سلامت نیوز : شور و حال جوانی و سودای علم اندوزی وی را به اروپا كشاند، پس از دوره پزشكی در دانشگاه تهران به اتریش و سپس آلمان رفت و موفق به اخذ دیپلم‌های تخصصی دررشته زنان و زایمان و نازایی شد. در سال 1986 مدرك فوق تخصصی خود را در رشته نازایی و I. V. F از دانشگاه وین دریافت و دوره‌های تكمیلی این رشته را در امریكا و استرالیا طی كرد.می‌گوید عشق به میهن و مردم كشورش او را در سال 63 به ایران بازگرداند. بعد از دریافت مجوز از امام خمینی(ره) و فقها تحقیق و بررسی برای اجرای این روش درمان نازایی در كشور را آغاز كرد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ؛ جنین آزمایشگاهی یا لقاح خارج از بدن عنوان روش I.V.F است كه نخستین بار در سال 1364 توسط وی در ایران به كار گرفته شد و نخستین نوزاد در سال 1368 به این روش چشم به جهان گشود. در آن سال‌ها ایران یازدهمین كشور جهان در استفاده از این روش برای درمان ناباروری معرفی شد.سر صحبت را كه با او باز می‌كنی، از مقاومت‌ها در ابتدای كارش می‌گوید و این مقاومت‌ها را آغاز موفقیت‌های پیاپی خود می‌داند. راه‌اندازی 50 مركز درمان ناباروری را نتیجه تلاش خود به عنوان بنیانگذار روش I.V.F در كشور می‌داند. دكتر ابوطالب صارمی رئیس مركز تحقیقات سلولی و رئیس بیمارستان فوق تخصصی صارم از ناگفته‌های خود و افتخاراتی كه در این سال‌ها كسب كرده است می‌گوید، تجربیات علمی و اعتقاداتی كه در موضوع زایمان درست و تولد فرزند سالم دارد شنیدنی است.

به نظر شما لازمه داشتن یك فرزند سالم چیست؟ آیا فرآیند تولد فقط مبتنی بر سلامت مادر و پدر به لحاظ جسمی است یا شامل گزینه‌های دیگری نیزهست؟
بی تردید به دنیا آوردن فرزند سالم فقط در گرو سلامت جسمی پدر و مادر نیست. به اعتقاد بنده از زمانی كه جنین در رحم مادر شكل می‌گیرد هزار و یك دشمن در كمین او است تا زمانی كه به دنیا می‌آید. بنابراین هر گونه اقدامی باید در راستای نگهداری و مراقبت از مادر و كودك صورت گیرد.

در مرحله بعد موضوع تربیت بچه مطرح است، ما اعتقاد داریم تربیت بچه از همان زمانی كه جنین در رحم مادر شكل می‌گیرد آغاز می‌شود. یادمان باشد تربیت اختصاص به دوران بعد از تولد نیست. زمانی كه جنین شروع به تغذیه از خون مادر می‌كند هر سمی كه در خون مادر وجود داشته باشد به فرزند هم انتقال خواهد یافت. عصبی شدن، استرس، بی‌خوابی، مصرف دارو، مصرف سیگار، ماده مخدر، مشروبات الكلی، آلودگی هوا و آلودگی صوتی همه و همه بر جنین تأثیر مستقیم خواهد داشت. با رعایت این مسائل مادر می‌تواند امیدوار باشد بچه‌ای با سیستم فیزیولوژیك بدون تأثر از استرس‌های خارجی به دنیا خواهد آورد. و یا در معنای كامل‌تر فرزندی سالم به دنیا می‌آورد. اگر قرار است فرزندانی سالم به جامعه فردای ایران تحویل دهیم، باید مادران آینده متوجه باشند كه بچه فقط شیر دادن و تمیز كردن نیست، بلكه از زمان شكل‌گیری جنین، بچه آمادگی كامل برای یادگیری خواهد داشت. به عبارتی این ژن و كروموزوم نیست كه ارث و عادات رفتاری را به بچه منتقل می‌كند، این ژن‌ها از حضرت آدم‌(ع) به ما منتقل شده است پس انتقال ژن تعیین‌كننده رفتار و تربیت نخواهد بود بلكه آنچه مهم است بیان ژن است.

