سلامت نیوز : شرایط محیط‌زیست در ایران طی سال‌های گذشته بدتر شده است. این ادعایی است که می‌شود به گواه شاخص‌های محیط زیستی که دانشگاه ییل آمریکا آن را محاسبه می‌کند به زبان آورد. اگر آلودگی هوا و آب و خشک شدن تالاب‌ها را نبینیم و رشد ریزگردها در هوای شهرها را احساس نکنیم و اگر از وضعیت زیست گونه‌های جانوری و گیاهی در ایران اطلاع نداشته باشیم هم این شاخص‌ها به خوبی نشان می‌دهند که برای حفاظت از محیط‌زیست انسانی و جانوری در چند سال گذشته اقدامات چندانی انجام نشده است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان ؛ گزارش شاخص‌های محیط زیستی دانشگاه ییل هر دو سال یک‌بار ارائه می‌شود. شاخص EPI یا نمایه عملکرد محیط زیستی وضعیت محیط‌زیست را در دو زیرمجموعه سلامت محیط‌زیست و خصوصیات حیاتی اکوسیستم با استفاده از 22 معیار نشان می‌دهد. معیارهایی که از تاثیرات هوا بر سلامت انسان تا مرگ و میر کودکان و شرایط جنگل‌ها و حفاظت از آنها را شامل می‌شود. این شاخص یکی از شاخص‌های مهم برای تعیین میزان توسعه‌یافتگی کشورهاست.

کاهش در شاخص محیط‌زیستی

ایران در گزارش جدید شاخص‌های محیط‌زیست با امتیاز 73/42 در رتبه 114 دنیا قرار دارد. این شاخص ایران را در دسته کشورهای با عملکرد ضعیف در بخش محیط‌زیست قرار می‌دهد. در میان 132 کشوری که وضعیت محیط‌زیست در آنها توسط دانشگاه ییل بررسی شده است، سوییس، لیتوانی و نروژ بهترین عملکرد را در محیط‌زیست دارند. قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان و عراق هم بدترین رتبه‌ها را در گزارش جدید دارند و متاسفانه وضعیت محیط‌زیست در هر چهار کشور بر وضعیت محیط‌زیست در ایران تاثیرگذار است. ایران در سال 2010 با امتیاز 60 در رتبه 78 بود. در سال 2008 در گزارش این دانشگاه ایران امتیاز 9/76 را داشت و در رتبه 67 قرار داشت و در سال 2006 رتبه ایران 53 بود. این رتبه با امتیاز 70 به دست آمده بود. در واقع نسبت به 4 سال پیش امتیاز ایران 17/34 واحد کاهش داشته است. این کاهش نشان‌دهنده بدتر شدن وضعیت محیط زیستی ایران در چند سال گذشته است.

عملکرد در 10 سال گذشته: 118 در دنیا

امتیاز ایران در عملکرد در 10 سال گذشته‌اش در ارتقای وضعیت محیط زیستی از این هم کمتر است. امتیاز ایران در عملکرد 10 ساله‌اش 26/1- است. امتیاز منفی به معنای آن است که وضعیت محیط‌زیست در ایران در 10 سال گذشته بدتر شده است. رتبه ایران از نظر عملکردش در محیط‌زیست در این معیار 118 بوده است. بهترین رتبه‌ها از نظر عملکرد کشورها در اختیار لیتوانی و آذربایجان بوده است و بدترین‌ها کویت و روسیه هستند. حضور آذربایجان در رتبه دوم نشان می‌دهد که این کشور با وجود آنکه وضعیت خوبی از نظر محیط زیستی ندارد برای ارتقای این وضعیت اقدام کرده است. آذربایجان از نظر وضعیت محیط‌زیست در رتبه 111 جهان قرار دارد اما سیاست‌های آنها در سال‌های گذشته باعث شده است که در رتبه دوم عملکرد ارتقای محیط‌زیست قرار بگیرند.

