دیگر برایمان عادی شده که هرازگاهی خبری بشنویم تحت عنوان آخرین آمار تلفات گوزنهای خوزستان و سری از روی تاسف تکان دهیم، بی آنکه واقعا معنای از دست رفتن 50 تا 70 راس از یک گونه در حال انقراض به فاصله چند ماه را درک کنیم.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از سایت قانون ؛ این حیوان که مدتهاگمان میرفت کاملا منقرض شده ، دهههاقبل در خطه خوزستان دیده و تلاش برای حفظ و زاد و ولد آن آغاز شد. سالهابعد اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت، این گوزن را در ردیف گونههای در معرض خطر انقراض طبقهبندی کرد، با این حال هجوم نوعی مگس به نام «میاز» در یکی از زیستگاههای این حیوان واقع در خوزستان، آنهارا بیش از گذشته در معرض خطر قرار داد.
اسماعیل کهرم، مشاور رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست در گفت و گو با «قانون»، شیوع این مگسهارا بدشانسی بزرگ محیط زیست نامیده و میگوید که بارشهای زیاد اردیبهشت در این خطه و وجود کنه سرآغاز این ماجرا بود، چرا که پس از آن مگسهابه زخمهای ناشی از خارش نیش کنه در گوزنهاهجوم بردند، تخم ریزی کردند و تخمهاتبدیل به کرم شدند و با فرورفتن در مغز و چشم و گوش و زبان و دستگاه تناسلی حیوان، موجبات مرگ آن را فراهم کردند. این فعال محیط زیست معتقد است هیچ کس اطلاعات درست و دقیق از وضعیت کنونی این حیوانات ارائه نمیدهد، با این حال قدر مسلم این است که هر 70 راس این حیوانات در ناحیه کرخه یا مرده اند یا به زودی میمیرند.
به گفته وی درحال حاضر از دست کسی کاری ساخته نیست اما تعداد دیگری از این گوزنهاکه تعدادشان در کشور به 400 راس میرسد و در جهان هم بیشتر از این نیست، در جنگل باغ شادی، ارومیه، میانکتل، و دشت ناز ساری، پراکنده اند نیز در معرض شکار یا بلایای طبیعی قرار دارند که اگر حفاظت نشوند، به 70 راسی که ناگهان از دست داده ایم اضافه خواهند شد. مدیر کل حفاظت از محیط زیست استان خوزستان در گفتوگو با «قانون» از آخرین وضعیت گوزنهای زرد خبر داده و معتقد است 10 الی 20 راس از این گوزنهادر کرخه هنوز زنده اند، اما شواهد امر چیز دیگری را نشان میدهد. واقعیت این است که حیواناتی که طول بیماری شان تنها یک هفته است و پس از آن از پا میافتند، نمیتوانند 20 یا 10 راس هنوز زنده مانده باشد.
احمد رضا لاهیجانزاده به «قانون» میگوید که تلاشهادر راستای نجات این گوزنهاادامه دارد، اما نمیگوید به راستی چند گوزن مانده که برای نجاتشان در حال تلاش اند، این تاییدی است بر گفتههای کهرم مبنی بر عدم ارائه اطلاعات درست و دقیق. حاصل گفت و گوی «قانون» با مدیر کل حفاظت از محیط زیست استان خوزستان را در ذیل میخوانید:
آخرین بار شما اعلام کرده بودید که 45 راس از گوزنهای زرد را از دست داده ایم و 25 راس باقی مانده. اما کارشناسان محیط زیست عقیده دارند تعداد گوزنهای باقی مانده بسیار کمتر از این حرف هاست و حتی برخی از فعالان میگویند ممکن است تا این لحظه تمام گوزنهای کرخه از دست رفته باشند.
