سلامت نیوز : فرق نمی‌كند مرد باشید یا زن؛ از ساعتی كه اخبار هول انگیز زورگیری را می‌خوانید و می‌شنوید،‌‌خود را طعمه و شكاری می‌پندارید كه قرار است به دست صیادی قمه به دست گرفتار شوید؛ این را گاهی از چهره برخی عابران خیابان هم می‌توان فهمید.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ؛ «زورگیری» بزهی است كه چندی است برخی معابر شهر را ناامن كرده و حتی اگر به آمار و ارقام منتشر شده از سوی نهادهای انتظامی استناد نشود به راحتی می‌توان به بی‌اعتمادی جامعه به‌خاطر این بزه پی برد؛ انتشار فیلم‌هایی از این پدیده نیز عریانی جرم «سرقت به عنف» یا «زورگیری» را بیش از پیش آشكار كرده است. نتیجه این‌كه ترس و وحشت گسترده نخستین بازخوردی است كه زورگیری در جامعه جاری می‌كند. در مقابل، حتی اعدام و برخوردهای سخت پلیسی و قضایی با زورگیران نیز مانع حذف این پدیده نشده است و زورگیران همچنان به فعالیت مشغولند.

این را وقتی مطمئن شدم كه نوید- م معروف به نوید غول یكی از زورگیران غرب تهران قبول كرد در مصاحبه تلفنی شركت كند.وی با كمال خونسردی توام با لذت حرفش را با این جمله منزجر‌كننده آغاز كرده «امشب هم قرار است حركت بزنیم» این جمله یعنی معلوم نیست قرار است كدام یك از شهروندان بی‌خبرمان امشب طعمه این شرور و گروهش شوند. در اثنای صحبتش در می‌یابی شاید مثل شب‌های پیش، نه یك نفر كه خدا می‌داند چندین نفر را شكار كند.

نوید غول زورگیری را حق خود و گروهش می‌داند و اشاره می‌كند زندگی خرج دارد با وضعیت موجود حتی كار و كاسبی او هم كساد شده است. او این كسادی را متأثر از تحریم‌ها و ورود بی‌چون و چرای كالاهای چینی به كشور عنوان می‌كند. وی وفور گوشی‌های تقلبی، استفاده از بدلیجات و كارت‌های بانكی به جای پول نقد را از دیگر عوامل دخیل در كسادی كار خود بیان می‌كند: در حال حاضر با این كسادی خرج هیچ چیز را در نمی‌آوریم.

نوید غول از لحظات تهدید و ارعاب شكارهایش هم می‌گوید: مردم بی‌جان و بی‌رمق شده‌اند با كوچكترین حرف و ضرب و شتمی غش می‌كنند یا می‌میرند و خونشان می‌افتد گردنمان در حالی كه ما قاتل نیستیم. با بچه‌ها تصمیم گرفتیم به سراغ خلاف مواد برویم. هم راحت‌تر است هم پولش بی‌دردسرتر.

وی می‌افزاید: یكی از روش‌های مرسوم كه جدیداً بیشتر توسط تیم‌های زورگیری به كار می‌رود این است كه اتومبیل‌های فروشی را رصد می‌كنیم. ماشین‌هایی با قمیت‌های 15 تا 20 میلیون تومان، بعد از تماس و كسب رضایت فروشنده برای خرید، فروشنده و خریدار در محضر حاضر می‌شوند و وقتی ماشین به نام خریدار شد طی یك سناریوی از پیش تعیین شده فروشنده با پول‌ از محضر خارج می‌شود و خریدار با سند و سوئیچ ماشین. اما دیگر اعضای گروه‌ منتظر طعمه هستند تا پس از خروج پول‌هایش را بزنند حالا هم ماشین داریم
هم پولها را.

