سلامت نیوز : عدم علاقه زوجین به فرزندآوری و نزدیك شدن جمعیت ایران به پیری باعث شده است كه هشدارها در مرحله خطر قرار بگیرند.تا جایی‌كه جامعه‌شناسان و جمعیت‌شناسان خطر پیری را در كمین جامعه ایران می‌دانند.چندی پیش دكتر امیر عرفانی،جمعیت‌شناس از دانشگاه نیپسینگ كانادا،در نشستی كه به مناسبت روز جهانی جمعیت در موسسه مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه برگزار شد،اعلام كرد: «امروزه افرادی كه درآمد بالاتری دارند و ساكن مناطق بالای تهران هستند تمایل بیشتری برای داشتن تك فرزند از خود نشان می‌دهند و حتی شمار قابل‌توجهی از آنها در مواجهه با اینكه فرزندی نداشته باشند،بیمی ندارند و حتی از آن استقبال می‌كنند.»

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه تهران امروز ؛ در همین زمینه دكتر محمدجواد محمودی،رئیس موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت كشور در گفت‌وگو با تهران امروز، شهرنشینی،باسوادی،اشتغال زنان،تغییر نگرش‌ها و فردگرایی، را از عوامل تاثیرگذار در كاهش باروری جامعه ایرانی می‌داند و می‌گوید: البته كه برخی عوامل دیگر مانند افزایش سن ازدواج دختران از 21سال به 24سال و برای پسران از 23به 27 در كاهش باروری جامعه تاثیر مستقیم گذاشته است. چرا كه همین موضوع به تنهایی 10 سال از دوران باروری را كم كرده است. از سویی دیگر،«استفاده از سیاست‌های تنظیم خانواده باعث كاهش باروری شده است.نازایی بعد از زایمان نیز در ایران به اوج خود رسیده است،چون استفاده بیش از حد از سزارین باعث شده است تا خطر نازایی به‌وجود بیاید.چرا كه پزشكان معمولا توصیه می‌كنند بعد از سزارین،داشتن بیش از دو فرزند برای مادر خطرناك است و به صلاح نیست آنها برای بار سوم باردار شوند.»

دكتر محمودی در ادامه یكی دیگر از معضلات كاهش باروری را «فردگرایی»عنوان می‌كند: فردگرایی باعث می‌شود مردم فرزندان كمتری داشته باشند؛چون به‌دنبال رشد و توسعه فردی هستند و می‌خواهند از لحاظ اقتصادی و شغلی فقط خودشان پیشرفت كنند و ابراز وجود داشته باشند. به همین دلیل بچه را مزاحم می‌دانند و در نهایت باروری كاهش پیدا می‌كند.»محمودی،تاكید می‌كند: «طبق آماری كه از زنان تهرانی 15 تا 35 ساله گرفته شده است،به‌طور متوسط تنها یك فرزند دارند،بنابراین با داشتن تعداد كمتر از دو فرزند قابلیت جایگزینی جمعیت را هم از دست خوهیم داد و در نهایت امید به زندگی بالا می‌رود و پیری جمعیت افزایش می‌یابد برای همین انتظار می‌رود بعد از 30 سال نرخ رشد جمعیت هم پایین بیاید و جمعیت به صورت منفی رشد كند.» رئیس موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت كشور در ادامه تاكید می‌كند: «یك تحلیلی هم‌‌اكنون وجود دارد كه هر خانواده حتی اگر دو فرزند هم داشته باشند بعد از یك نسل،رشد جمعیت ما صفر خواهد شد،مانند كشورهای اروپایی كه در حال تجربه جمعیت منفی هستند.»

عوامل تاثیرگذار بر عدم باروری زوجین تهرانی

به گفته امیر عرفانی،استاد دانشگاه نیپسینگ كانادا نظرسنجی نشان داده است،علاقه زوج‌های تهرانی به فرزندآوری كم است و 40 درصد پاسخگویان قصد دارند كه در آینده هیچ فرزند (دیگری) نداشته باشند.از میان دلایل اظهار شده، مهم‌ترین آن‌ها كه بر فرزندآوریشان تاثیرگذاشته است، عدم توانایی برای تامین هزینه‌های فرزند دیگر با 27 درصد بوده است.

اما در میان این افراد زوج‌هایی هم بودند كه تحت هیچ شرایطی علاقه به داشتن فرزند یا فرزند دیگر نداشتند و 34 درصد تك‌فرزندها و 81 درصد دارندگان دو فرزند، دیگر هیچ فرزندی نمی‌خواهند.

سیاست‌ها از تحدید موالید به تشویق موالید تبدیل شد

به گفته امیر عرفانی،جمعیت‌شناس در سال 1388 طرح همایش باروری در شهر تهران اجرا شد.به‌ دلیل محدودیت بودجه، این طرح فقط در تهران به عنوان نماینده از تمام اقوام و اقشار ایرانی كه در آن ساكن هستند اجرا شد. در واقع، تهران را به عنوان نماینده جمعیت‌شهری ایرانی برای آمارگیری انتخاب كردند كه با احتیاط می‌توان به كل جامعه ایران تعمیم داد. به‌طور متوسط یك خانواده باید 1.2بچه به ازای هر زن داشته باشد كه نسل جمعیتی تداوم پیدا كند. او می‌گوید:سطح باروری در ایران طی دهه گذشته زیر سطح جایگزین باقی مانده است.

