به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ؛ در نوامبر هر سال كه معمولاً با آبان در تقویم شمسی مصادف میشود، در گوشهگوشه جهان و خصوصاً در كشورهای پیشرفته اروپایی و امریكای شمالی سالگرد كشف اشعه ایكس با عنوان «روز جهانی رادیولوژی» «International day of Radiolegy» جشن گرفته میشود.اشعه ایكس را فیزیكدان آلمانی ویلهلم كنراد رونتگن حدود 118 سال پیش در آزمایشگاه فیزیك خود، به طور اتفاقی كشف كرد و متوجه خاصیتی شد كه دنیای پزشكی را بعد از آن متحول كرد.
از یكسو خاصیت نفوذپذیری این اشعه در مواد كه در آن زمان هنوز ماهیتاش مشخص نشده بود و از سوی دیگر توانایی تأثیرگذاری آن بر فیلم عكاسی باعث شد رونتگن و همه فیزیكدانان و پزشكان عصر او گامهای آغازین توسعه و پیشرفت رادیولوژی را بردارند. هیچ كس جز پزشكان هیجانزده و خوشحال آن روزها نمیدانست كه دنیای پزشكی دچار یك تحول شگرف و عظیم شده است، تحولی كه در مقایسه با تاریخ طولانی پزشكی تغییر و تحولات سریعتری را به خود میدید.
پزشكان دریافته بودند كه برای درك بهتر شرایط بیماران و وضعیت درونی كالبد آنان، دیگر به راحتی میتوانند تصاویری ثبت كنند كه آسیبهای وارد شده به عضو را بدون هیچ تهاجم و جراحی باز به نمایش بگذارند. امری كه در آن زمان، تا حدودی به سحر و جادو شباهت داشت. در جاهایی نیز این نوع تصویربرداری از بدن انسانها از سوی افراد مذهبی در كلیساها، تقبیح میشد یا بر عكس شایعاتی در مورد قدرتهای عرفانی اشعه ایكس، پس از كشف آن به وجود آمد.
ارزش چنین كشفی در جهان سیریناپذیر از پیشرفتهای علوم و فناوری آنچنان والا جلوه میكرد كه به سرعت علم رادیولوژی در سراسر كشورهایی كه علم و دانش در آنها توسعه یافته بود فراگیر شد و هر روز اخبار تازهتری از پیشرفتهای جدید در این علم به گوش میرسید. حالا دیگر رادیولوژی نهتنها توسط دانشمندان علم فیزیك و شیمی و ... به سمت كمال در فناوری خود میتاخت بلكه كالبدشناسان، پزشكان و محققان علوم پزشكی نیز در تشخیص و تفسیر بهتر تصاویر با این فناوری همسو میشدند.
به همین دلیل رادیولوژی فراتر از یك دانش صرف پزشكی، به فناوری توسعه یافتهای تبدیل شد؛ یك دانش تخصصی چند وجهی. آنچنان كه متخصصین در حوزه رادیولوژی علاوه بر كسب مهارت علمی پزشكی علوم دیگر مانند فیزیك و شیمی، ریاضی و بعدها نیز رایانه را بهتر از پزشكان در حوزههای تخصصی دیگر یاد میگرفتند تا در تجزیه و تحلیل تصاویر و درك آنها جهت تفسیرشان به خوبی توانمند گردند.
در همان سالهای اولیه بود كه كابوسی وحشتناك دانشمندان این رشته را دچار ترس و وحشت كرد؛ یك واقعیت تلخ كه تا همین امروز هم كه این كلمات نگاشته میشود راهی برای رهایی قطعی از آن پیدا نشده است. اشعه ایكس تمام این دانشمندان را یكی پس از دیگری به دام بیماریهای ناشی از تشعشع مانند سرطان و نتیجتاً به كام مرگ میكشاند. به دلیل ناآگاهی از مضرات و آسیبهای تشعشع در آن زمان تقریباً همه این دانشمندان دوز دریافتی اشعه ایكس آنها به بالاتر از حد طبیعی میرسید و آنها را به سوختگی ناشی از تشعشع خصوصاً در ناحیه دستها و صورت و مشكلات چشمی و سرطانهای ناشی از اشعه مبتلا میكرد اما مانند همیشه این انسانهای بزرگ بودند كه پیروز میدان میشدند و بدون این كه از ادامه راه خود پشیمان گردند، به دنبال تحقیق در زمینه چگونگی حفاظت در برابر اشعهای میرفتند كه حالا دیگر به دنبال گرفتن جان آنان است.
