سلامت نیوز : سازمان بهزیستی در جهت تحقق مفاد اصول 21 و 29 قانون اساسی و تکالیف قانونی خود؛ مسئولیت مراقبت شبانه‌روزی و ایجاد زمینه‌های پرورش برای کودکانی که با تأیید مقام قضایی به طور موقت یا دائم از داشتن سرپرست مؤثر و با صلاحیت محروم شده‌اند را بر عهده دارد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ؛ توضیح آنکه در حال حاضر تعداد 23000 نفر از فرزندان واجد شرایط زیر پوشش خدمات مستمر سازمان بهزیستی کشور قرار دارند و سازمان براساس سیاست‌های کلان در زمینه ارائه خدمات به آنان در قالب دو برنامه ذیل فعالیت می‌كند:

1. برنامه مراقبت از فرزندان در خانواده جایگزین
2. برنامه مراقبت از فرزندان در خانه‌های کودکان و نوجوانان (مراکز شبانه روزی)

توصیه‌های مؤکد ائمه اطهار و رویه عملی آنان به پرورش و نگهداری ایتام در محیط خانواده، گویای اهمیت نظام مقدس اسلامی به مراقبت از کودکان در محیط خانواده است و بر همین اساس در نظام تربیتی اسلام ساختاری تحت عنوان دارالایتام و پرورشگاه تعریف نشده است. مطالعات انجام گرفته در این زمینه نیز بیانگر آن است که مؤسسات شبانه‌روزی علیرغم تلاش برای ارائه خدمات مورد نیاز، صرف وقت و هزینه‌های بسیار نمی‌توانند، جایگزین مناسبی برای ایفای تمام وظایف و نقش‌های خانواده باشد لذا براساس برنامه خانواده محور، بیش از 60 درصد این فرزندان یعنی بیش از 13500 نفر از آنان، در درون خانواده‌های واجد شرایط جایگزین، ساماندهی شده‌اند و تعداد 9500 نفر از آنان در 500 خانه کودک و نوجوان تحت مراقبت قرار دارند.

بدیهی است سرپرستی از کودکان بی‌سرپرست (فرزندخواندگی) یکی از مباحثی است که امروزه به واسطه افزایش میزان ناباروری زوج‌ها و بی‌سرپرستی کودکان بیشتر در کانون توجه قرار گرفته است. براساس آمار عملکرد سازمان بهزیستی تقریباً سالیانه حدود 800 تا 1200 کودک به فرزندخواندگی سپرده می‌شوند، این در حالی است که تعداد متقاضیان سرپرستی چند برابر کودکانی است که به فرزندخواندگی سپرده می‌شوند و به این تعداد می‌بایست متقاضیان از خانواده‌های تک فرزند و زنان مجرد را نیز افزود. این موضوع بیانگر آن است که تقاضا برای سرپرستی کودک به مراتب بیش از تعداد کودکان قابل واگذاری به خانواده هاست.

از طرفی باید اشاره کرد که مطابق با قانون جاری حمایت از کودکان بی‌سرپرست مصوب سال 1353، از بین کودکان تحت مراقبت سازمان بهزیستی تنها 15 درصد قابل واگذاری به والدین متقاضی فرزندخواندگی هستند. یعنی کودکانی که فاقد پدر، مادر و جد پدری باشند. شایان توجه این که از این تعداد، 2 تا 4 درصد کودکانی هستند که دارای معلولیت هستند و اغلب در مراکز شبانه‌روزی باقی می‌مانند. لذا به صراحت باید گفت قانون 17 ماده‌ای «حمایت از کودکان بدون سرپرست مصوب سال 1353» که تنها قانون موضوعه‌ای است که می‌توانست به توسعه شیوه مراقبت از کودکان در خانواده جایگزین کمک شایانی نماید به دلیل شرایط حاکم بر جامعه نمی‌توانست پاسخگوی نیازهای روز کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست مقیم مراکز شبانه‌روزی سازمان بهزیستی و خانواده‌های متقاضی سرپرستی باشد و ضروری بود قانون فوق در راستای حمایت از تعداد بیشتری از کودکان فاقد سرپرست و خانواده‌های فاقد فرزند واجد شرایط، اصلاح شود و در شرایط و مقررات فرزندپذیری تسهیل به عمل آید.

لذا بر مبنای نظرات کارشناسان حوزه‌های مختلف که دست‌اندرکار مسائل فرزندخواندگی بودند، بررسی پرونده‌های حقوقی فرزندان بی‌سرپرست، گزارشات واصله از مشکلات زوج‌های متقاضی، مکاتبات و درخواست مردمی و رسانه‌ای متعدد و... لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست با هدف اصلاح قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست مصوب 29/12/1353 ارائه شد که خوشبختانه به تصویب رسید.

