سلامت نیوز : تهران به مرزی از آلودگی هوا رسیده است كه حالا مدارس را تعطیل كرده‌اند تا جان تهران را نجات دهند.اما این تعطیلی هم انگار چاره‌ساز نیست.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه تهران امروز ؛ در دولت‌های پیش هم تا به زمستان نزدیك می‌شدیم هوا تعطیل می‌شد اما هنوز آلودگی ادامه دارد. در همین زمینه با پروفسور پرویز كردوانی،استاد دانشگاه محیط‌زیست ایران به گفت‌وگو نشسته‌ایم تا بگوید: «تهران شبیه یك جهنم شده است.جهنمی دوست داشتنی كه دیگر در آن نمی‌توان نفس كشید.»

جناب دكتر،در مورد آلودگی هوای تهران و علت این آلودگی نظر شما چیست؟

هیچ كس الان مقصر نیست.در گذشته مقصر بودیم.نه تعداد ماشین بیشتر شده است،نه وسایل گرمازایی ادارات و منازل.كسی اكنون مقصر نیست.باید منابع آلوده‌كننده را از بین ببریم.این همه سد ساختیم ولی باز هنوز تشنه‌ایم.سد ساختیم كه به توسعه برسیم هنوز در بحران آب قرار داریم.این همه حفاظت محیط‌زیست درست شد تا راجع به آلودگی كار كنند روز به روز آلودگی بیشتر می‌شود.شهرها جهنم شده‌اند و تهران تمام مناطق را نابود كرده تا به توسعه برسد،اما خودش هم درجا می‌زند.مشكل اینجاست،درست برنامه‌ریزی نشده است.طبیعت مقصر است.تهران اواخر پاییز و اوایل زمستان هوایش به شدت آلوده می‌شود.

این آلودگی كه الان هست و ما داریم احساس می‌كنیم به دلیل سردتر بودن زمین نسبت به هواست؛ گرمایی كه ما احساس می‌كنیم، گرمای مستقیم خورشید نیست. این گرما برای انعكاس است. یعنی گرمای خورشید خورده است به زمین ومنعكس می‌شود. منبع گرما، زمین است. روی همین اصل است كه هر چه از سطح زمین به ارتفاعات برویم؛ خنك‌تر می‌شود. نقطه پست است كه گرما را منعكس می‌كند. در ارتفاعات به فرض در دماوند این گرما منعكس نمی‌شود. گرمای اطراف ما 85 درصدش برای انعكاس گرماست.تنها 15 درصد آن گرمای خورشید است.بنابراین وقتی سطح زمین گرم است، هوا و آلودگی‌ها صعود می‌كند و بالا می‌رود. اگر هوا هم آلوده باشد، آن بالاست.

الان موقعیت جغرافیایی و شرایط تپوگرافیك تهران و برخی از شهر‌ها طوری است كه در این زمان زمین سردتر از هواست. وقتی سرد شود دیگر امكان صعود ندارد. بنابراین آلودگی‌ها جلوی دماغ ما می‌ماند. قبلا كه زمین گرم‌تر بود به این شبیه بود كه چتری دست ما هست و آلودگی از لبه‌های چتر به سمت مركز و بالای آن می‌رفت، اما الان شبیه این است كه چتری وارونه و پشت و رو دستمان گرفته باشیم. به این می‌گویند هوای معكوس؛این هست و كاریش نمی‌شود كرد. گاهی شاید باد بیاید و اوضاع بهتر می‌شود. بهترین اتفاق این است كه باد بوزد؛باد بیاید به‌طور موقت است و اوضاع را بهتر می‌كند؛ اگر باران بیاید وضع بدتر می‌شود.چون باران اسیدی درست می‌شود.ما سه نوع باران اسیدی در شهرها داریم.این هوای آلوده باران اسیدی می‌سازد. اولین مدل باران اسیدی شامل 78درصد تركیب هوا با ازت است.

ماشین‌ها، شوفاژها، دودكش‌ها كه كار می‌كنند، ازت تشكیل می‌دهند این ازت با اكسیژن تركیب می‌شود و دی اكسید ازت تشكیل می‌شود و موقع باران با آب تركیب می‌شود و اسید نیتریك می‌دهد.دومین مورد باران اسیدی، كه بیشتر هم هست،بدین شكل به‌وجود می‌آید؛ ماشین كه می‌سوزد دی‌اكسید كربن می‌دهد و با آب كه تركیب شود اسید كربنیك می‌دهد؛ ولی خطرناكترین اسید،اسید سولفوریك است، در بنزین هم گوگرد داریم ولی بیشترین گوگرد در گازوئیل است.این گوگرد كه از مینی بوس،تاكسی،كارخانه‌های سیمان و...بیرون می‌آید به هوا می‌رود و با دو اكسیژن تركیب می‌شود و 3 اكسید گوگرد می‌دهد،كه در هوای تهران موجود است كه اگر با آب تركیب شود اسید سولفوریك می‌شود و باران اسیدی می‌دهد.این همان اتفاقی است كه در اهواز افتاد؛كه خطرناك‌ترین نوع باران اسیدی به‌شمار می‌آید.