اپی ژنتیك علم جدیدی است كه بیانگر بیان ژن است. براساس این علم این اعتقاد وجود دارد كه ژن هر چه باشد می‌تواند تحت تأثیر محیطی كه در آن رشد پیدا می‌كند شكل بگیرد. براین اساس عنوان فرزند ژنتیكی از پدر و مادر خاص دیگرمطرح نیست، بلكه ژن هر چه باشد تحت تأثیر شرایطی كه درآن رشد می‌یابد قابل تغییر و تبدیل است. ژن را می‌توان به تخته سیاهی مانند كرد كه محیط رشد برآن كاملاً تأثیر می‌گذارد.

این مركز به عنوان بیمارستان درمان نازایی در كشور شناخته شده است. به‌طور كلی، عمده فعالیت شما در این بیمارستان چیست؟
با توجه به فعالیت‌هایی كه در این مركز انجام می‌شود به آن عنوان بیمارستان مادر و كودك داده شده است. جایی كه مسئولیت درمان بیماری‌های ارگان‌های تولید مثل زنان را برعهده دارد. به عبارتی زن به عنوان مسئول بقای تداوم نسل و انسان، ارگان‌هایی دارد كه از طریق آن تولید مثل صورت می‌گیرد. این ارگان‌ها در هر حاملگی شاهد برخی تغییرات فیزیولوژیكی هستند. به این ترتیب كه مادر طی یك فرآیند 9 ماهه باید جنینی را كه به لحاظ بافتی با وی غریبه است در خود حفظ كند بدون این‌كه عكس العملی از خود نشان دهد. با گذشت این زمان و با همه انسی كه جنین در این مدت با مادر پیدا كرده است می‌بایست مانند یك جسم خارجی از بدن مادر جدا شود. در فرآیند تولید مثل، مادر متحمل بسیاری از مسائل و بیماری‌ها می‌شود، ما در این بیمارستان به نوعی خود را مسئول درمان و مراقبت از مادرانی می‌دانیم كه به ما معرفی می‌شوند.

بیماری‌هایی از قبیل سقط‌های پی در پی، خونریزی شدید، حاملگی خارج از رحم، مسمومیت‌های حین حاملگی، فشار خون و دیابت كه بعضاً به دلیل حامله شدن ممكن است مادر جان خود را ازدست بدهد. این موارد از جمله مخاطراتی است كه مادر و فرزند را در این مدت زمان تهدید می‌كند و سعی ما حفظ جان مادر و فرزند است. همچنین بیماران مبتلا به‌ام اس، بیماران كلیوی و یا بیماران قلبی كه جزو بیماری‌های پرخطر دنیا شناخته شده است و جان مادر را تا حد ناقص شدن و یا بعضاً مرگ به خطر می‌اندازد، در صورت حامله شدن در این مركز تحت پوشش درمانی قرار می‌گیرند. درمان ناباروری و غربالگری قبل از ازدواج از جمله اقدامات دیگر این بیمارستان است.چگونگی تغذیه در دوران بارداری، چگونگی رفتار والدین در این دوران، میزان خواب، نرمش‌های دوران بارداری از جمله مسائلی است كه در دوران بارداری باید به آن‌ها توجه ویژه شود. براین اساس از سال 85 كلاس‌هایی همپایه كشورهای متمدن دنیا در این بیمارستان راه‌اندازی شده است كه طی 8 جلسه همه مسائل مهم در كلاس مخصوص پدر و مادر، به والدین آموزش داده می‌شود.
گفته می‌شود مشاوره ژنتیك قبل از ازدواج و یا قبل از حامله شدن، برای جلوگیری از ابتلا و یا درمان بیماری‌هایی كه به دلایل ژنتیكی به كودك منتقل می‌شود مؤثر است. نقش این مشاوره‌ها را چگونه ارزیابی می‌كنید.

مشاوره ژنتیكی قبل از ازدواج، موضوعی است كه لزوم انجام آن قبل از ازدواج بر همه روشن شده است. با همه تلاشی كه برای تبدیل این موضوع به قانون صورت گرفت، اما همچنان مشاوره ژنتیك قبل از ازدواج مسكوت مانده است. براین اساس نخستین نكته مثبتی كه انجام این آزمایش به دنبال خواهد داشت، مطلع شدن طرفین از ضعف و یا بیماری است كه ممكن است به آن مبتلا باشند، هر چند ممكن است بیماری علائم ظاهری نداشته باشد. بنابراین با انجام این آزمایش اگر طرفین دلبسته هم باشند با اطلاع از وجود برخی اختلالات ژنتیكی، شاید بتوانند در تصمیم خود كمی تجدید نظر كنند. و یا با علم به وجود برخی اختلالات زندگی مشترك را آغاز كنند.