از لحاظ علمی، رابطه‌ بسیار قوی و ثابت‌شده‌ای میان شرایط فردی و اجتماعی با جرایم ارتكابی وجود دارد. طبیعتاً فردی كه دست به سرقت اموال دیگری می‌زند نخست از «اختلال شخصیت» رنج می‌برد. عدم توان و مقاومت لازم برای ایستادگی در برابر شرایط بد خانوادگی، مالی و اخلاقی زمینه نافرمانی‌مدنی و قطعاً ارتكاب جرم را فراهم می‌كند كه ابتدا مخالفتش را در خانواده بروز می‌دهد و سپس مدیران جامعه را با بی‌توجهی به قانون از اعتراض و مخالفتش با خبر می‌كند. این مخالفت و سركشی در اسامی آن‌ها نیز مشهود است نوید غول، سعید سامورایی، هادی عقرب، سعید لینچان و... اینها تنها بخشی از اسامی زورگیران و شروران پایتخت است كه همدیگر را به نام آن می‌خوانند. اسم‌ها، گویای هویت‌اند و زورگیران هم می‌دانند چگونه خود را معرفی كنند.

اعتیاد به شیشه شایع‌ترین عامل زورگیری
دكتر مجید ابهری آسیب‌شناس اجتماعی اعتیاد را شایع‌ترین عامل زورگیری می‌داند: یكی از ناهنجارترین آسیب‌های اجتماعی كه امنیت روانی جامعه را تضعیف می‌كند و به مخاطره می‌كشد زورگیری است. فرایند زورگیری معمولاً به صورت جرم گروهی اتفاق می‌افتد و در 60 درصد موارد زورگیران هسته مركزی تیم خود را در زندان‌ها تشكیل می‌دهند.
این آسیب‌شناس اجتماعی اضافه می‌كند: زورگیری به دو صورت گروهی و فردی انجام می‌شود. در زورگیری گروهی چه زاغ زن، چه بگیر، چه در رو و چه سیاه باز همه دارای وظایفی هستند كه ا ز شناسایی تا گریختن با اموال مسروقه و همین طور معطل نمودن شاكی برای ایجاد فرصت فرار دیگر اعضا، همه دارای برنامه‌های از پیش طراحی شده هستند.امنیت روانی جامعه توسط این افراد به چالش كشیده شده و كوچه‌ها و خیابان‌ها ناامن می‌شود. هرچند نهادهای انتظامی و قضایی حداكثر تلاش برای مقابله با آن‌ها و ریشه كن كردن این ناهنجاری را به كار می‌برند.

ابهری معتقد است: بهترین ابزار پیشگیری برای این پدیده آسیب ساز گشت‌های ثابت و سیار در معابر خلوت و تأمین روشنایی لازم در كوچه‌ها و خیابان‌ها است.به‌طور كلی از نظر رفتارشناسی اجتماعی زورگیری پدیده‌ای ناشی از اعتیاد است چرا كه 80 درصد زورگیران معتاد به مواد مخدر به ویژه روانگردان‌های صنعتی مثل شیشه هستند. بیكاری و نداشتن مهارت‌های تخصصی و شغلی زمینه‌های مناسب برای ایجاد این بزهكاری است. تصویب قوانین، تشدید مجازات زورگیران و رفتار با آن‌ها همانند اخلالگران امنیت ملی می‌تواند این عارضه را به طرز چشمگیری كاهش دهد. آموزش‌های عمومی و به كاربستن راهنمایی‌های پلیس ساده‌ترین روش‌های پیشگیری موضعی خواهد بود.

شخصیت جنایی ویژه زورگیرها
سرهنگ حسین حسین‌زاده جانشین فرمانده انتظامی استان اصفهان زورگیری را چنین تعریف می‌كند: در فرهنگ فارسی «سرقت به عنف» ابراز خشونت در ربودن مال دیگری تعریف شده است. در فرهنگ انگلیسی rough زبری، خشونت و زورگیری معنی می‌دهد. Rough crime مترادف با جرایم خشن است. اغلب «خفت گیری» را به جای اصطلاح حقوقی «سرقت مقرون به آزار» به كار می‌گیرند و از این اصطلاح استفاده می‌كنند.

