سلامت نیوز : به‌رغم آنكه كارشناسان محیط‌زیست نسبت به قرار گرفتن آلودگی هوای پایتخت در شرایط اضطرار هشدار می‌دهند، اما به نظر می‌رسد كه استفاده از راهكارهای دم دستی مانند تعطیلی مدارس و ادارات همچنان اولین راهكاری است كه اعضای كمیته اضطرار كاهش آلودگی هوا در پایتخت به آن تاكید دارند. این در حالی است كه كارشناسان شهری بر این باورند كه استفاده از راهكارهای طولانی مدت و بازگشت مسئولان به اسناد بالادستی كاهش آلودگی هوا می‌تواند مهم‌ترین راهكار موثر در رفع این مشكل در كلانشهر تهران باشد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه تهران امروز ؛ محمدباقر قالیباف، شهردار تهران اعتقاد دارد؛ تا زمانی كه رفتار ترافیكی، نحوه استفاده از خودرو و سبك زندگی مان تغییر نكند، به هر میزان كه بزرگراه بسازیم مشكل ترافیك و آلودگی هوا حل نخواهد شد. قالیباف تاكید می‌كند: «ترافیك تهران آزارهنده و غیرقابل قبول و آلودگی هوای آن كشنده است و سلامت انسان‌ها را به‌طور جدی به خطر انداخته است، حفظ جان انسان‌ها نیز بر همه ما واجب است، آلودگی هوا حیات سالخوردگان، كودكان، زنان باردار و افراد مبتلا به بیماری‌های خاص را به خطر جدی انداخته است.» بنابر طرح جامع حمل‌ونقل عمومی شهر تهران و سایر اسناد بالادستی توسعه حمل‌و‌نقل عمومی مهم‌ترین راهكاری است كه برای كاهش آلودگی هوا و رفع مشكل ترافیك در پایتخت پیشنهاد شده است.

به همین خاطر است كه در سا‌ل‌های اخیر اولویت نخست مدیریت شهری تهران توسعه حمل‌و‌نقل عمومی و زیرساخت‌های حمل‌و‌نقلی در تهران بود. سید جعفر تشكری هاشمی، معاون حمل‌و‌نقل و ترافیك شهردار تهران در این باره به‌روزنامه تهران امروز می‌گوید: «یكی از تاكیدات شهردار تهران در سال‌های گذشته توسعه حمل‌و‌نقل عمومی در پایتخت بود. ایده دكتر قالیباف این بود كه حمل‌ونقل عمومی به گونه‌ای گسترش پیدا كند كه هر شهروند با طی كردن 300 متر مسافت از محل سكونت خود به یكی از ایستگاه‌های حمل‌و‌نقلی برسد. اكنون این اتفاق در تهران افتاده است. راه‌اندازی سامانه اتوبوس‌های تندرو، توسعه مترو،ساماندهی خطوط فیدر اتوبوسرانی، تاكسیرانی و در نهایت توسعه خانه‌های دوچرخه این امكان را برای پایتخت‌نشینان به وجود آورده است كه با استفاده از یكی از مدهای حمل‌و‌نقلی مانند اتوبوس، تاكسی و دوچرخه خود را به ایستگاه‌های مترو برسانند.»

زمانی كه شهردار تهران ایده طی كردن 300 متر مسافت از سوی شهروندان تا رسیدن به اولین ایستگاه حمل‌و‌نقل عمومی را مطرح كرد، برخی از مسئولان بر این باور بودند كه در خیابان‌های شلوغ و پر از ترافیك پایتخت این ایده در حد همان شعار باقی خواهد ماند. حتی متخصصان بین‌المللی‌ای كه از انجمن بین‌المللی حمل‌و‌نقل عمومی (UITP) به تهران آمده بودند، از اجرایی شدن این طرح متعجب بودند چرا كه آنها بر این باور بودند كه حتی طی كردن 500 تا 700 متر مسافت نیز برای رسیدن به وسایل حمل‌ونقل عمومی از سوی مردم نرمال و منطقی خواهد بود. اما شهردار تهران بر این باور بود كه اجرای این طرح با همین مسافت می‌تواند در تغییر سبك زندگی پایتخت‌نشینان و اولویت استفاده آنها از حمل‌و‌نقل عمومی موثر واقع شود.

