سلامت نیوز : به سرویس سبز رنگ مدرسه زل زده که پشت چراغ قرمز ایستاده و داخل آن بیش از ۱۰ پسر بچه هم سن و سال خودش است. فضای خیابان از سر و صدا و شیطنت های بچه ها پر شده، حسین در افکار خود غرق است که «من کجا و آن ها کجا!» سرویس مدرسه حرکت می کند و از او دور می شود اما هنوز حسین با نگاهش آن ها را بدرقه می کند، از او می پرسم، مگر تو مدرسه نمی روی؟

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه خراسان ؛ بغض گلویش را گرفته و با سر اشاره می کند «نه» و دور می شود به راستی مگر در تخته سیاه زندگی او نوشته نشده است «بابا نان داد.» آمار کودکان بازمانده از تحصیل بر اساس اظهارات مسئولان وزارت آموزش و پرورش بیش از ۱۲۰ هزار کودک است و بر اساس سرشماری سال ۹۰ هم فقط ۱۴ درصد از کودکان زیر ۱۰ سال هیچ سواد خواندن و نوشتنی ندارند. از طرفی آمار متفاوت و حتی متناقضی از این کودکان ارائه شده است اما سوال این است که دلیل اصلی بازماندن کودکان از تحصیل چیست و آموزش و پرورش چه وظیفه ای در قبال این تعداد کودک بازمانده از تحصیل دارد؟

اوضاع نامناسب اقتصادی

قاسم جعفری عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز دلیل اصلی بازماندن کودکان از تحصیل را چنین توصیف می کند: بیشتر کودکان بازمانده از تحصیل که افراد بی سواد جامعه را شامل می شوند به دلیل اوضاع نامناسب خانوادگی و اقتصادی مجبور به ترک تحصیل و کار کردن هستند که باید با حمایت های لازم زمینه تحصیل را برای آن  ها فراهم کرد.

او می گوید: مهم ترین اقدام برای ریشه کنی بی سوادی، توسعه سطح تحصیلات عمومی است، پس باید تلاش ها بر این موضوع متمرکز شود که هیچ کودکی از رفتن به مدرسه محروم نباشد چرا که در غیر این صورت ریشه کنی بی سوادی دشوار می شود.

این عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات به تعداد بی سوادان کشور اشاره می کند و می گوید: هم اکنون بین افراد ۱۰ تا ۴۹ سال بیش از ۳ میلیون بی سواد در کشور وجود دارد که سازمان نهضت سواد آموزی تلاش می کند برای تحت پوشش قرار دادن این افراد به روش هایی همچون برون سپاری متوسل شود.

رئیس سازمان نهضت سواد آموزی نیز در این باره به مهر گفته است: بیشتر دانش آموزان بازمانده از تحصیل مربوط به خانواده های آسیب دیده هستند که در حاشیه شهرها زندگی می کنند یا دانش آموزانی با توانمندی های ذهنی کم را شامل می شوند.

علی باقر زاده اظهار داشت: آموزش و پرورش تلاش می کند تا دانش آموزان در سن تحصیل وارد مدرسه شوند تا امکان ریشه کنی بی سوادی فراهم شود، اما برخی از خانواده های آسیب دیده که در حاشیه کلان شهرها زندگی می کنند، عموماً اجازه تحصیل به فرزندان خود را نمی دهند.

وی متذکر شد: حدود ۳۰۰ دلیل برای ترک تحصیل استخراج شده است اما اصلی ترین دلیل این معضل وضعیت خانوادگی کودکان و وجود والدین بی سواد است.

یک کارشناس آموزش ابتدایی نیز در این باره می گوید: منظور از کودکان بازمانده از تحصیل دانش آموزانی هستند که در سن مدرسه رفتن یعنی ۶ تا ۱۸ سال هستند اما در کلاس درس حضور ندارند، این کودکان یا وارد چرخه آموزشی نشده اند یا پس از مدتی چرخه آموزشی را ترک کرده اند و همیشه در مورد آمار دقیق از این کودکان تناقض های آشکار وجود دارد و تعداد آن ها هنوز مشخص نیست.

محمدی اظهار می دارد: سال گذشته مرکز پژوهش های مجلس اعلام کرد که بیش از 3.5 میلیون کودک بین ۶ تا ۱۷ ساله از تحصیل بازمانده اند که یا اصلاً به مدرسه نرفته اند یا در طول سال های تحصیلی به دلایل مختلف از تحصیل بازمانده اند.

