی 12 سال گذشته پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی فعالیت‌های زیادی را در زیستگاه‌های یوز آسیایی در کشور انجام داده است که این فعالیت‌ها در بخش‌های حفاظتی، علمی و آموزشی بوده است. وی ادامه داد: تا پیش از جنگ جهانی دوم، جمعیت یوزپلنگ حدود 400 قلاده بود که تقریباً در تمام مناطق استپی و صحرایی نیمه شرقی کشور و بخش‌هایی از نواحی غربی کشور نزدیک مرز عراق دیده می‌شد ولی ورود جیپ بعد از جنگ باعث شد که جمعیت این حیوان روبه اضمحلال رود که دلیل اصلی آن عمدتاً به خاطر کشتار گسترده طعمه مورد علاقه یوز بوده است.

در نتیجه این کار جمعیت یوزپلنگ به‌شدت کاهش یافت. وی اضافه کرد: در سال 1338 کانون شکار وقت ایران یوزپلنگ را حمایت شده اعلام کرد؛ بر همین اساس با اعمال اقدامات حفاظتی، جمعیت طعمه در بسیاری از مناطق کشور روبه افزایش نهاد که این باعث افزایش جمعیت یوزپلنگ نیز شد. جوکار بیان کرد: مشاهده یوزپلنگ در مناطق مختلف افزایش یافت که این احیای جمعیت نتیجه تاثیرات قوانین و مقررات حفاظتی بود که اعمال شد. در اواسط دهه 1350، جمعیت یوزپلنگ در ایران 300-200 قلاده تخمین زده می‌شد. در آن زمان، قلمرو یوزپلنگ تقریباً تمام مناطق کویری نیمه شرقی کشور را دربر می‌گرفت که از جمعیت انسانی کمی برخوردار بود.

یوزها به حوزه‌های امن رفتند

مدیر ملی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی گفت: در اواخر دهه 1350 حفاظت از حیات وحش برای چند سال دچار اختلال شد. اکثر مناطق به‌وسیله دامداران اشغال و دشت‌های صاف و استپ‌ها جولانگاه ماشین‌ها و موتورسیکلت‌های قدرتمند صحرایی شد که گونه‌های کویری مثل آهوی ایرانی، جبیر، گورخر و همچنین یوزپلنگ را تعقیب و شکار می‌کردند. منطقه حفاظت‌شده خوش‌ییلاق که زمانی مناسب‌ترین زیستگاه یوزپلنگ در آسیا بود تقریباً از بین رفت و برای آخرین‌بار در سال 1362 یوزپلنگ در آن دیده شد. جوکار بیان کرد: یوزپلنگ از بسیاری از مناطق زیست خود ناپدید شد و محدوده پراکنش آن به بعضی مناطق دوردست که در آنجا طعمه کافی و امنیت نسبی وجود داشت، محدود شد.

مدیر ملی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی همچنین یادآور شد: حدود 2000 سال پیش پراکندگی یوزپلنگ بسیار گسترده بوده و شامل مناطق وسیعی از آفریقا و آسیا می‌شده است. جوکار زیستگاه‌های کنونی یوز در ایران را یزد، سمنان، خراسان‌شمالی، خراسان‌جنوبی، خراسان‌رضوی، اصفهان، کرمان و فارس دانست. وی در ادامه به اقدامات انجام شده برای حفاظت از این گونه جانوری اشاره و بیان کرد: تمامی اقدامات مندرج در سند پروژه به دقت و با جدیت کامل و با همکاری سازمان ملل و بازدیدهای صحرایی متعدد مقامات مختلف این سازمان از زیستگاه‌های 5 گانه منتخب یوز آغاز شد.

این زیستگاه‌ها شامل پارک ملی کویر، پناهگاه‌های حیات‌وحش نای بندان و دره انجیر، منطقه حفاظت شده بافق و ذخیره گاه زیست کره توران می‌شود.جوکار یادآور شد: اقدامات حفاظتی پیش بینی شده در سند پروژه آغاز و امور حفاظتی زیستگاه‌ها به شدت تقویت و نظارت شد و امور مطالعاتی و بررسی‌های زیستگاهی نیز با همکاری تنگاتنگ مشاورین بین‌المللی مختلف نهادهایی از قبیل IUCN, CCF و WCS به‌صورت مستمر به انجام می‌رسید.