این قانون درصدد تقویت شیوه مراقبت در خانواده‌های جایگزین، رفع محدودیت‌های موجود برای سرپرستی و کاهش تصدی‌گری اعتبارات هزینه‌ای دولت است که حاوی مزایای بسیاری برای کودکان تحت سرپرستی و خانواده‌ها است که حاوی موضوعات زیر است:

1. پذیرش تقاضای سرپرستی اتباع ایرانی مقیم خارج از کشور
2. گسترش شمول فرزندپذیری به زوجین دارای فرزند و زنان مجرد علاوه بر زوجین فاقد فرزند با رعایت اولویت
3. وجود برخی شرایط ارفاقی برای بستگان کودک که متقاضی سرپرستی باشند.
4. رعایت اولویت برای متقاضیان سرپرستی کمتر از پنجاه سال
5. توجه به توانایی عملی متقاضیان برای امر مهم سرپرستی و سلامت جسمی و روانی آنان به عنوان شرایط اصلی.
6. توجه به اشتراکات مذهبی برای متقاضیان و کودک تحت سرپرستی و سپردن سرپرستی کودکان غیرمسلمان به مسلمانان براساس مصلحت کودک
7. ایجاد محدودیت برای سرپرستی صرفاً دو کودک برای یک خانواده
8. امکان انتخاب سرپرست برای کودکانی که والدین بدون صلاحیت دارند و نیز کودکانی که والدینشان بدون دلیل از سرپرستی آنان استنکاف می‌نمایند.
9. دخالت دادگاه درخصوص ابقا یا لغو حکم سرپرستی بعد از مراجعه والدین و وصی منصوب با رعایت حق حضانت مادر
10. شمول قانون برای کلیه کودکان و نوجوانان نابالغ و نیز افراد بالغ زیر 16سال که به تشخیص دادگاه، عدم رشد یا نیاز آنان به سرپرستی احراز می‌شود
11. امکان سرپرستی موقت از کودکان تحت سرپرستی سازمان بهزیستی از سوی خانواده‌ها.
12. یکسان‌سازی روند بررسی تقاضانامه‌ها. بدین معنا که متقاضیان ابتدا می‌بایست به سازمان بهزیستی به عنوان مرجع تخصصی مراجعه كنند.
13. در نظر گرفتن جایگزین‌های ارث برای فرزند خوانده نظیر تملیک بخشی از اموال و حقوق به فرزند با هدف تامین نیازهای مادی کودک
14. تعهد سرپرستان به بیمه عمر کودک
15. برخورداری کودک از مزایای مستمری سرپرستان بعد از فوت آنان تا زمان تعیین سرپرست جدید
16. تکالیف سرپرست یا سرپرستان نسبت به کودک مطابق تکالیف والدین نسبت به اولاد در قانون مدنی
17. تکلیف والدین به پرداخت تمامی هزینه‌های کودک یا نوجوان نظیرنگهداری، تربیت و تحصیل
18. برخورداری مادرخوانده از مرخصی دوره مراقبت برای کودکان زیر سه سال معادل مرخصی دوره زایمان.
19. برخورداری کودک یا نوجوان ازمجموعه مزایای بیمه و بیمه‌های تکمیلی وفق مقررات قانونی
20. ممنوعیت ازدواج سرپرست یا سرپرستان با کودک یا نوجوان چه در زمان حضانت و چه پس ازآن
21. اصلاح روند آیین دادرسی بویژه اخذ نظر سازمان در صدور احکام و رأی از سوی دادگاه صالحه
22. قانونی شدن مشاوره‌های قبل و بعد از فرزند پذیری مطابق آیین دینی برای سرپرست یا سرپرستان با کسب مجوز از سازمان بهزیستی
23. اجازه سپردن سرپرستی به کلیه اتباع ایرانی بویژه ایرانیان مقیم خارج از کشور مطابق مفاد این قانون
24. تعیین تکلیف وضعیت سرپرستی کودکانی که از مراجع غیرقانونی به سرپرستی گرفته شده‌اند حداکثرظرف مدت شش ماه از ابلاغ این قانون از طریق سازمان در راستای رعایت مصلحت کودک.

اما درخصوص تبصره ماده 27 باید گفت که اصل حاکم بر این تبصره ممنوعیت ازدواج کودک با سرپرست است اما به دلیل تطابق این تبصره با شرع مقدس اسلام این ممنوعیت مقید به قیدی شده است که براساس مصلحت کودک است. بدین معنا که این مصلحت با تشخیص دادگاه و پس از کسب نظریه مشورتی سازمان بهزیستی احراز شود.