از سال 84 به بعد كاهش باروری اتفاق افتاده است

یك جمعیت‌شناس با بیان اینكه سیاست جمعیتی به معنای تناسب بین جمعیت و امكانات است، می‌گوید: ایران سیاست‌های كاهش جمعیت را از سال 68 آغاز كرد، ولی از سال 84 به بعد كاهش باروری اتفاق افتاد.دكتر حسن محمودیان، می‌گوید: «در دو سال اخیر نگرانی‌هایی به وجود آمده است،چرا كه باروری در كشورمان به سطح زیر جانشینی رسیده،یعنی جمعیت نمی‌تواند خود را جایگزین كند،در این شرایط جمعیت ایران تا سال1420 رشد مثبت خواهد داشت. ولی این نگرانی وجود دارد كه در سال‌های پس از آن رشد جمعیت صفر و منفی شود. در حال حاضر سیاست جمعیتی، رساندن نرخ باروری به سطح 2 است.» این جمعیت‌شناس با بیان اینكه برای افزایش جمعیت نباید وسایل جلوگیری از بارداری را از مردم دریغ كرد، تاكید كرد: هدف از ارائه این وسایل، افزایش بهداشت بوده است نه كنترل جمعیت. از سوی دیگر بهبود وضعیت افراد در زمینه‌هایی مانند اشتغال و امكانات دیگر می‌تواند آنان را در زمینه فرزندآوری ترغیب كند.او با بیان اینكه تمام كشورهای دنیا با كاهش باروری مواجه شده‌اند، تاكید كرد: رفاه و امنیت اجتماعی بر افزایش جمعیت تاثیر می‌گذارد و لازم است این زمینه‌ها تقویت شود.محمودیان با اشاره به شاخص توسعه انسانی، گفت: افزایش این شاخص‌ها موجب افزایش باروری می‌شود. هر چقدر وضعیت افراد را در جنبه‌هایی مانند رفاه و امنیت اجتماعی تقویت كنیم، احتمال افزایش تعداد باروری آنها بیشتر است.

به سبك زندگی اسلامی،ایرانی بازگردیم

دكتر محمدجواد محمودی، رئیس موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت كشور معتقد است: «فرزندآوری ربطی به وضعیت اقتصادی به‌طور مستقیم ندارد.آنهایی كه در شمال شهر تهران ساكن هستند بیشتر كار می‌كنند تا بتوانند هزینه‌های گزاف زندگی در بالای شهر را بدهند.كشورهای اروپایی فرزند كمتری دارند اما در كشورهای فقیر فرزند بیشتری دارند.زیرا تلاش‌شان برای كار كردن در شمال شهر بیشتر است.به همین دلیل وقت برای فرزندآوری و رسیدگی به مسائل آن را ندارند.از سویی دیگر،به فرموده مقام معظم رهبری،باید فرهنگ‌سازی انجام شود. فرهنگ‌سازی به‌طور غیرمستقیم از طریق رادیو و تلویزیون انجام می‌شود.از معایب تك فرزندی بگوییم و ضررهای جلوگیری از بارداری را یادآوری كنیم.از مزایای داشتن فرزند و نقش ازدواج در آرامش روحی و روانی جامعه نباید به راحتی عبور كرد.

دكتر محمودی ادامه می‌دهد:وزارت ورزش و جوانان،دانشگاه‌ها و آموزش و پرورش از نهادهایی هستند كه در این زمینه مسئولیت مستقیم دارند.اگر بازگردیم به سبك زندگی اسلامی- ایرانی،دوباره نهاد خانواده از اهمیت برخوردار می‌شود.باید در جامعه ترویج دهیم كه كاهش باروری در دراز مدت ساختار جامعه را به هم می‌زند و جامعه به سمت پیری می‌رود و ساختار خانواده بهم می‌ریزد.چرا كه معضل كاهش باروری و پیری جمعیت به حدی حائز اهمیت است كه نه تنها دولت بلكه حاكمیت هم وارد این موضوع شده است و باید در این زمینه به‌طور جدی اقدام كرد.»از سوی دیگر،این جمعیت‌شناس مهم‌ترین مسئله را ارائه تسهیلات و طرح‌های تشویقی جهت فرزندآوری زوجین می‌داند و می‌گوید:افزایش مرخصی زایمان،باعث می‌شود مادر و پدر اوقات بیشتری در كنار فرزندشان بگذرانند و دغدغه نداشته باشند فرزند در ابتدای تولد كجا بماند.البته اداره‌ها باید زوجین همكاری كنند تا فرد به دلیل مرخصی زایمان شغلش را از دست ندهد.

مولاوردی معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده با اشاره به دغدغه مقام معظم رهبری درباره نرخ كنونی رشد جمعیت كشور كه البته مورد تاكید دولت نیز هست می‌گوید: قبل از تصدی مسئولیت فعلی كار كارشناسی مفصلی در این خصوص انجام داده‌ام و خیلی خوب جوانب كار را می‌شناسم لذا با تدابیری می‌بایست این دغدغه را برطرف كرد به نحوی كه كمترین هزینه را ایجاد كند.مولاوردی با اشاره به مصوبه مجلس درخصوص افزایش مرخصی زایمان به 9 ماه گفت: به‌رغم اینكه دولت در این قانون به دلیل مشخص نبودن منابع مالی، «مجاز» شناخته شده است اما به دلیل اهمیتی كه موضوع دارد آن را با جدیت پیگیری می‌كند تا منابع آن تامین شود كه در این خصوص می‌توان به مكاتبه اخیر معاونت رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده با معاون اول رئیس‌جمهور به منظور رفع موانع پیش روی تامین منابع این طرح اشاره كرد.