اسید سولفوریك درست می‌كند خیلی خطرناك است. منطقه‌ای به‌نام «روهر» در آلمان هم گوگرد زیادی در هوا تولید می‌كرد این منطقه صنعتی است و آن موقع هنوز دستگاه‌های تصفیه نگذاشته بودند این گوگرد با آب تركیب می‌شد و باران اسیدی روی مزارع سیب‌زمینی می‌بارید و دولت آلمان از كارخانه‌ها جریمه می‌گرفت و به مزرعه‌داران می‌داد. تهران خدا نكند باران بیاید چون باران اسیدی خواهد آمد.متاسفانه هیچ كاری برای آلودگی هوا انجام ندادند و فقط جلسه و شورا تشكیل داده‌اند.تنها كاری كه می‌كنند می‌گویند: فضای سبز را توسعه دهید.نباید فضای سبز را توسعه بدهند.در دنیا معمولا می‌روند ومنابع آلوده‌كننده را از بین می‌برند.نمی روند هوا را آلوده‌كنند، بعد با چمن بخواهند هوا را تمیز كنند.منابع آلودگی زیاد است.اتومبیلی كه بنزن‌هایش زیاد است و با یورو 4 و 5 مطابق نیست،یا احتراق كامل ندارد از این موارد آلایندگی است.

در شهرهای دنیا 3،2 برابر ما ماشین دارند اما آلودگی ندارند.چون سوخت‌شان كم است.5 لیتر در 100 هكتار تولید می‌كنند،اما ایران سوختش زیاد است.مورد بعدی این است كه بنزین ایران استاندارد نیست و كیفیت خوبی ندارد.ماشین‌های ایران احتراق كامل ندارند كه در پمپ بنزین‌ها می‌گویند مكمل هم استفاده كنید.

فرهنگ استفاده از ماشین در ایران چگونه است و مردم چه نقشی در آلودگی هوا دارند؟

فرهنگ ماشین داری وجود ندارد.با ماشین می‌رویم خرید ساده را از سوپرماركت نزدیك منزل انجام می‌دهیم.برای قدم زدن و استنشاق هوای تمیز به پارك می رویم،اما با ماشین تا دم در پارك می‌رویم!چون بنزین ارزان است،ماشین‌ها در ایران یكسره روشن است.ماشین‌های ما مصرفشان زیاد است و از طرف دیگر احتراق كامل را هم ندارند. همان چیزی كه می‌گویند باید یورو 4 یا یورو 5 داشته باشند. ماشین‌های ما هنوز یورو 2 دارند. در كشورهای اروپایی شهرهایی هستند كه ماشین‌های‌شان خیلی بیشتر از ماست اما آلودگی ندارند. چرا كه ماشین‌هایشان احتراق كامل دارند، مصرفشان كم است، ماشین‌هایشان زود خراب نمی‌شوند،ماشین‌های ما ممكن است كه اول خوب كار كند،اما خراب می‌شود.از طرف دیگر ما عادت به خاموش كردن ماشین نداریم. ماشین مدام روشن است.

اتوبوس‌های شهرداری و شركت‌ها را هم حتی شنیده‌ام كه از شب تا صبح هم خاموش نمی‌كنند.برای اینكه دینامشان ضعیف است و در سرما روشن نمی‌شود.ما خودمان هم معمولا این كار را نمی‌كنیم.پشت چراغ ایستاده‌ایم، ماشین را خاموش نمی‌كنیم؛چراغ سبز می‌شود،عابر پیاده فرهنگ ایستادن و صبر كردن را ندارد؛از جلوی ماشین‌ها رد می‌شود،تا ماشین بخواهد رد شود، چراغ دوباره قرمز می‌شود و ماشین همچنان روشن یك چراغ دیگر را هم می‌ایستد.پل عابر پیاده هم گذاشته‌اند، اما مردم باز هم از خیابان رد می‌شوند. ما فرهنگ ماشین سواری هم نداریم. ما موقع پیاده روی،پارك رفتن و حتی نان خریدن هم سوار ماشین می‌شویم.به نظر من، پاركینگ مهم‌تر از فضای سبز است.مردم مدام دور می‌زنند تا یك جای پارك پیدا كنند؛دست آخر هم یك جایی پارك می‌كنند و جریمه می‌شوند. آنهایی هم كه كمی عاقل‌تر هستند، دو نفری می‌روند. یك نفر در ماشین می‌ماند و ماشین را هم خاموش نمی‌كند تا آن یكی كارش را انجام دهد و پلیس هم اگر آمد بگوید كه می‌خواهد برود. از سویی دیگر، فرهنگ عمران بلد نیستیم.سر كوچه نمی‌زنند در كوچه مشغول كار هستند، ماشین می‌آید و دوباره با دنده عقب برمی‌گردد.اینها تمام‌شان منابع آلوده‌كردن هوای پایتخت و ایران هستند.