وی با تأكید بر این كه مرتكبین این جرائم خشن، كه معمولاً با ضرب و جرح‌های شدید منجر به نقص عضو و صدمات شدید جسمی و لطمه‌های جدی روانی به مالباخته می‌شود، می‌گوید: معمولاًزورگیرها جوان و در سنین 18 تا 40 ساله هستند. این نوع جرائم كه بعضاً با مقاومت همراه است نیاز به چابكی و قوای جسمی و جسارت و بی‌پروایی دارد. روحیه این مرتكبین به علل و عوامل مختلف از جمله مصرف مواد مخدر صنعتی نظیر شیشه، مشروبات الكلی، محرومیت‌های دوران نوجوانی، آزارهای جسمی و روانی در محیط خانواده و محیط‌های دیگر مثل محل سكونت، دوستان و داشتن روحیه پرخاشگر، تند و عصبانی مزاج است.

وی اضافه می‌كند: قریب به 50 درصد این مرتكبین جوان، دارای سوابق كیفری در جرائمی از قبیل سرقت، تجاوز جنسی، فرار از خدمت و مواد مخدر هستند. در تن پیمایی این مجرمین آثار و علائم خودزنی، جراحات بهبود یافته ناشی از زخم‌های ایجاد شده در نزاع به وسیله كارد و چاقو می‌تواند مؤید ناراحتی‌های روانی نظیر سادیسم
و مازوخیسم باشد.

تحقیقات نشان می‌دهد: معمولاً مرتكبین زورگیری‌ها طعم تلخ تجاوز جنسی را در دوران نوجوانی خود چشیده‌اند و به همین دلیل شخصیت جنایی ویژه‌ای دارند. این افراد محرومیت‌های زیادی را تجربه كرده‌اند كه اكنون بر رفتار آن‌ها تأثیر می‌گذارد. به اعتقاد جرم‌شناسان بزرگ شدن در خانواده‌های پرخاشگر و بعضاً طلاق، بستر رشد و نمو جسمانی و روانی این افراد بوده‌اند. بعضی از زورگیرها بارها و بارها توسط والدین و با افراد بزرگسال خانواده مثل برادر بزرگتر كتك كاری و ضرب و شتم كرده‌اند و در حال حاضر با قدرت كاذب ناشی از نیروی جوانی، و توسل به زور سلاح سرد عقده‌گشایی می‌كنند. قرار گرفتن در محیط دوستان ناباب نیز بر شخصیت این مجرمین بسیار اثرگذار است.

حسین‌زاده می‌گوید: زورگیرها با نهایت وقاحت و با زیر پا گذاشتن همه اصول انسانی و در منظر دیگران در خیابان‌های اصلی و فرعی كلانشهرها در فرصت بسیار كمی كه معمولاً از 3 دقیقه تجاوز نمی‌كند با در اختیار داشتن موتورسیكلت‌های مسروقه یا بدون پلاك به سرعت و با اعمال خشونت اموال شهروندان را می‌ربایند و فرار می‌كنند به‌طوری كه بی‌پروایی آنان و استفاده از سلاح‌های در اختیار معمولاً اجازه مداخله سایر مردم و مساعدت به حال مالباخته نگونبخت را نمی‌دهد.

به گفته وی تحركات مجرمانه این مجرمین بشدت پدیده احساس امنیت را تحت تأثیر قرار می‌دهد و مالباختگان، ناظران ماجرا و اطرافیان را می‌ترساند.سرهنگ حسین‌زاده در توصیه به شهروندان برای پیشگیری از شكارشدن در دام زورگیران اظهار می‌كند: حاشیه بانك‌ها و مجتمع‌های تجاری، خیابان‌های خلوت و اتومبیل‌های تك سرنشین متوقف شده یا در حال توقف یا در حال خروج از پاركینگ مجتمع‌های مسكونی، اطراف صرافی‌ها و... در ساعات روز و برخی از مغازه‌ها و سوپرماركت‌ها، جایگاه‌های عرضه سوخت، كارگاه‌های تولیدی در ساعات شب در جغرافیای جرم در معرض تهدید این افراد هستند. پرونده‌های متشكله در دادسراها و پلیس حكایت از این دارد كه افراد كهنسالی كه در منزل‌شان به تنهایی زندگی می‌كنند نیز در صورت شناسایی هدف زورگیران قرار ‌گیرند.