پس از تحقیقات و پژوهشهای بسیار در زمینه حفاظت و تشكیل كمیتههای مختلف حفاظتی و بعد از آن كمیته جهانی حفاظت در برابر اشعه توانستند بر قسمت خطرناك این «پرتو دوست داشتنی آسیبرسان» فائق آیند اما به هر حال متخصصان این رشته در زمان فعالیتشان با اشعه ایكس همچنان باید تحت كنترل حفاظتی قرار میگرفتند، (كاری كه امروزه در ایران تحت نظارت سازمان انرژی اتمی صورت میگیرد) تا در زمان كار دوز تشعشعی آنها بالاتر از حد مجاز نرود، ولی متأسفانه با همه دانشی كه از چگونگی حفاظت دربرابر اشعه كسب كردهاند همچنان سایه ترس از آن بر سر متخصصان این رشته هست و خواهد بود.
رادیولوژی در قرن بیستم به یك فرهنگ عمومی و مردمی تبدیل شد. امروزه محرز شده، رادیولوژی به درون سلولها و مولكولها پیش رفته است و میتواند قبل از شدت یافتن بیماری و تغییرات ظاهری در اندام و اعضای بدن، آن را تشخیص داده و از پیشرفت بیماری جلوگیری كرد. همان طور كه میدانیم رادیولوژی از شاخههای اصلی همچون ام آر آی، سی تی اسكن، سونوگرافی، رادیوگرافی معمولی و آنژیوگرافی و تصویربرداری مولكولی و... تشكیل شده است.
همه این موارد و نكتهها ارزش و اهمیت این رشته تخصصی را آنچنان بالا برده است كه كشورهای توسعهیافته با تدوین و اجرای استراتژیهای گوناگون و نگاه ویژه مدیریتی خرد و كلان در حوزه رادیولوژی سعی كردهاند با سرمایهگذاریهای مادی و معنوی بیشتر بتوانند قبل از این كه هزینههای بیشتری به بخش بهداشت و درمان كشورشان وارد كنند، با استفاده از ابزارهای پژوهشی و تحقیقاتی، در راستای پیشگیری و تشخیص زودهنگام، این هزینهها را كاهش دهند، آنها دریافتهاند كه با قدرتمندتركردن واحدهای تشخیصیشان، توجه به تحقیقات و پژوهشهای دانشگاهی و صنعتی، نگاه مدیریتی مثبت و تسهیل روند تجهیز مؤسسات تشخیصی و بیمارستانها با سیستمهای پیشرفته و به روز و همچنین تسهیل و ایجاد فرهنگ غربالگری بیماران، میتوانند باعث كاهش هزینههای سرانه درمان شوند.
سال 2013 دومین سالی است كه با پیشگامی چند انجمن اروپایی و امریكایی چون ACR,RSNA و ESR و حدود 100 انجمن علمی در 57 كشور (انجمن رادیولوژی ایران نیز یكی از این 100 انجمن است)، روز جهانی رادیولوژی را با عنوان تلخیص شده «IDOR» جشن میگیرند. این در حالی است كه تقریباً در بیشتر كشورها و نیز در كشور خودمان هر ساله این اتفاق را مورد تجلیل قرار میدادند یا به طرق مختلفی از جمله تبلیغات و اطلاعرسانی، ساخت برنامههای رسانهای و چاپ تمبر و غیره سعی میكردند تا جامعه خود را متناسب با پیشرفتهای این رشته آگاه كنند اما به دلیل آن كه هر قسمت از این پازل علم و فناوری در گوشهای از این جهان تكمیل شده است، جهانی شدن و انسجام جهانی آن از اهداف پیشگامانه IDOR به شمار میرود.
اما كشور ما چه كرده است و چه میكند؟ این علم و دانش كه امروزه بسیاری از پزشكان و متخصصان ما افتخارات زیادی را برایمان در میان جامعه جهانی كسب كردهاند از چه زمانی وارد كشورمان شده است؟
حدود 83 سال پیش یعنی در سال 1309 یكی از دانشمندان صاحبنام و بینالمللی كشور، افتخار دیگری را نیز نصیب مردم خود میكند. او پروفسور محمود حسابی فیزیكدان برجسته و پدر مهندسی و فیزیك نوین در ایران بود كه با تكیه بر دانش و آگاهی خود كه از پیشرفتهای روز فیزیك در جهان داشت،تصمیم به «ساخت» و راهاندازی دستگاه اشعه ایكس میگیرد. مصادف با این حركت، وی برادرش دكتر محمد حسابی را كه در آن زمان پزشك داخلی بود برای فراگیری علم رادیولوژی تشخیصی به خارج میفرستند و بدین وسیله، پایهگذاری علم رادیولوژی ایران را موجب میگردد البته در جاهایی نیز از پروفسور حبیب عدل یاد میشود كه قبل از حسابی یك دستگاه كوچك رادیولوژی را برای مطب شخصی خود از خارج
به ایران میآورد.
نظر شما