آیا تعطیل كردن مدارس به حل معضل آلودگی هوای تهران كمكی می‌كند؟

در زمینه كاهش آلودگی هوا هیچ كاری نكرده‌اند.فقط تا هوا آلوده می‌شود جلسه تشكیل می‌دهند.اكنون مسئولان محیط‌زیست فعلی،می‌‌گویند:جدی شده‌ایم برای كاهش آلودگی هوا! خب من فكر كردم می‌خواهند جلوی آلودگی هوا را بگیرند.شب و روز ایستگاه هواشناسی كار كند كه عدد بدهد برای آلودگی هوا نه اینكه مدارس و كارخانه‌ها تعطیل شوند.الان چندین روز است كه كارخانه‌ها تعطیل كرده‌اند.می‌‌گویند:بچه‌ها ضعیف هستند،در این هوای آلوده نباید بیایند.مگر بچه در خانه می‌ماند،همراه مادرش به سركار و خرید می‌رود.این موضوع باعث می‌شود كه بچه‌ها از درس خواندن جدا شوند،همه حواس‌شان به این است كه كی تعطیل می‌شوند.مگر در ایران تعطیلات كم است؟! كه نصف سال هم به‌دلیل آلودگی هوا تعطیل می‌كنیم.عوض تعطیل كردن مدارس و كارخانه‌ها و پاك كردن صورت‌مسئله،كارخانه‌ها را مجبور كنند كه دستگاه تصفیه بگذارند.

الان در پاكدشت،كارخانه‌هایی هستند كه شب‌ها كه مامورین نیستند،دستگاه تصفیه را خاموش می‌كنند.مدارس،دانشگاه‌ها، ادارات،كارخانه‌ها را تعطیل كردن كه شهامت نیست، شهامت این است كه جلوی منابع آلوده‌كننده را بگیریم. حالا جلسه تشكیل می‌دهند كه فضای سبز را توسعه دهیم، تا آلودگی هوا كاهش پیدا كند! تهران كه الان خودش آب خوردن ندارد،چطور می‌تواند فضای سبز را توسعه دهد. فضای سبز اشتباه است. فضای سبز تهران را باید كم كرد. كشورهای پیشرفته منابع آلوده‌كننده را از بین می‌برند. ماشین و دودكش را نمی‌گذارند دود كنند. توسعه فضای سبز اشتباه است، اصلا آب نداریم. مشكل این است كه هر كسی می‌خواهد كار خودش را می‌كند و به فكر خودش است. همه هم می‌آیند شهر.آب نیست. فضای سبز هم هر چیزی باشد، آب می‌خواهد. چمن كه دیگر هیچی.شورا كردند كه 5 هزار هكتار به فضای سبز تهران اضافه كنند.

آب كجا را دیگر برای تهران بیاوریم؟ تهران همه جا را نابود كرد و خودش هم آباد نشد. تهران سرطان است. جایی می‌شود كه دیگر جای زندگی نیست. دیگر نمی‌شود در خیابان‌ها راه رفت. می‌خواهند هوا را با دود، كامیون و ماشین آلوده‌كنند و بعد با گیاه آن را تمیز كنند. گیاه هم مثل انسان است؛ ما از بینی نفس می‌كشیم. این گیاه دیگر اینقدر دوده خورده است كه نمی‌تواند نفس بكشد. كشورهای اروپایی حداقل اینها را می‌شویند، ما آب هم نداریم كه گیاه را بشوییم. بعد درخت‌ها را می‌آیند هرس می‌كنند. اگر درخت را برای فضای سبز می‌كارید؛ چرا هرسش می‌كنید. درخت هر چقدر بزرگ‌تر باشد، قدرت تصفیه‌كنندگی‌اش بیشتر است. وقتی قطعش می‌كنید دیگر سایه، تصفیه‌كنندگی و خنكی هم ندارد. به هیچ‌وجه این راهكارها فایده ندارد.هوا آلوده است،می‌‌گویند: بروند ماسك بزنند اینها درمان نیست.

طرح زوج و فرد به‌نظر شما در كاهش آلودگی فایده دارد؟

این طرح هم مثل طرح‌های دیگر بی‌فایده است.این طرح وقتی فایده دارد كه امكانات وجود ماشین در همه‌جا فراهم باشد.از قول من بنویسید،كسی را می‌شناسم كه در بازار كار می‌كند.خانه‌اش در هشتگرد قزوین است.ساعت 3شب از آنجا راه می‌افتد، ماشینش را در ناصر خسرو پارك می‌كند تا شب بتواند با ماشین به خانه‌اش برگردد.در كشورهای اروپایی هم این طرح را اجرا می‌كنند.البته یك سرویس دائمی دارند كه بتوانند به سركار بروند. فرد و زوج كردن،بیرون نرفتن، ورزش نكردن اینها بی‌فایده است تا وقتی كه منابع آلاینده را كم نكنند.

وقتی می‌توانیم دانشمند به جامعه بدهیم كه مدارس ابتدایی را تعطیل نكنیم.با آلودگی مبارزه كنیم نه اینكه بچه‌ها را از درس بیندازیم. هیچ كس مقصر نیست.تنها یك باد می‌تواند شرایط را تغییر دهد.