سرهنگ حسین‌زاده یكی از آثار زورگیری بر روح و روان شهروندان را چنین توصیف می‌كند: با بروز چنین پدیده‌ای عده‌ای از شهروندان (افراد ضعیف الجثه، كهنسال، ناتوان و...) منزوی می‌شوند و فعالیت‌های خود را محدود می‌كنند، كمتر از منزل خارج می‌شوند و هنگام خروج از منزل مستمراً نگران و مضطرب هستند. اثر این انزوا بسیار خطرناك و آسیب‌زا است اما عده‌ای از شهروندان به قوای انتظامی روی می‌آورند و خواستار عكس‌العمل شدید پلیس می‌شوند.در عین حال عده‌ای به تجهیز و آماده ساختن خودرو و حمل سلاح‌های سرد مانند شوكر، افشانه‌های دفاع شخصی، فرا گرفتن فنون رزمی و در حقیقت انتقام شخصی روی می‌آورند و به نهادهای قضایی و انتظامی مراجعه نمی‌كنند.

پدیده زورگیری در كلانشهرهای جهان روز به روز در حال گسترش است. سكونتگاه‌های غیررسمی، ترویج مواد مخدر صنعتی، فیلم‌های سراسر خشونت، مصرف مشروبات الكلی، فروپاشی ارزش‌های اخلاقی ناشی از وجود تضاد میان ایده و عمل و مشكلات اقتصادی و طلاق از عمده‌ترین عوامل مستقیم تشدید در این پدیده مجرمانه خشن هستند.صرف نظر از تبعات سوء این وقایع جنایی مخرب سرهنگ حسین‌زاده ازجمله راه‌های برخورد با این پدیده را رسیدگی فوری با عزم ویژه و خارج از نوبت به پرونده این افراد و جلب و مجازات آن‌ها می‌داند و می‌گوید: به پرونده‌های متشكله در پلیس آگاهی كه متولی مقابله با جرائم خشن هستند، باید با اولویت در دادسراها رسیدگی شود و فاصله بین صدور قرار، صدور كیفرخواست و صدور دادنامه طی مراحل و تشریفات دادرسی كاهش یابد. در حال حاضر این روند طولانی است و غرض قانونگذار از سرعت در تحقیقات مقدماتی و دادرسی سریع حاصل نیست.

وی در عین حال معتقد است: واحدهای واكنش سریع پلیس در مقابله تخصصی با این مجرمین علی‌رغم توفیقات خاص باید به گونه‌ای عمل كنند كه این مجرمین نتوانند به نتیجه دلخواه دست یابند و همواره خود را گرفتار پلیس و قانون احساس كنند.هرچند پلیس و دستگاه قضا رفتارهای تعیین‌كننده و بسیار مؤثری را تحت عنوان «طرح برخورد با اراذل و اوباش» با این افراد بروز داده‌اند، اما به نظر می‌رسد این تأثیر مقطعی است و دوباره از جایی دیگر سربر می‌آورد همچنانكه در مورد نوید، او و گروهش به خرده فروشی مواد نیز روی آورده اند؛ بنابراین در مبارزه با جرم بهتر است به دور از كیفرهای سخت علت‌ها را بجوییم. ما تا آسیب‌شناسی نكنیم، نمی‌توانیم پدیده‌های مجرمانه را كنترل كنیم، زیرا جرم و بزهكاری نوعی رفتار است.

اكنون روحیه جامعه بیشتر منتظر است تا تغییرات اجتماعی و اصلاحات اقتصادی شرایط را به گونه‌ای پیش ببرد كه دامنه فقر از سطح جامعه برچیده شود و كار و اشتغال به گونه‌ای رونق گیرد كه انگیزه‌های اقتصادی و معیشتی جرایم كاهش یابد، در این صورت است كه كارهای پلیسی و قضایی اثر خود را می‌گذارد. در غیر این صورت نه اعدام و نه سختگیری‌های پلیسی مانع جرایمی مثل زورگیری نمی‌شود.