سلامت نیوز : شاید باور کردنی نباشد اما کارشناسان روان‌شناسی می‌گویند که شکل و قیافه شهرها تأثیر زیادی بر جرم‌خیز شدن آنها دارد. ثابت کردن این موضوع هم کار سختی نیست، مثلاً در همین تهران، درآن بخشی که نور کمتری دارد میزان سرقت و مزاحمت به شدت افزایش می‌یابد، مشکلی که با نورپردازی مناسب از بین می‌رود.

«محمد حسین عظیمی»، کارشناس مسایل شهری و مدرس دانشگاه در این زمینه به «حمایت» پاسخ داد.

چرا وقوع جرم در برخی از مناطق شهری بیشتر است؟
برای توضیح از شهر بزرگی مانند تهران آغاز می‌کنیم. پایتخت، شهری بزرگ با مهاجرهای زیاد است. بنابراین فضای شهری می‌تواند در کاهش و افزایش جرم تأثیرگذار باشد. اطراف مراکز مسکونی پایتخت محل‌هایی وجود دارد که فاقد روشنایی است، اگرچه این قسمت‌ها در روز مجرمان کمتری را در خود جای می‌دهند اما شب‌ها به دلیل تاریکی هوا و گاهی وجود درختان متعدد که دید را محصور کرده است، منطقه مناسبی برای تجمع مجرمان و مواد فروشان می‌شود. همین شرایط باعث شده اند که برخی از محله‌های پایتخت به جرم‌خیز بودن معروف شوند، بنابراین مجرم‌های دیگر از سایر محله‌ها برای حضور در کنار همکاران خود به این قسمت‌ها هجوم می‌آورند.

برای کاهش جرم در این مناطق چه کارهایی می‌توان کرد؟
همان‌طور که می‌دانید اغلب این مناطق بایر و بدون کاربری هستند، بنابراین شهرداری می‌تواند با تغییر کاربری این زمین‌ها در کاهش جرم‌های این منطقه موثر باشد به طوری که می‌توانند مشاغلی مانند نجاری که آلودگی زیست محیطی را در پی دارد به این قسمت منتقل کنند تا از این طریق اشتغال‌زایی نیز صورت گیرد.

یعنی کاهش فقر بر کاهش جرم تأثیر مستقیم دارد؟
بله، طبق بررسی جامعه‌شناسان، فقر اقتصادی و تورم یکی از مؤلفه‌های اصلی گسترش آسیب‌های اجتماعی است. بنابراین اشتغال‌زایی می‌تواند به کاهش بیکاری و فقر کمک بزرگی کند. در مرحله دوم توسعه فضاهای فرهنگی و ورزشی برای جوانان است؛ زیرا اکثر مجرمان از قشر جوان هستند بنابراین با ایجادفضای سبز، پارک‌ها، فرهنگ سراها می‌توان زمان فراغت این افراد را به بهترین شیوه‌ها پر کرد.

مهم‌ترین راهکار برای جرم زدایی از پایتخت که به عنوان الگو برای سایر شهرها محسوب می‌شود، چیست؟
در بحث جرم زدایی باید همه نهادهای کشور با هم همکاری داشته باشند. به طوری که نخستین قدم فقرزدایی است، زیرا تورم و مشکلات اقتصادی پیش‌رو دلیل گرایش افراد به جرم است. در مرحله دوم باید مسئولان فرهنگی در میدان حضور داشته باشند، زیرا فقر فرهنگی و اجتماعی دلیل دیگر جرم زایی است. زیرا فردی که در خانواده به خوبی مهارت‌های رفتاری را نیاموخته باشد باید جامعه او را تربیت کند پس باید مسئولان فرهنگی و رسانه‌ها به خوبی مهارت‌های اخلاقی را منتقل کنند.

بهترین راه فرهنگ‌سازی برای دور شدن از ناهنجاری‌ها چیست؟
دولتمردان باید توجه داشته باشند که برخوردهای قهری و انتظامی نمی‌تواند رفتار ناهنجار افراد را در جامعه هنجار کند، بنابراین باید زمینه‌ای ایجاد شود تا برای مثال در سرای محلات که از سوی شهرداری تهران ایجاد شده اند برنامه‌های مختلفی برای جا انداختن فرهنگ ایرانی- اسلامی داشته باشیم. به طوری که در زمینه موضوع حجاب این خانه‌های فرهنگی می‌توانند با جلسه‌هایی در این زمینه، موضوع پوشش مناسب را در جامعه به راحتی و بدون هیچ اجباری نهادینه کنند.

برخی کارشناسان ناآگاهی را یکی از مهم‌ترین دلیل گرایش به جرم می‌دانند. برای رفع این ناآگاهی از جامعه باید چه کارهایی کرد؟
برخی از جرایم در جامعه به صورت ناخواسته رخ می‌دهد. برای مثال اکثر زنان خیابانی از ابتدا قصد چنین هنجار شکنی ای را ندارند اما گاهی از سر استیصال و گاهی نیز به دلیل سستی به تدریج وارد حیطه جرم می‌شوند. بنابراین باز هم نقش دولتمردان در این زمینه پررنگ می‌شود زیرا در اکثر قریب به اتفاق موارد، این فقر است که پای این زنان را به دایره جرم باز می‌کند و متولیان کشور با رفع فقر می‌توانند در این زمینه گام مثبت بردارند.

سرای محلات شهرداری چقدر می‌توانند در عرصه فرهنگی و کاهش جرایم موثر باشند؟
سرای محلات محل‌های خوبی برای فرهنگ‌سازی هستند، اما باید به منظور نهادینه شدن استفاده از آنها و همچنین گسترش فعالیت‌هایی که در این مراکز اجرا می‌شوند بیشتر کار شود، زیرا برابر آمار مدیران فرهنگی شهرداری، اکنون فقط از 30 درصد فضاهای این خانه‌ها استفاده می‌شود. بنابراین می‌توان با آموزش حقوق شهروندی و مسایل اجتماعی در این زمینه قدم برداشت. البته شهرداری از اعتبارات خود به بهترین شکل استفاده کرده است اما باید بیشتر در زمینه فرهنگ‌سازی کار شود. به طوری که پیشنهاد می‌کنیم تا آموزش‌های مختلف به ساکنان هر محله داده شود و فرهنگ‌سازی از هر محله آغاز شود.