محمدباقر قالیباف با تاكید بر اینكه برای اصلاح شهر و حل چالش‌های آن باید نگاهمان متفاوت باشد، تاكید می‌كند: «امروز می‌گوییم توسعه بزرگراه‌ها كفایت می‌كند و باید در بخش‌های سبك زندگی، تغییر در سبك حمل‌و‌نقل باید متمركز شویم تا از چالش بزرگ ترافیك و آلودگی هوا نجات یابیم، این تغییرات باید با نگاه انسان محور انجام شود.» شهردار تهران اعتقاد دارد كه اكنون بیش از هرچیز به فرهنگ ترافیك نیازمندیم. او در این باره تاكید می‌كند: «در حوزه فرهنگ ترافیك و تغییر در سبك استفاده از خودرو در سطح شهر دچار ضعف جدی هستیم. این در حالی است كه این دو موضوع بسیار جدی و اساسی است و باید به آن توجه شود. همچنین در زمینه آلودگی هوا نیز باید به این نكته توجه داشت كه در همه شهرهای بزرگ دنیا شرایط به گونه‌ای نیست كه ابتدا هوا را آلوده كنند و سپس برای رفع این آلودگی دست به چاره‌اندیشی بزنند بلكه تلاش‌شان بر این است كه آلودگی ایجاد نشود بنابراین در این بخش نیز به تصمیم‌گیری‌های جدی و تغییر سبك زندگی نیازمندیم.»

طبق افق چشم‌انداز طرح جامع حمل‌و‌نقل عمومی شهر تهران، پایتخت تا سال 1404 به 10 خط BRT نیاز دارد كه اكنون 8 خط از این سامانه با 114 كیلومتر طول راه‌اندازی شده است كه برابر پیش‌بینی‌های انجام شده، نهمین خط از این سامانه نیز در طولانی‌ترین بزرگراه پایتخت به زودی به بهره‌برداری خواهد رسید. پیمان سنندجی، مدیرعامل شركت واحد اتوبوسرانی شهر تهران در این باره به‌روزنامه تهران امروز می‌گوید: «با راه‌اندازی خطوط BRT در تهران توانستیم نگاه و سلیقه مردم را نسبت به استفاده از حمل‌ونقل عمومی تغییر دهیم. در حال حاضر نزدیك به 2.5 میلیون مسافر در روز توسط این سامانه جابه‌جا می‌شود و این نشان می‌دهد كه ناوگان اتوبوسرانی و اتوبوس‌های BRT توانسته‌اند جایگاه ویژه‌ای را در بین شهروندان باز كنند. البته مدیریت هوشمند ناوگان اتوبوسرانی، اجرای برنامه زمان‌بندی اتوبوس‌های شهر تهران، خرید اتوبوس‌های جدید و مدرن و عوامل دیگری نیز در افزایش استقبال شهروندان تاثیرگذار بوده است.»

محاسبات مدیرعامل شركت مترو تهران نیز نشان می‌دهد كه اكنون 150 كیلومتر خط مترو در پایتخت به بهره‌برداری رسیده است و 150 كیلومتر دیگر نیز در 200 جبهه كاری مشغول تكمیل است تا در آینده نزدیك و به مرور به بهره‌برداری برسد. البته اگر پیشنهاد ساخت مترو شهرهای اقماری اطراف تهران را به مدیریت شهری تهران در نظر بگیریم، این رقم بیشتر خواهد شد. هابیل درویش در این باره به‌روزنامه تهران امروز توضیح می‌دهد: «تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد كه اصلی‌ترین راهكار كاهش آلودگی هوا و ترافیك در شهرهای بزرگ، توسعه مترو بوده است. اكنون اگر شهرهایی مانند لندن، مسكو، پاریس و... توانسته‌اند معضلات آلودگی‌هوا و ترافیك خود را حل كنند، به این خاطر است كه مسئولان این شهرها با همكاری یكدیگر توسعه مترو را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده‌اند. تهران نیز برای حل معضلاتی كه دارد نیاز به همكاری مداوم دولت و مدیریت شهری دارد تا بتواند مشكل بزرگ آلودگی هوا و ترافیك را یك بار برای همیشه در این شهر حل كند.»

نكته مهمی كه در صحبت‌های اخیر شهردار تهران قرار دارد، این است كه ارتقای فرهنگ ترافیك در میان شهروندان مهم‌ترین عامل در حل معضل آلودگی هوا و ترافیك است. به عبارت دیگر محمدباقر قالیباف اعتقاد دارد كه اكنون توسعه زیرساخت‌های شهری و حمل‌ونقل عمومی در پایتخت به اندازه كافی گسترش پیدا كرده است اما تا زمانی كه فرهنگ ترافیك و سبك زندگی مردم تغییر نكند، نمی‌توان انتظار داشت كه معضلات بزرگ این كلانشهر نیز رفع شود. كارشناسان ترافیك در بررسی فرهنگ ترافیك مردم عنوان می‌كنند كه یك مثلث در بررسی وضع ترافیك وجود دارد كه یك راس آن آموزش است. اما سوال این است كه آیا در مجموع مسئولان و سازمان‌های متولی در امر آموزش بد عمل كرده‌اند كه وضع رانندگی كشور به این صورت است یا اینكه معضلات ساختاری ترافیكی و فرهنگ رانندگی در كشور بسیار عمیق‌تر از كم كاری مسئولان در زمینه آموزش فرهنگ ترافیكی است؟ علیرضا اسماعیلی، استاد دانشگاه و فرمانده سابق پلیس راه كشور در این باره به‌روزنامه تهران امروز می‌گوید: «پیش از اینكه پاسخ سوال شما را بدهم باید این نكته را متذكر شوم كه تا زمانی كه در آموزش متولی‌ مشخصی نداشته باشیم وضع بهتر از این نمی‌شود.