عملکرد در آب و فاضلاب زیر استاندارد است

برای تعیین شاخص سلامت محیط‌زیست 8 معیار بررسی می‌شوند. اثرات هوا بر سلامت انسان، مقدار ریزگردهای زیر 2 و نیم میکرون در هوا، آلاینده‌های خانگی هوا، بیماری‌های ناشی از محیط زیست، مرگ و میر در میان کودکان، اثرات آب بر سلامت انسان، سیستم فاضلاب و کیفیت آب آشامیدنی معیارهایی هستند که ‌اندازه‌گیری شده‌اند. امتیاز ایران در سلامت محیط‌زیست 2/58 و بالاتر از استاندارد و رتبه ایران 84 است. رتبه ایران در بخش ریزگردها 107 است و این امتیاز نشان می‌دهد که با وجود اینکه شاخص ایران 5/61 است به نسبت سایر کشورها وضعیت خوبی وجود ندارد. شاخص‌های ایران در بیماری‌های ناشی از محیط‌زیست و مرگ و میر کودکان هم اندکی بیشتر از 50 است. با وجود این شاخص‌های نگران‌کننده درمورد آب‌ها شاخص‌های فاضلاب‌ها و اثرات آب بر سلامت انسان هستند. عدد اولی 4/37 و دومی 45 است. اگر وضعیت آلودگی هوا مختص شهرهای بزرگ است دسترسی به فاضلاب و آب آشامیدنی مناسب مشکلی است که بیشتر در شهرهای کوچک‌تر و روستاها دیده می‌شود. این دو شاخص نشان می‌دهد که اگرچه وضعیت فاضلاب‌ها و آب‌های آشامیدنی به‌خصوص در روستاها و شهرهای کوچک‌تر تاکنون به‌اندازه آلودگی هوا و ریزگردها مورد توجه نبوده‌اند اما نیاز به اقدام درمورد آنها وجود دارد.

سولفات‌ها و منابع آبی مشکلات اکوسیستم ایران

شاخص خصوصیات حیاتی محیط‌زیست در ایران وضعیت بدتری دارد. امتیاز ایران در این بخش 1/36 و رتبه کشور 113 است. 23 معیار برای تعیین شاخص در نظر گرفته می‌شوند که از بخش‌های مختلف کشاورزی، اثرات اکوسیستمی هوا، تنوع زیستی و محافظت از محل‌های سکونت موجوات، تغییرات آب و هوایی، آبزیان، جنگل‌ها و منابع آبی هستند. شاخص‌های ایران در بخش اثرات اکوسیستمی هوا ضعیف هستند. شاخص ایران 6/27 است. سرانه سولفات در هوای ایران هم امتیاز 5/25 را کسب کرده و عملکرد ایران در این زمینه هم در سال گذشته منفی بوده است به این معنا که تولید حضور این یون در هوایی که تنفس می‌کنیم بیشتر شده است. تولید گازهای گلخانه‌ای هم در ایران در شرایط هشدار است. شاخص ایران در زمینه تغییرات آب و هوا 4/19 است.

شاخص سرانه دی‌اکسید کربن 8/35 و شاخص تولید آن برای هر کیلووات ساعت انرژی 6/4 است. شاخص ایران در استفاده از الکتریسیته‌ای که با استفاده از منابع انرژی‌تجدیدپذیر تولید شده 7/3 است. جنگل‌ها جایی هستند که ایران بهترین وضعیت را دارد. امتیازات ایران در بخش جنگل، در از دست رفتن جنگل‌ها تا پوشش آن‌ها و نرخ رشدشان 100 (امتیاز کامل) بوده است. در مقابل بدترین رتبه ایران هم در اثرات اکوسیستمی منابع آبی است. شاخص ایران در این بخش و در استفاده از آب 3/3 است. عملکرد ایران در سال گذشته و وضعیت کشور تنها از دو کشور دیگر بهتر بوده و رتبه ایران 130 است. محدودیت منابع آبی و استفاده نامناسب و غیربهره‌ورانه از این منابع و اثر کاهش آنها بر زندگی انسانی، جانوری و گیاهی دلیل وضعیت نامناسب ایران در این بخش بوده است.