می‌دانیم كه، اختلالات كروموزومی به ارث می‌رسد. حال اگر این اختلالات كروموزومی در دو‌نژاد نزدیك به هم باشد احتمال بروز بیماری یا به وجود آمدن اختلالات ژنتیكی مانند عقب ماندگی ذهنی زیاد خواهد شد. برای این موضوع امكانات بسیاری در كشور فراهم شده است. قبل از حامله شدن در مرحله اول مشورت و غربالگری‌ها است كه در این مرحله میزان شانس بارداری به صورت تقریبی برآورد می‌شود. این مرحله می‌تواند قبل از ازدواج نیز انجام شود. ما معتقدیم بسیاری از اختلالات ژنتیكی با این روش شناسایی می‌شود. در این مرحله با روشPGD، به طریق I.V.F از تخمك و اسپرم زن و مرد در خارج از رحم جنین درست می‌شود، و در مرحله 8 سلولی، یك سلول خارج و مورد بررسی ژنتیكی قرار می‌گیرد وبه فاصله 12 ساعت به مادر و پدر اعلام می‌شود كه جنین عیب دارد یا خیر، به بیان دیگر زن و مرد از وجود اختلالات ژنتیكی با خبر می‌شوند. بنابراین بعد از این آزمایش مشخص می‌شود كه فرزند این زوج از سلامت برخوردار خواهد بود یا خیر. در صورتی كه جنین معیوب باشد انتقال آن جنین صورت نخواهد گرفت.

این آزمایش از آن جهت اهمیت دارد كه زوجین قبل از اقدام به بچه دار شدن، از سلامت فرزندشان اطمینان كامل به دست می‌آورند. هر چند در پزشكی اطمینان صددرصد وجود ندارد. به این دلیل كه ما نمی‌توانیم همه كروموزوم‌های موجود را كه حاوی حدود 35 هزار ژن است مورد آزمایش قرار دهیم و فقط كروموزوم‌هایی كه امكان بروز بیماری در آن‌ها شایع‌تر است مانند كروموزوم‌هایی كه به بیماری‌های ژنتیكی برمی گردد، مورد آزمایش قرار می‌دهیم.

این موضوع می‌تواند در مرحله بعد كه فرد حامله شده است نیز دنبال شود. در این مرحله با انجام تست غربالگری و آزمایش آمینو سنتز مشخص می‌شود كه جنین دچار اختلال است و یا به لحاظ ژنتیكی مشكلاتی خواهد داشت. براین اساس در این مرحله در صورت وجود مشكل ژنتیكی در جنین، پزشك متخصص اجازه سقط جنین را صادر می‌كند. در غیر این صورت والدین از سلامت كودك خود اطمینان حاصل می‌كنند.

با توجه به آموزه‌ها و تأكیدات دینی، آیا سقط جنین در كشور ما به راحتی انجام می‌شود؟
بله به جرأت می‌توانم بگویم ایران جزو معدود كشورهایی است كه در صورت بروز اختلالات ژنتیكی در جنین، در ماه‌های ابتدایی شكل‌گیری جنین با مجوز پزشك قانونی اجازه سقط جنین را به مادر می‌دهد. این در حالی است كه در بسیاری از كشورها حتی در امریكا این اتفاق به ندرت مشاهده می‌شود. بدین معنا كه قانون كشور ما و شرع مقدس، راه را برای جلوگیری از تولد نوزاد ناقص هموار كرده است.

به عنوان بنیانگذار روش I.V.F ، ایران در درمان ناباروری و علوم وابسته به آن در چه سطحی قرار دارد؟
می توان گفت، امكاناتی كه به لحاظ علمی در درمان ناباروری و نازایی در كشور وجود دارد، هم ردیف و مشابه امكاناتی است كه در امریكا و اروپا شاهد آن هستیم. به‌طور قطع ایران در علوم مرتبط با این موضوع پیشقدم است. شاید به لحاظ وجود تجهیزات و تكنولوژی كمی عقب باشیم اما از جنبه علوم روز جهان در زمینه ناباروری و بیماری‌های دوران بارداری هم سطح مدرن‌ترین كشورهای جهان حركت می‌كنیم.