متولی آموزش ترافیك در كشور كیست؟ آیا می‌توانید به این سوال پاسخ درستی بدهید؟ من كه تا به حال پاسخی برای این سوال پیدا نكرده‌ام. تا زمانی كه در ساختاری موقت یا رسمی متولی آموزش وجود نداشته باشد چگونه می‌توان انتظار داشت كه در زمینه فرهنگ ترافیك و رانندگی آموزش داده شود و از همه مهم‌تر اینكه این آموزش‌ها تاثیرگذار باشد. باید قبول كرد كه توجه به ارتقای فرهنگ ترافیك در بین مردم در سطوح بالای مسئولان دولتی وجود ندارد. این دغدغه‌ها در حوزه كارشناسی و مدیران میانی و به عنوان یك بحث با پرستیژی كه در سخنرانی‌ها می‌توان از آن استفاده كرد؛ مطرح است. عملا در لایه‌های بالای مسئولان دولتی این دغدغه هنوز به وجود نیامده است. در صورتی كه فرهنگ ترافیك جزئی از لایه‌های فرهنگ عمومی مردم محسوب می‌شود،اگر در فرهنگ عمومی جایی برای فرهنگ ترافیك مشخص نشده باشد در نتیجه فرهنگ ترافیك در حد اقداماتی كه نیروی پلیس و مدیریت شهری انجام می‌دهند باقی خواهد ماند. بنابراین هیچ سازمانی را سراغ ندارید كه بودجه اختصاصی برای آموزش فرهنگ به ویژه فرهنگ ترافیك داشته باشد.»

او ادامه می‌دهد: «دومین مسئله این است كه در تمام دنیا درباره آموزش فرهنگ ترافیك سلسله مراتبی تعریف شده است، اما در ایران این اتفاق نیفتاده است. به عبارت بهتر سازمانی كه متولی این مسئله باشد در كشور وجود ندارد. موضوع دیگری كه در این باره اهمیت دارد، این است كه نه تنها در كشور در حوزه آموزش عقب هستیم بلكه شاهد یك عقب‌ماندگی در حوزه فرهنگ هستیم. از ابتدا موضوع ترافیك در اولویت اول فرهنگ‌سازی قرار نداشته بلكه از نیمه دوم دهه 70 به بعد اقداماتی از سوی برخی از سازمان‌ها مانند پلیس راهور و مدیریت شهری درباره آموزش فرهنگ ترافیك انجام شد؛ یعنی در زمانی كه كشور با معضل پیچیده ترافیك روبه‌رو شد.اگر واژه فرهنگ ترافیك را در دهه 70 دراینترنت جست‌وجو كنیم، می‌بینیم كه مسئولان و صاحبنظران زیاد به آن نپرداخته‌اند. حتی این واژه در ادبیات مسئولان دیده نمی‌شود. این عقب‌ماندگی‌ در حوزه فرهنگ ترافیك نشان می‌دهد كه به یك بسیج عمومی در این باره نیاز داریم. همه باید جهت جبران این عقب افتادگی تلاش كنیم.»

سرهنگ عین الله جهانی، معاون آموزش پلیس تهران بزرگ نیز اعتقاد دارد؛ در بحث آموزش ما نیازمند این هستیم كه از طریق نهاد آموزش و پرورش این موضوع به صورت جدی پیگیری شود. او به‌روزنامه تهران امروز می‌گوید«برای اینكه در آینده وضع فرهنگ ترافیكی‌ ما بهبود یابد مجبور هستیم كه از همین حالا روی كودكان و دانش‌آموزان سرمایه‌گذاری آموزشی انجام دهیم. اگر بخواهیم مسائل ترافیكی را به صورت ریشه‌ای بررسی كنیم باید این آموزش‌ها از دوران كودكی به افراد داده شود. اما در این میان ما با مسئله بحرانی‌تر دیگری روبه‌رو هستیم،اینكه اكنون سالانه 20 هزار نفر در اثر تصادفات رانندگی در كشور كشته می‌شوند و باید فكری به حال این تعداد كشته كرد. هرچند كه اعمال قانون در این بخش اهمیت دارد اما در كنار اعمال قانون باید آموزش‌هایی به بزرگسالان برای ایجاد انضباط در رانندگی داده شود.»