دوستداران حفظ محیط زیست سعی در حفظ این گربه‌سان داشته باشند

وی همچنین اضافه کرد: تلاش‌های فراوانی برای جلب نظر و حمایت نهادها و مقامات بین‌المللی و ملی و دست‌اندرکاران محلی به لزوم حفاظت از این گونه صورت گرفت. همچنین، پروژه در اقدامی ضروری به سرعت نسبت به ارتقای حفاظت زیستگاه‌های منتخب اقدام کرد و با به‌کارگیری بیش از 32 نیروی دیگر به عنوان محیط‌بانان مناطق، آموزش آنها و تجهیز محیط بانی‌ها و ارتقای سطح قانونی اکثر زیستگاه‌های منتخب یوز، امنیت نسبی را به این زیستگاه‌ها بازگرداند. جوکار متذکر شد: طی این سال‌ها تلاش شد تا سایر زیستگاه‌هایی که احتمال حضور یوز درآنها می‌رفت موردبررسی و ارتقای سطح حفاظت گیرد تا بتوان روند رو به رشد تخریب این زیستگاه‌ها را متوقف کرد؛ در همین راستا تعداد زیستگاه‌های قطعی یوز از 5 زیستگاه به 14 زیستگاه افزایش یافته است.

مدیر ملی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی ابراز کرد: همکاری بین سازمانی با سایر نهادهای دولتی نیز نقش مؤثری در جلوگیری از توسعه روزافزون صنایع و معادن در داخل زیستگاه‌های یوزپلنگ داشت. وی چرای بی‌رویه را یکی از مهم‌ترین مشکلات زیستگاه‌های این جاندار عنوان کرد و گفت: چرای دام‌ها در این مناطق تاحد زیادی کنترل شده و همچنان تلاش برای حل این مشکل در اکثر زیستگاه‌ها درحال جریان است. وی یادآور شد: در زمینه ارتقای دانش عمومی، رسانه‌های گروهی همکاری زیادی با پروژه داشتند، به‌طوری‌که هر ماه گزارش‌ها و اخباری از یوزپلنگ در کشور منتشر می‌شد.

با همکاری تشکل‌های غیردولتی و دفتر کمک‌های کوچک ملل متحد(SGP) برنامه‌های آموزشی منظم و مستمری در میان جوامع محلی اطراف زیستگاه‌های یوز و شهرهای بزرگ اجرا شد تا دانش مردم محلی نسبت به یوزپلنگ و اکوسیستم آن ارتقا یابد. جوکار اظهار کرد: براساس همین اقدامات آموزشی، امروزه گام‌های ابتدایی برای راه‌اندازی مدیریت مشارکتی برای تضمین بقای یوزپلنگ درداخل زیستگاه‌ها برداشته شده و درحال ادامه است. مدیر ملی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی گفت: هم‌اکنون طرح‌های صنعتی به‌شدت درداخل زیستگاه‌های یوزپلنگ تحت کنترل درآمده و اقدامات مؤثری برای کنترل چرای بی‌رویه صورت گرفته است.

بخش عمده‌ای از مردم ایران، به‌خصوص در سطح جوامع محلی با یوزپلنگ آشنا بوده و میزان تلفات سالانه آن از یک و نیم به نیم یوزپلنگ در سال کاهش یافته است. وی بیان کرد: پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی از لحاظ حجم عملیات انجام گرفته و دستاوردهای آن، در بیشتر زمینه‌ها عملکرد خوبی داشته و به موفقیت‌های زیادی نیز نائل شده است. لیکن، هنوز تلاش‌هایی برای حفظ ثبات جمعیت یوزپلنگ در کشور و تضمین بقای بلندمدت آن نیاز است. جوکار با اشاره به قرار گرفتن در آستانه روز ملی حفاظت از یوزپلنگ افزود: شهریورماه هر سال برای علاقه‌مندان و فعالان محیط زیست یادآور روز یوزپلنگ است که برگزاری آن از سال 1386 آغاز شده است.

در این سال، روز نهم شهریورماه به عنوان «روز ملی حفاظت از یوزپلنگ ایرانی» انتخاب شد تا دوستداران حفظ محیط زیست این مرز و بوم با انجام فعالیت‌های نمادین و معرفی یوز، سعی در حفظ این گربه‌سان در حال انقراض داشته باشند. مدیر ملی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی خاطرنشان کرد: در نهم شهریور سال 1373 یک یوز ماده که به همراه سه توله‌اش برای خوردن آب به نزدیکی شهر بافق آمده بودند، مورد حمله چند فرد غیربومی با چوب و سنگ قرار گرفتند. در این ماجرا دو توله یوز کشته شدند، ماده یوز زخمی فرار کرد و تنها یک توله توسط محیط‌بانان نجات یافت که با نام ماریتا تا سال 1382 در پارک پردیسان تهران زندگی می‌کرد.