چنین چیزی نیست، ما دعوت میکنیم خودتان بیایید بازدید کنید. سایت ما که مجموعه ای 200 هکتاری در دز و کرخه است، مشخص است، دوربین هم در آن نصب شده و امکان دیدن گوزنهارا داریم. بر آورد ما این است که فعلا 45 راس تلف شده اند، چون این تعداد لاشه پیدا کرده ایم، اما ممکن است تعدادی نیز در جنگل تلف شده باشند و ما بیخبر باشیم. این جنگل فوق العاده فشرده است و نفوذ به آن سخت، با این حال پیش بینی میکنیم که تا 50 راس هم ممکن است تلف شده باشند. اما تعدادی زنده مانده اند که بعضی از آنهارا از طریق دوربین نصب شده در سایت میبینیم و فکر میکنیم 10 تا 20 راس باشند. حتی خبرنگاران که برای بازدید آمده بودند یکی از آنهارا برای خوردن آب جلو آمده بود دیدند.
پس مشخص نیست واقعا چه تعداد از آنهازنده اند، چون فاصله بین بیماری تا مرگ حیوان تنها یک هفته زمان میبرد با این حال هفتههاست که ما میشنویم 10 تا 20 راس از گوزنهازنده اند.
ما بر اساس دیدههاو پیش بینی مان میگوییم این تعداد زنده هستند. مدت هاست در حال تلاش برای زنده گیری آنها هستیم و تا به حال نیز 9 راس را زنده گیری کرده ایم که 5 راس درمان شده و 4 راس به دلیل عمق زخم هایی که داشتند و شکستگیهای متعدد در بدنشان از بین رفتند. در صورت زنده گیری ما میتوانیم همه را درمان کنیم به جز تعدادی که کرم به مغزشان یا هر دو چشمشان رسیده باشد. اما به غیر از این حتی با درمان دستی هم میشود آنهارا نجات داد، یعنی بیرون کشیدن کرمهاتوسط متخصصان با دست از بدن حیوانات و و سپس ضدعفونی کردن که در عرض چند روز نیز حیوان بهبود خواهد یافت. اما گوزن هایی که زنده گیری نمیشوند، کرمهای لوله ای و حلزونی که مثل مته جلو میروند اغلب تا 30 سانتی متر بدنشان عمق پیدا کرده اند و کاری نمیشود انجام داد.
اما زنده گیری این حیوان با توجه به جثه سنگین و شاخهای بلند و کشنده بسیار سخت و زمان بر است، با این حساب فکر میکنید بتوان روی زنده گیری و درمان حساب کرد؟
زنده گیری از بابت جثه و شاخ سخت نیست، این حیوان فوق العاده باهوش است و در جنگلهای فشرده ای که محل زندگی اش است به خوبی خود را پنهان میکند. این در حالی است که نیروهای زنده گیر مجبورند شاخههارا بزنند که تازه امکان سینه خیز رفتن در این جنگلهارا پیدا کنند. گوزن هم خود را استتار میکند، حتی به سختی به سمت توری که برایش پهن میکنیم میآید، کوچک ترین تغییر در طبیعت را حس میکند حتی حرکت خفیف و صدای ضعیف دوربین را. در کل حساسیت بسیار بالایی دارد و بهخاطر همین است که زنده گیری اش سخت شده. بله، این کار سخت و زمان بر است اما راه دیگری نیست، ما تا به حال تجربه هجوم این مگس را نداشته ایم و حتی نمیدانستیم به چند دوز دارو احتیاج داریم و آنان با چه مقدار دارو بیهوش میشوند. دامپزشکان حین درمان چندین بار نوع و دوز داروها را عوض میکردند، بعد کم کم دریافتند باید چه بکنند و بدن حیوان به چه داروهایی جواب میدهد. کنه زدایی نیز روشی بود که بسیار در بهبود حیوان تاثیر داشت چرا که اصلا این مگس درزخم حاصل از نیش کنه لانه کرده و تخمهای آن تبدیل به کرم میشود. این اولین تجربه ما در مورد هجوم مگس میاز بود.
