سلامت نیوز : مسئولان وزارت بهداشت و درمان مدعی اند که ۹۷درصد داروها یعنی ۲ هزارو ۵۰۰ قلم دارو در کشور تولید می شود و چرخه مالی صنعت دارویی کشور هم حدود ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برآورد می شود از سوی دیگر اولین کشور منطقه و سومین کشور آسیایی در تولید دارو هستیم اما با این وجود سالانه میزان قابل توجهی داروهای مختلف به کشور وارد می شود.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه خراسان ؛ آمار نشان می دهد که میزان محصولات دارویی وارداتی به کشور در ۵ ماه نخست امسال با رشد ۷ درصدی به ۶ هزار و ۶۸۴ تن با ارزش ۵۷۴ میلیون دلار رسیده است.البته بخشی از داروهای خارجی مورد مصرف بیماران هم به شکل قاچاق وارد کشور می شود.

برخی مسئولان بهداشت و درمان معتقدند یکی از دلایل افزایش واردات داروهای خارجی به کشور تجویز این داروها توسط برخی پزشکان است و همین مسئله باعث گرایش مردم به مصرف داروهای وارداتی شده است.

حال سوال این است که چه دلایلی موجب شده است که پزشکان داروهای خارجی را برای بیماران تجویز کنند؟

بهبود سریع بیماران

دکتر کامبوزیا متخصص و جراح فک و صورت و عضو سابق سازمان نظام پزشکی کشور نیز یکی از دلایل اصلی گرایش پزشکان به تجویز داروی خارجی را کیفیت پایین داروهای تولید داخل نسبت به نوع مشابه خارجی می داند و می گوید: داروهایی که در داخل تولید می شود کیفیت داروی خارجی را ندارد.

وی می افزاید: بر اساس اظهارنظرهایی که مطرح می شود، مواد اولیه تولید داروی داخلی از کشورهای هند و چین وارد می شود، از این رو کیفیت آن ها همپای داروهای خارجی نیست که شرکت های تولید کننده معتبر بین المللی وارد بازار دارویی می کنند.

این پزشک یادآور می شود: هدف پزشکان بهبود سریع بیماران است و اگر پزشکان به تجویز داروی خارجی اعم از آنتی بیوتیک یا هر داروی دیگر برای بیماران تمایل دارند بیشتر بر اساس میزان کیفیت آن داروهاست.

دکتر کامبوزیا متذکر می شود: بیشتر داروهای تولید داخل چون کیفیت مناسب و قابل پذیرش را ندارند و پزشک سلامتی و بهبود سریع بیمار برایش مهم است داروی خارجی را به داروی تولید داخل ترجیح می دهد.

دکتر محمود فاضل نایب رئیس شورای عالی سازمان نظام پزشکی کشور نیز نبود اطمینان کامل به داروی داخلی توسط برخی افراد اعم از بیمار و پزشک را مطرح می کند و می گوید: برخی افراد به داروی ایرانی اطمینان ندارند و مصرف داروی خارجی را به تولید داخلی ترجیح می دهند.

وی معتقد است: کیفیت داروی ایرانی در محدوده استاندارد است و استاندارد برای این کار محدوده ای را تعریف کرده است که تولیدات داخل فقط از این میزان استاندارد برخوردار است و این مسئله به منابع مالی هر کشوری بستگی دارد که به واردات مواد اولیه دارو اختصاص می دهد.

این داروساز می گوید: منابع اروپایی برای تولید دارو گران است و ما ناگزیریم از دیگر کشورها مواد اولیه تولید دارو را خریداری و تهیه کنیم که ۳۹ کشور در فهرست تایید وزارت بهداشت برای این امر لحاظ شده است.

دکتر فتاحی عضو کمیسیون بهداشت در این باره می گوید: این واقعیت را باید بپذیریم که برخی شرکت های تولیدی داروی معتبر بین المللی داروهای باکیفیت بالایی را تولید و صادر می کنند.

