«حمیدرضا خدابخشی» كارشناس آب نیروی خوزستان نیز در گفتوگو با «تهرانامروز» میگوید: «انتقال آب از سرشاخههای بزرگ كارون یعنی از دز، خرسان و كوهرنگ در حالی از خوزستان به نام زایندهرود به اصفهان انتقال مییابد كه نه تنها نفعی به حال زایندهرود ندارد، بلكه صرف برنجكاری در اصفهان میشود.» كاشت برنج درست زمانی در اصفهان جان گرفت كه سدسازیها به یكباره بخش بزرگی از آبهای منتهی به زایندهرود را پشت سد جمع كردند و كشاورزان این منطقه بیتوجه به الگوی سنتی كشاورزی در كویر به سمت كاشت برنج در منطقه رفتند. كاشت برنجی كه 70 درصد آب را به هدر میدهد و در نهایت 30 درصد آن صرف كشاورزی میشود. اما با گذشت سه دهه از این ماجرا هم زمینها بركت خود را از دست دادند و هم زایندهرود را خشك كردند.
در ارومیه هم همین اتفاق بهوقوع پیوست، سونامی سدسازیها به جان منطقه افتاد تا به گفته «محمد درویش» كارشناس بیابانزدایی نزدیك به 40 سد روی آبها و رودخانههایی كه دریاچه ارومیه را تغذیه میكرد، زده شود. پس از آن هم كشت منطقه از انگور كه آب كمتری طلب میكرد به سمت كاشت سیب رفت و حجم بیشتری از آب را طلب كرد. مسئله آنقدر پیش رفت كه امروز به گفته «نادر قاضیپور» نماینده مردم ارومیه 8 میلیارد تن ریزگردهای نمكی این منطقه زندگی 3 میلیون مردم منطقه را در هجمه و هجوم نخست خود تهدید میكند. هجومی كه این روزها شروع شده است. علاوه بر زندگی انسانی، زمینهای كشاورزی منطقه به شدت از سوی نمكی كه خود پراكندهاند، تهدید میشود. خوزستان البته وضع بدتری از ارومیه دارد. این استان بدون خشك شدن كارون هم نزدیك به سه دهه است كه با ریزگردهای ناشی از خشك شدن هورالعظیم دست و پنجه نرم میكند. ریزگردهایی كه البته تنها به خوزستان منتهی نشده و آسمان 22 استان كشور را درگیر كرده است.
خدابخشی میگوید: «اصفهانیها در تازهترین برنامه خود بهدنبال انتقال آب ماربر در منطقه چلگرد چهارمحال و بختیاری به زایندهرود هستند. حوزهای كه دو میلیارد متر مكعب آب آورد دارد و بخش بسیار زیادی از آ ن پشت سدها جمع میشود.» به گفته او آبهایی كه به اسم تامین آب شرب منطقه انتقال مییابد سر از زمینهای كشاورزی منطقه درمیآورد. خدابخشی توجه همگان را به زمینهای شالی «لنجان» اصفهان جلب میكند و میگوید: «چرا باید آب منطقه خوزستان به بخشهای مركزی و بیابانی انتقال داده شود تا در آنها برنجكاشته شود.» برنجی كه یكی از دلایل خشك شدن زایندهرود است. به گفته او درحالی اصفهان آب خوزستان را برای آبیاری زمینهای برنج خود انتقال میدهد كه آب نیروی خوزستان زمانی كه حجم آب پایین میرود اجازه كشت در زمینهای اطراف و حاشیه رودخانه را به كشاورزان نمیدهد.
مسئلهای كه باعث میشود تا حتی كشاورزان این منطقه یك فصل كشت خود را از دست بدهند. اما همین آب از خوزستان به اصفهان انتقال مییابد تا خرج برنجكاری در كویر شود. او میگوید: «معلوم است كه با این شیوه نه زایندهرود نجات پیدا میكند نه زمینهای منطقه سیراب میشوند.» به گفته او انتقال آب از خوزستان به قم، گلپایگان وخیلی از شهرها به اسم تامین آب شرب انجام میگیرد اما اعتراض استانداران همین استانها به اینكه اولویت این آب شرب است نه كشاورزی نشان میدهد كه این آبها در جای دیگری خرج میشود وهمین است كه بهرغم اینكه بخش بسیار بزرگی از آبهای كشور از جنوب به سمت كویر یزد و اصفهان انتقال یافت، این دو استان با كمبود آب روبهرو هستند. كمبود آب در ماههای گذشته در اصفهان و یزد به جیرهبندی آب هم رسید.