این کارشناس آموزش ابتدایی متذکر می شود: با آن که در بسیاری از روستاها به عنوان مثال تا پایان دوره ابتدایی یا راهنمایی امکان تحصیل وجود دارد اما همین مسئله باعث می شود که عملاً تعدادی از دانش آموزان روستایی از چرخه تحصیل بازمانند.

وی دلیل اصلی این مسئله را در ابتدا فقر مالی و اقتصادی خانواده ها می داند و نیز فقر فرهنگی را از دیگر دلایل بازماندن از تحصیل برمی شمارد. اما وقتی این سوال را با فاطمه قربان معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش در میان می گذاریم او هم فقر اقتصادی را دلیل اصلی این مسئله می داند و به نکته دیگری نیز اشاره می کند و می گوید: نبود همکاری برخی دستگاه های اجرایی می تواند دلیل بر بازماندن کودک از تحصیل شود زیرا باید دستگاه هایی که با این مسئله درگیر هستند شرایطی فراهم  کنند تا مشکل و موانعی که اغلب اقتصادی است از سر راه کودک بازمانده از تحصیل برداشته شود و آن ها بتوانند در مدرسه حضور یابند و امکان ادامه تحصیل فراهم شود.

قربان به صراحت می گوید: آموزش و پرورش وظیفه ای را که عهده دار است به خوبی انجام می دهد، اما اگر به دنبال رفع این مشکل هستیم باید همه دستگاه هایی که با این کودکان به هر نوع سر و کار دارند به این مسئله توجه کنند و بپردازند.

۹۸ درصد پوشش تحصیلی

«در ۴ سال گذشته برنامه راهبردی آموزش و پرورش تدوین شد که اولویت های این برنامه شناسایی و آموزش بود که در این برنامه به موفقیت های خوبی نایل شدیم.» فاطمه قربان معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش ضمن بیان این مطلب به ما می گوید: در ۳ سال گذشته ۱۲۰ هزار کودک بازمانده از تحصیل در آمار ما جای گرفت که بر اساس برنامه ریزی سالانه توانستیم برای سال اول برنامه راهبردی تقریباً ۱۴ هزار کودک را شناسایی کنیم و در سال دوم هم همین تعداد شناسایی شدند اما در سال تحصیلی جاری ۳۳ هزار کودک بازمانده از تحصیل را شناسایی کردیم.

وی می افزاید: ضمن بررسی مشخص شد تعدادی از این کودکان مهاجرت یا فوت کرده اند و تعدادی از کودکان هم که شناسایی شدند از نظر وضعیت جسمی شرایطی نداشتند که در مدرسه حاضر شوند و در واقع اصلاً آموزش پذیر نبودند بلکه عقب مانده ذهنی بودند.

معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش می گوید: ایران از نظر آموزش و پرورش از جایگاه بسیار عالی برخوردار است زیرا توانستیم بیش از ۹۸ درصد پوشش تحصیلی داشته باشیم و از نظر پوشش تحصیلی در دنیا وضعیت خوبی را دارا هستیم.

اما یوسف نوری رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات وزارت آموزش و پرورش چندی پیش از وجود ۱۴۱ هزار کودک بازمانده از تحصیل در گروه سنی ۶ تا ۱۱ سال در کشور به تسنیم خبر داد و گفت: مبنای آمار ما برای استخراج تعداد افراد بازمانده از تحصیل قانون آموزش و پرورش است که شورای عالی آموزش و پرورش آن را تعیین می کند.وی اظهار داشت: بر اساس این قانون افرادی که در گروه سنی ۶ تا ۱۱ سال تمام به مدرسه نمی روند، جزو گروه بازماندگان از تحصیل به حساب می آیند.

نوری تاکید کرد: آمارگیری ما بر این اساس است که چه تعداد از دانش آموزان در مقطع ابتدایی به مدرسه نمی روند.

وظیفه آموزش و پرورش

حتی اگر ۱۴۱ هزار بازمانده از تحصیل بین افراد ۶تا۱۱ سال را به عنوان واقعیت بپذیریم، این سوال مطرح است که چه تلاش  هایی توسط وزارت آموزش و پرورش برای باز گرداندن آن ها به مدرسه صورت می گیرد؟

وقتی این سوال را با فاطمه قربان معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش در میان می گذاریم او می گوید: هم اکنون آموزش و پرورش این توانایی را دارد که هر کودک در هر نقطه از کشور را بتواند سر کلاس درس حاضر کند حتی ما در دوره ابتدایی کلاس درسی را با یک دانش آموز تشکیل دادیم و هم اکنون 98.7 درصد پوشش تحصیلی در کشور وجود دارد.