وی می افزاید: وقتی پزشک چنین کیفیت بالای دارویی را شاهد است حق دارد که به تجویز چنین داروهایی گرایش داشته باشد.

این پزشک متذکر می شود: ما کیفیت داروی ایرانی را رد نمی کنیم، اما در بین داروهای داخلی برخی اقلام کیفیت مطلوبی ندارند، بنابراین وقتی پزشکی می خواهد چنین داروی ایرانی را تجویز کند، اطمینان ندارد که مواد اولیه و موثر آن از کدام کشور و کیفیت آن چگونه است؟

دکتر فتاحی همچنین می گوید: وقتی پزشک همان دارو را از نوع خارجی تجویز و آثار و بهبود درمانی سریع را در بیمار مشاهده می کند، قطعاً ترجیح می دهد که داروی خارجی را تجویز کند و البته شرکت های داروسازی معتبر از اولویت برخوردارند.

بازاریابی داروهای خارجی

برخی از کارشناسان حوزه دارو کیفیت داروی ایرانی را قابل قبول می دانند، اما مسائلی را در مصرف و تجویز داروهای خارجی توسط بیمار و پزشک دخیل می دانند.

دکتر عباس شفیعی استاد پیشکسوت داروسازی کشور نیز معتقد است که پشت پرده تجویز داروهای گران قیمت خارجی توسط برخی پزشکان روابط و مسائلی وجود دارد که به عنوان بازاریابی انجام می شود، در حالی که داروهای ایرانی با کیفیت هستند و علت پایین بودن میزان صادرات نیز ضعف دستگاه دیپلماسی است.

دکتر شفیعی در پاسخ به این سوال فارس که برخی پزشکان داروهای خارجی را بیشتر می پسندند می گوید: این اظهارنظر را قبول دارم زیرا این فرهنگ در بین مردم و حتی پزشکان به غلط جا خوش کرده است و تصور می کنند داروی خارجی همیشه بهتر است درحالی که بسیاری از محصولات دارویی در بازار، قاچاق و تقلبی هستند.

این داروساز مدعی است که کیفیت ۹۶ درصد داروهای ایرانی بالا و در حد داروهای شرکت های معتبر اروپایی و آمریکایی است، البته ضعف هایی هم داریم که بیشتر آن مربوط به بخش بسته بندی و بازاریابی است.

وی تاکید می کند: موضوع و درصد سهم داروهای وارداتی در بازار دارویی کشور مهم نیست مسئله این است که واردات دارو و مواد دارویی حدود ۴۰ درصد از کل ارز مصرفی دارویی کشور را به خود اختصاص می دهد در حالی که می توانیم بسیاری از این داروها را در داخل کشور باکیفیت بالا و قیمت ارزان تر تولید و حتی صادر کنیم.

عبدالرحمان رستمیان عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز نظرش بر این است که نگاه و فرهنگ «داروی خارجی بهتر و موثرتر است» باید اصلاح شود. وی می گوید: برخی بیماران از پزشکان معالج خود می خواهند که داروهای خارجی را برای درمان آن ها تجویز کنند.

وی می افزاید: این رفتار نادرست که بیمار از پزشک خود تقاضای تجویز داروی خارجی را دارد باید تغییر کند. بنابراین پزشکان باید در تجویز داروی مناسب با کارشناسی و دقت لازم داروی با کیفیت و مورد نیاز را بدون توجه به این که تولید کننده آن خارجی یا داخلی است، تجویز کنند.

این عضو کمیسیون بهداشت و درمان متذکر می شود: این فرهنگ که داروی خارجی بهتر و موثرتر است باید اصلاح شود زیرا این امر لطمه فراوانی به تولید کنندگان داخلی و متعهد کشور می زند، چرا که قطعاً بسیاری از داروهای تولید داخل در قیاس با داروهای خارجی از کیفیت بالاتری برخوردارند و یا هم ردیف آن ها هستند.

رستمیان یادآور می شود: مسئولان باید با نظارت خود بر تولید به افزایش کیفی دارو کمک کنند تا اطمینان بیشتری را ایجاد کنند.

دلالان و بازار دارو

حضور و وجود دلالان دارو در پست های مدیریتی، بیش از یک دهه قدمت دارد اما در زمان تحریم ها بیشتر این مشکل دیده شد. این بخشی از اظهارنظر دکتر شهلا میرگلوی بیات با مهر است. او گفت: وزارت بهداشت نباید اجازه دهد که دارو در انحصار عده ای خاص باشد که عامل کمبود و گرانی دارو بوده اند.

این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با انتقاد از واردات داروهای خارجی که منجر به تخریب و نابودی صنعت دارویی کشور شده است اظهار داشت: وضعیت واردات بی رویه داروهای خارجی به گونه ای است که پزشکان را مجاب می کند تا داروهایی با نشان های تجاری خارجی را برای بیمار تجویز کنند، در حالی که مشابه این داروها در داخل تولید می شود و مورد تایید FDA نیز است.

دکتر میرگلوی تاکید کرد: برنامه ها و تصمیمات کوتاه مدت و مقطعی نمی تواند موجب بهبود وضعیت دارو در کشورمان شود، بلکه زیر ساخت ها باید اصلاح و تقویت شود و دست دلالان از بازار دارویی کشور کوتاه شود.

دکتر منتصری عضو هیئت مدیره اتحادیه صنایع دارویی کشور، نیز تبلیغات را در مصرف داروهای خارجی بسیار تاثیرگذار می داند و به ما می گوید: داروهای وارداتی دو دسته هستند، بخشی داروهایی هستند که ما نمی توانیم آن ها را در داخل کشور تولید کنیم که واردات آن  دارو ضروری است. اما برخی داروها با وجود آن که دانش و امکانات تولید آ ن ها در داخل کشور وجود دارد، اما همان دارو از کشورهای دیگر وارد می شود و چون نسبت به داروی مشابه داخلی گران تر است فروش زیادی دارد.

این داروساز یادآور می شود: هدف دولت نیز ایجاد فضایی رقابتی در این صنعت است که اجازه می دهد چنین داروهایی به کشور وارد شود.

دکتر منتصری متذکر می شود: در بسیاری موارد برخی پزشکان ترجیح می دهند داروی خارجی را برای بیماران خود تجویز کنند که همین موضوع می تواند تشویقی برای استفاده از داروی خارجی باشد.

اما دکتر شرعی عضو پیشین کمیسیون ماده ۲۰ وزارت بهداشت و درمان بیمار را در این رابطه مقصر نمی داند و می گوید: بیمار در مورد مصرف دارو تصمیم گیرنده نیست، زیرا این پزشک است که دارو را برای بیمار تجویز می کند، اگر مردم تمایل به مصرف داروی خارجی دارند ناشی از تشویق برخی پزشکان است.

وی می افزاید: تبلیغات هم در گرایش پزشکان به تجویز آن ها و مصرف داروهای خارجی توسط بیماران تاثیرگذار است از این رو شرکت های خارجی با بازاریابی خوب به اهداف خود می رسند.

از وی می پرسیم آیا شما کیفیت بهتر داروی خارجی را در مقایسه با داروی ایرانی رد می کنید؟ دکتر شرعی در این باره نیز می گوید: اصلاً این گونه نیست، ممکن است برخی داروهای خارجی کیفیت بهتری نسبت به داروی تولید داخل داشته باشد و شرکت تولیدکننده آن سال ها برای تولید این دارو زحمت کشیده باشد.

وی معتقد است: در حالی که نباید این گونه القا شود که از تولید داخلی حمایت نمی کنیم و داروی خارجی را تبلیغ و ترویج می‌کنیم، باید این اعتماد را به پزشک و بیمار بدهیم که داروی ایرانی را با امنیت خاطرمصرف کند.

اما رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز کف استاندارد را مشکل اصلی کیفیت داروهای ایرانی می داند و می گوید: مواد اولیه اکثر داروهای تولید داخل را از هند و چین وارد می کنیم، در حالی که برخی شرکت های اروپایی هم داروهایشان را از همین کشورها وارد می کنند.

وی می افزاید: اما مشکل اصلی این جاست که چون برای تولیدکنندگان داخلی محدودیت قیمت گذاری گذاشته شده، این شرکت ها برای این که سودآور باشند، مواد اولیه ای وارد می کنند که کف استاندارد را دارد در حالی که حداکثر استاندارد را باید داشته باشد.دکتر شهریاری متذکر می شود: شرکت های تولید داخل به همین دلیل از نظر کیفیت نمی توانند با داروهای خارجی رقابت کنند به عنوان مثال، اگرشربت استامینوفن کودکان از نوع ایرانی را به کودک تب دار بدهیم گاهی با ۴ قاشق شربت هم تب پایین نمی آید، اما شربت خارجی را یک قاشق می دهیم تب کودک پایین می آید.

رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس تاکید می کند: بسیاری از داروها این گونه است و همین باعث شده که هم پزشکان و هم مردم نسبت به داروهای ایرانی اعتمادشان کم شود.

وی در پاسخ به این سوال که افزایش کیفیت داروی ایرانی بستگی به چه عواملی دارد؟ می گوید: باید اجازه بدهید قیمت گذار آزاد باشد تا با رقابت شرکت های داخلی و خارجی کیفیت داروهای ایرانی بالا بیاید و شرکت های تولید داخل بتوانند مواد اولیه را با حداکثر استاندارد وارد کنند.

سهم ۷۷ درصدی اروپا

ایران در سال ۱۳۹۱ از بیش از ۵۰ کشور دنیا محصولات دارویی وارد کرده است و در این بین بیشترین میزان واردات از کشورهای اروپایی انجام شد که سهم ۷۷ درصدی اروپا در واردات دارو به ایران را نشان می دهد.

بر اساس آمار، واردات محصولات دارویی ایران نسبت به سال ۹۰ افزایش یافت و به ۱۶ هزار تن و یک میلیارد و ۴۶۸ میلیون دلار رسید.

همچنین در سال گذشته ایران از ۵۶ کشور انواع محصولات دارویی وارد کرده است. سوئیس با 295.3 میلیون دلار بزرگ ترین صادرکننده محصولات دارویی به ایران در سال ۹۱ بود، آلمان با 270.9 میلیون دلار و فرانسه با ۱۹۰ میلیون دلار دوم و سوم شدند، به این ترتیب بیش از ۵۱ درصد از کل واردات محصولات دارویی کشور متعلق به همین سه کشور اروپایی بوده است.

رده های چهارم تا دهم بزرگ ترین صادرکنندگان محصولات دارویی به ایران نیز به ترتیب اتریش، امارات، ترکیه، هند، بلژیک، ایتالیا و دانمارک است. همچنین از دیگر صادرکنندگان بزرگ دارو به ایران طی سال قبل می توان به اسپانیا، انگلیس، آمریکا، ایرلند، کره جنوبی، چین، سوئد، قبرس، قطر، کانادا و هلند اشاره کرد.

بیشتر کارشناسان و مسئولان حوزه سلامت کیفیت پایین داروی ایرانی را تایید می کنند و از طرفی سالانه میزان قابل توجهی هم در کشور دارو تولید می شود و بخش عمده ای سرمایه صرف هزینه کرد این تولیدات می شود.

پس بهتر است دولت با تمهیدات و اعطای تسهیلات مورد نیاز به صنعت دارویی کشور به جای کف استاندارد در تولید دارو حداکثر استاندارد را به کار گیرد تا هم کشور از واردات دارو بی نیاز شود و هم از صنعت دارویی کشور حمایت شود.