در صورت تجربه بعدی، راهکاری مد نظر دارید؟ با توجه به اینکه پیشبینی شده در ماههای آبان و آذر شاهد طغیان مجدد مگسهای میاز باشیم، چه سیاستهایی برای جلوگیری از مرگ و میر این گوزنهااتخاذ کرده اید؟
اول اینکه در حال احداث یک قرنطینه بزرگتر و مجهز تر هستیم و در آن امکاناتی برای ضد عفونی بدن حیوان در نظر گرفته ایم، مثل یک غلتک آب که با عبور حیوان از کنار آن برای آشامیدن، آب به تنش ریخته شود و بغلتد و بدنش را ضد عفونی کند. مطلب دیگر، بحث پمپاژکردن آب به جنگل و غوطه ور شدن حیوان در استخرهای طبیعی برای ضدعفونی شدن است. سمینار میازیسم نیز چندی پیش در تهران برگزار شد، نتیجه خوبی داشت و کارشناسان و متخصصان در خصوص این موضوع دور هم جمع شدند، همچنین دو بازدید از محل توسط متخصصان داشتیم. متخصصان مگسهارا زندهگیری کردند و برای آزمایش و بررسی بردند.
این ماه در ابتدای فصل جفت گیری گوزنهاهستیم و از گوزنهای زنده مانده نیز تعدادی بیمار هستند، وجود مگسهاو زخمهابر جفت گیری، شکل گرفتن جنین یا از بین رفتن آن تاثیری خواهد داشت؟
مشکلی برای جفت گیری وجود ندارد و در گوزن هایی که سالم مانده اند نیز زخمهارو به بهبود است گرچه جای آن مانده. اتفاقا ما این سوال را از متخصصان و دامپزشکان پرسیده ایم و گفته اند هیچ مشکلی نه برای خود حیوان نه برای جنین نیست، حتی نوزاد مقاوم تر میشود چون بیماری در خون او ورود کرده و درست مثل یک واکسن عمل کرده. آن هایی که دچار بیماری شده و زنده مانده اند برای همیشه آن را مثل یک پادزهر در خون خود دارند و به نوزادشان هم منتقل کرده اند. اگر بار دیگر مگس هجوم بیاورد، مقاومت بیشتری خواهند داشت.
بر اساس بررسی هایی که تا به حال صورت داده اید و مشکلاتی که در راه زندهگیری وجود دارد، فکر میکنید ممکن است گوزنهای کرخه کاملا تلف شوند؟
این بیماری، یک بیماری طبیعی و برای ما تازه است. هنوز کاملا نمیتوانیم با آن مقابله کنیم و من هم نمیتوانم پیش بینی کنم که چه قدر زنده میمانند و چه قدر میمیرند؟ اما فکر میکنم بعد از این هم تلفات در کرخه داشته باشیم، با این حال تمام تلاشمان را برای جلوگیری از آن صورت خواهیم داد.
در دولت دهم و زمان ریاست آقای محمدی زاده بر سازمان محیط زیست، عملکرد دولت در زمینه کمک به جلوگیری از مرگ و میر این حیوان چگونه بود، و اکنون از دولت جدید چه انتظاری دارید؟
متخصصان کشوری، دامپزشکهای دانشگاه تهران، کارشناسان محیط زیست، دامپزشکهای خوزستان و حتی آقای هوشنگ ضیایی فعال محیط زیست که زمانی حفاظت پروژه گوزنهای زرد ایرانی را بر عهده داشت، همه آمدند و موضوع را بررسی کردند، با این حال فکر میکنم اکنون با وجود ریاست خانم ابتکار بر این سازمان و رویکردی که دولت فعلی در زمینه محیطزیست دارد، توجه به این مسئله نیز بیشتر باشد. البته اکنون 10 روز نیست که ایشان آمده اند و در این مدت هم بیشتر درگیر دریاچه ارومیه و انتصابات بوده اند، اما برای حضور ایشان در خوزستان مذاکره ای داشته ایم و امیدوارم هر چه زودتر ایشان را در خوزستان ببینیم.
نظر شما