این مقام مسئول در ادامه صحبت اش می گوید: وظیفه آموزش و پرورش فقط فراهم آوردن امکانات تحصیلی برای حضور کودکان لازم التعلیم در مدرسه است تا بتوانند از تحصیل و سواد برخوردار شوند و این وظیفه ما نیست که پی گیر باشیم که چرا کودک به دلیل مشکلات و شرایط اقتصادی کار می کند و به مدرسه نمی آید.

قربان می گوید: آموزش و پرورش آن وظیفه ای را که به عهده اش گذاشته شده به خوبی انجام می دهد، اما اگر به دنبال رفع این مشکل هستیم باید همه دستگاه های اجرایی که به نوعی با این کودکان سروکار دارند تلاش کنند تا مشکلات اقتصادی و خانوادگی این کودکان رفع شود و آن ها هم در سر کلاس حاضر شوند.

نرخ جذب کودکان

براساس شاخص های تعریف شده نرخ «جذب خالص کودکان در مدرسه» عبارت است از تقسیم عدد در تمام ثبت نام شده ها» بر عدد «تمام متولدان آن گروه سنی» اگر این دو عدد برابر باشد، جذب خالص در مدرسه ۱۰۰ درصد اتفاق افتاده و اگر صورت کسر کوچک تر باشد، نتیجه کمتر از ۱۰۰ درصد می شود، علی باقرزاده رئیس سازمان نهضت سوادآموزی کشور درباره نرخ جذب خالص کودکان در مدرسه می گوید: هم اکنون نرخ جذب خالص حدود ۹۸ درصد است یعنی ۲ درصد از کودکان لازم التعلیم به موقع وارد مدرسه نمی شوند.

این مقام مسئول یادآور شد: سالانه ۲۲ هزار کودک به موقع وارد مدرسه نمی شوند و ۸۰ هزار دانش آموز اول تا چهارم دبستان نیز با ترک تحصیل در معرض بازگشت به بی سوادی قرار می گیرند.

اما محمدی کارشناس آموزش ابتدایی به گزارش مرکز آمار کشور استناد می کند و می گوید: سرشماری سال ۹۰ نشان می دهد که ۱۴ درصد افراد بالای ۶ سال و ۷درصد گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال در کشور بی سوادند و طبق این آمار ۲۵درصد بزرگسالان کشور تنها تحصیلات دوران ابتدایی را به پایان رسانده اند.

وی اظهار می دارد: براساس آن چه از سرشماری سال ۹۰ اعلام شده است ۹ میلیون و ۷۱۹ هزار نفر در کشور خود را در گروه سنی بالای ۶ سال، بی سواد مطلق اعلام کردند که حدود ۳ میلیون و ۴۵۶ هزار نفر از این تعداد در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال هستند.

همچنین براساس گزارش توسعه انسانی ۲۰۱۰ نرخ با سوادی بزرگ سالان بالای ۱۵ سال در ایران در مقایسه با کشورهایی نظیر عربستان، قطر، بحرین و ترکیه پایین تر است و برنامه توسعه سازمان ملل، ایران را از نظر نرخ باسوادی در میان ۱۷۸ کشور دنیا در جایگاه ۱۲۰ قرار داده است.

این کارشناس ابتدایی همچنین می گوید: بیشتر افراد بازمانده از تحصیل را دختران شامل می شوند و دلیل اصلی آن این است که دسترسی پسران به آموزش در برخی نقاط کشور بیشتر از دختران است و اغلب خانواده هایی که از نظر مالی و اقتصادی در مضیقه هستند ترجیح می دهند که فقط پسران خود را به محیط  های آموزشی بفرستند.

سبحانی عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان نیز در این باره می گوید: بیش از ۱۳۲ میلیون کودک در جهان از حق تحصیل محروم هستند در حالی که در ماده ۲۸ پیمان نامه حقوق کودک آمده است، کشورهای عضو باید حق کودک را برای برخورداری از آموزش به رسمیت بشناسند.

وی اظهار می دارد: حق تحصیل حق ابتدایی و اصلی برای رشد کودک و تبدیل شدن آن به شهروند مستقل است و در قانون اساسی هم به امر تحصیل اشاره شده است.