هرچند مسئولان این استانها یك در میان آن را تكذیب كردند و خبردهی درباره آن را پیشگیری قبل از وقوع حادثه دانستند. از سوی دیگر آبهای خروشان كارون از سمت خوزستان و چهارمحال و بختیاری در حالی در سه دهه گذشته به سمت اصفهان رفته است كه هرگز نتوانسته لب تشنه این كویر را سیراب كند و در سالجاری به درگیری میان كشاورزان اصفهانی و یزدی منجر شد. واقعه تا آنجا پیش رفت كه اصفهانیها لوله انتقال آب به یزد را قطع كردند و یزدیها را تا چند مدت دچار مشكل كردند. انتقال آب از خوزستان درحالی به قصه بیپایانی تبدیل شده كه این استان به دلیل خشك شدن تالاب هورالعظیم با حجم وسیعی از ریزگردهای عربی روبهرو است. حجمی كه حل معضل آن در گرو همكاری و همراهی كشورهایی چون عراق و سوریه است. دو كشوری كه به نظر نمیرسد در میان حجم بسیار زیاد مشكلاتی كه دارند زمانی را برای حل ریزگردهای عربی صرف كنند.
البته نگرانیهای جامعه خوزستانی این روزها بیشتر است.«مسعود اسدی» رئیس سازمان نظام صنفی کشاورزی خوزستان و رئیس مجمع تشکل های کشاورزی ایران اعتقاد دارند انتخاب وزرای دولت روحانی كه بسیاری از آنها اصفهانی و یزدی هستند میتواند در پیشبرد انتقال آب به ضرر محیطزیست خوزستان نقش بارزی را داشته باشد. انتقالی كه «هومان خاكپور» كارشناس منابع طبیعی چهارمحال وبختیاری را هم به این نتیجه رسانده كه نه تنها به نفع زایندهرود نخواهد بود كه باز هم به كمآبی در مناطقی چون خوزستان و چهارمحال و بختیاری منجر میشود.
بختیاریها هم از انتقال آب بهوسیله تونل گلاب و بهشتآباد كه قرار است باز هم بخشی از آبهای كارون در این بخش را به یزد ببرد، نگران هستند. این دو پروژه در دولت گذشته شروع شد اما اعتراض بختیاریها باعث توقف آنها شد. حالا خاكپور میگوید كه خبرهای موثقی وجود دارد كه نشان میدهد كه تونلها از سمت یزد به سمت چهارمحال و بختیاری در حال ساخت و پیشروی است موافقان با این طرح قرار است كه مسئولان كشور را در مقابل عمل انجام شده قرار بدهند. چهار محال و بختیاری در سالهای جدید به شدت با كاهش آب روبهرو شده و آنطور كه خاكپور میگوید بسیاری از روستاهای این منطقه با تانكر آب تغذیه میشوند.
حال افكارعمومی میپرسند آیا قرار است كه محیطزیست كشور یكبار دیگر با واقعه تلخ دیگری چون خشكشدن كامل رودخانه كارون بعد از زایندهرود و دریاچه ارومیه روبهرو شود؟ و بعد هم دولتمردان به این نتیجه برسند كه سدسازی در حوزه كارون را متوقف كنند و بالاخره قبول كنند كه همه چیز زیر سر كشاورزی سنتی و بیحساب وكتاب است. آنها میگویند آیا بهتر نیست كه كشاورزی در مناطق كویری شیوه طبیعی خود را به دست بگیرد تا محیطزیست كشور برای كشت برنج در كویر بیشتر از این هزینه ندهد.
نظر شما