یكی از موضوعاتی كه در درمان نازایی از چند سال گذشته مطرح شده، موضوع درمان نازایی با استفاده از روش رحم اجاره‌ای است كه به لحاظ فقهی با چالش مواجه بود، آیا با گذشت سال‌ها در ایران از این روش در درمان نازایی استفاده می‌شود؟
نازایی و ناباروری یك معضل اجتماعی است كه راه‌های درمانی مختلفی برای آن متصور می‌شود. به اعتقاد بنده نمی‌توان از ناباروری به عنوان یك معضل غیر قابل درمان یاد كرد به این دلیل كه همیشه برای درمان آن راه حلی وجود دارد، هر چند كه ممكن است همه راه‌ها مقبول واقع نشود. یكی از این راه‌ها، درمان ناباروری با رحم اجاره‌ای است كه از ابتدا با برخی چالش‌ها روبه‌رو بود. مبنای این روش این است كه به خانم‌هایی كه به صورت مادرزادی از داشتن رحم محروم هستند و یا رحم آن‌ها دچار اختلال شده است و در عین حال توان تولید مثل دارند، كمك می‌شود تا بتوانند فرزندی را از ژن و خصوصیات ژنتیكی خود متولد كنند. به این صورت كه جنین خارج از رحم مادر شكل گرفته و در رحم شخص سوم قرار داده می‌شود. این فرد از جنین طی 9 ماه نگهداری می‌كند. به نظر بسیاری از كارشناسان این حوزه موضوع رحم اجاره‌ای شبیه مادر رضاعی است، زمانی كه مادر شیر ندارد تا فرزند خود را تغذیه كند از مادر رضاعی برای این كار استفاده می‌كند. در رحم اجاره‌ای هم مادر به دلیل نداشتن رحم از فرد دیگری استفاده می‌كند. اگر قانون و شرع برای مادر رضاعی مشكلی آورده است برای این روش هم مشكلاتی می‌توان متصور بود.

برخی بر این باورند كه در درمان به این شیوه فعل حرام صورت می‌گیرد؟
به هیچ عنوان فرضیه درستی نیست و به لحاظ شرعی فعل حرامی اتفاق نمی‌افتد. فرآیند شكل‌گیری جنین در خارج صورت می‌گیرد و بعد از این‌كه جنین به‌طور كامل شكل گرفت به شخص سوم تحویل داده می‌شود تا از جنین نگهداری كند. بنابراین نطفه منتقل نشده بلكه یك بچه با همه ژنتیكی كه از پدر و مادر خود دریافت كرده منتقل شده است و قرار نیست هیچ تغییر ژنتیكی در او رخ دهد. براین اساس همه فقها به این اجماع رسیده‌اند كه این روش مشكل شرعی نخواهد داشت. كارشناسانی كه در این موضوع تحقیق می‌كردند، بعد از بررسی‌های پی در پی به این نتیجه رسیدند كه رحم اجاره‌ای فقط به لحاظ حقوقی مباحثی را طرح می‌كند كه به سادگی نمی‌توان از آن گذشت. به این دلیل كه بچه از مادری به دنیا می‌آید كه صاحب نطفه نیست. اینجاست كه حقوقدانان به دنبال راه حلی هستند كه فرزند را به صاحب نطفه الحاق دهند نه به شخصی كه فرزند را به دنیا آورده است و هنوز این موضوع به‌طور كامل حل نشده است.

در ایران از این روش استفاده می‌شود؟
بله بعضاً برخی مراكز با دریافت مجوز از سوی مراجع قضایی از این روش استفاده می‌كنند، اما به دلیل این‌كه مسائلی را به لحاظ حقوقی به دنبال خواهد داشت هنوز در مراكز درمان ناباروری و نازایی رایج نشده است.

یكی از روش‌های شایع درمان نازایی روش I.V.F است. اخیراً رسانه‌های غربی درباره وضعیت حقوقی این روش شبهاتی را ایجاد كرده‌اند، این‌كه تولد از سه والد در موضوع ارث بری مشكلاتی را به لحاظ حقوقی به دنبال خواهد داشت؟ نظر شما دراین باره چیست؟
باید بگویم ادعایی كه برخی رسانه‌های غربی در این باره مطرح كرده‌اند كاملاً غیر كارشناسی بوده است. در توضیح علمی این روش باید بگویم، اگر سلول را در نظر بگیرید تشكیل شده ازغشاء، سیتوپلاسم و هسته كه این هسته دارای كروموزوم‌هایی است كه ارث از طریق این كروموزوم‌ها به بچه منتقل می‌شود. با این توضیح برخی بیماری‌ها وجود دارد كه از DNA و ماده حیاتی داخل سلول واقع در سیتوپلاسم سلول نشأت می‌گیرد نه از هسته سلول. به این ماده حیاتی گفته می‌شود میتوكندری (اجزایی از سیتوپلاسم) این اجزا كارخانه‌هایی هستند كه در سیستم سلول عمل سنتز را برعهده دارند. برخی بیماری‌ها وجود دارد كه از طریق میتوكندری به جنین منتقل می‌شود نه از طریق كروموزوم هسته، بنابراین باید گفت وراثتی كه در علوم مختلف از جمله علم پزشكی و حقوق از آن یاد می‌شود مربوط به 23 كروموزومی است كه در هسته سلول واقع شده است.

در برخی افراد این احتمال وجود دارد، به دلیل مشكلات میتوكندری سیتوپلاسم جنین شان دچار بیماری و خطرشود، پیشرفت علم این امكان را فراهم كرده است تا با خارج كردن سیتوپلاسم از هسته و جایگزین كردن سیتوپلاسم سلول شخص سوم كه میتوكندری آن در سلامت كامل قرار دارد به هسته سلول مادر این نقص را برطرف كنیم. بنابراین این اتفاق هیچ تداخلی در هسته سلول به عنوان انتقال دهنده ارث ایجاد نمی‌كند و هسته سلول مادر با 23 كروموزوم به عنوان انتقال دهنده ارث از مادر و هسته سلول پدر با 23 كروموزوم به عنوان انتقال دهنده ارث از پدر به قوت خود باقی است. بنابراین آنچه برخی رسانه‌های غربی مطرح می‌كنند كه این روش مشكلاتی را در ارث بری فرزند ایجاد خواهد كرد، كاملاً غیر كارشناسانه و غیر علمی است. با توجه به این‌كه بیماری‌های میتوكندری فقط در سیتوپلاسم تخمك مشكل ایجاد كرده، بنابراین موضوع 3 والد وجود نخواهد داشت و فرزند فقط یك مادر دارد و این مادر كسی نیست جز شخصی كه هسته تخمك از آن اوست. این روشی است كه همه مراكز I.V.F دنیا بدون هیچ خللی انجام می‌دهند.

به عنوان سؤال پایانی، سزارین روشی است كه اكثر مادران برای تولد فرزند به آن تمایل دارند. علت چیست؟ آیا این روش مشكلاتی را برای مادر به دنبال نخواهد داشت؟
متأسفانه روش سزارین به دلایلی اصلاً منطقی ندارد، اما به یك فرهنگ تبدیل شده است و در بین بانوان بسیار شایع است، بعضاً تصور می‌كنند روش سزارین فقط یك برش بدون درد در شكم است و عوارض احتمالی زایمان را در بر نخواهد داشت. اما این واقعیت وجود دارد كه زایمان طبیعی مناسب‌ترین روش برای تولد نوزاد است كه سلامت مادر و فرزند را توأمان به دنبال خواهد داشت و تردیدی نیست كه سزارین یك روش غیر طبیعی محسوب می‌شود. بسیاری از افرادی كه تمایل به انجام سزارین دارند، به عوارضی كه حین سزارین كه نوعی جراحی بزرگ در علم پزشكی تلقی می‌شود، توجه ندارند. عدم كنترل خونریزی حین عمل، احتمال اجبار به خارج نمودن رحم، پارگی مثانه و پارگی روده و بسته شدن حالب‌ها از جمله خطراتی است كه فرد را حین سزارین تهدید می‌كند. بنابراین توصیه می‌شود بانوان از روند طبیعی برای تولد فرزند خود بهره ببرند و راه غیر طبیعی را انتخاب نكنند. براین اساس اجازه دهند پزشك با توجه به شواهد و دلایل پزشكی و در صورت لزوم روش غیر طبیعی سزارین را انتخاب نماید.