سبحانی تاکید می کند: هیچ نهادی برای کودکانی که از چرخه تحصیل خارج می شوند وجود ندارد تا از آن ها حمایت کند در حالی که نظام آموزشی باید کودکی را که در معرض خطر ترک تحصیل قرار گرفته مورد حمایت قرار دهد به همین دلیل وجود مددکاران اجتماعی در مدارس ضروری است تا بتوانند کودکان در معرض خطر ترک تحصیل را شناسایی کنند و مورد حمایت قرار دهند.

بی سوادی و آسیب های اجتماعی

کارشناسان اجتماعی یکی از مهم ترین علل بروز آسیب های اجتماعی را بی سوادی افراد می دانند به طوری که باقرزاده رئیس سازمان نهضت سوادآموزی کشور و معاون وزیر آموزش و پرورش نیز در این باره می گوید: بی سوادی در دنیا با ۳ ویژگی آسیب دیده، آسیب پذیر و آسیب رسان شناخته می شود و به همین دلیل باید به امر سوادآموزی توجه و برای حل آن برنامه ریزی کنیم.

باقرزاده اظهار می دارد: بیش از ۹۰ درصد مردم کشور ما باسواد هستند اما با آمارگیری از زندان ها متوجه می شویم که زندان جای بی سوادهاست، همچنین اکثر معتادان در گروه بی سوادان و کم سوادان قرار دارند.

این مقام مسئول متذکر می شود: میان سواد و جرم یک رابطه مستقیم وجود دارد زیرا تحقیقات نشان می دهد، افرادی که خودشان یا والدین آنان بی سوادند زمینه گرایش به جرم بیشتری دارند. زیرا هر چه افراد باسوادتر باشند از توانایی های بیشتری برای حضور در عرصه اجتماعی، کسب مهارت و به دست آوردن تجربه برخوردار می شوند و کمتر به سمت جرم می روند.

سازگار کارشناس جامعه شناسی نیز به نکته مهمی در این باره اشاره می کند و می گوید: بیشتر افراد بی سواد، اعتماد به نفس بسیار پایینی دارند و همین مسئله زمینه بروز جرایم مختلف نظیر سرقت و اعتیاد را فراهم می کند. وی می افزاید: ناآگاهی در این افراد بیشتر است بنابراین برای رفع مشکل خود از کوتاه ترین راه ممکن استفاده می کنند.

این جامعه شناس متذکر می شود: آمار بی سوادی و کم سوادی در بین زنان بزهکار و معتاد زیاد است به طوری که بیش از ۷۰ درصد آنان یا اصلا سواد ندارند یا فقط سواد ابتدایی دارند از این رو گرایش آن ها به بزهکاری و جرم می تواند بیشتر باشد.

فاطمه قربان معاون وزیر آموزش و پرورش هم سواد را به نوعی داشتن اعتماد به نفس بالا می داند و می گوید: ما نمی توانیم به صراحت بگوییم که هر کسی بی سواد است دچار آسیب های اجتماعی می شود اما پژوهش نشان می دهد که افرادی که در معرض آسیب های اجتماعی بیشتری قرار می گیرند، افراد بی سواد و کم سواد هستند.

وی تاکید می کند: هر چه سواد افراد بیشتر باشد به انتخاب بهتر و تصمیم گیری بهتر آن ها در زندگی کمک می کند و در واقع از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند. این مقام مسئول متذکر می شود: سواد بر رفتار اجتماعی افراد تاثیر به سزایی دارد و در موقعیت های اجتماعی این موضوع کاملا محسوس است.

با این حال بازماندن کودکان از تحصیل واقعیت تلخی است که هنوز مسئولان جامعه تلخی این واقعیت را نمی خواهند بچشند و آمار متناقضی از این کودکان ارائه می  شود. آموزش و پرورش که متولی آموزش و همچنین پرورش کودکان کشورمان است، فقط خود را موظف به فراهم کردن امکانات تحصیلی کرده است. در حالی که هنوز در برخی از نقاط کشور مدارس کپری و تشکیل کلاس ها را در کانکس شاهد هستیم پس آموزش و پرورش باید با تلاش های خود دیگر دستگاه هایی را که با این کودکان سروکار دارند مجاب کند که آن ها از حداقل سواد خواندن و نوشتن بهره مند شوند.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha