چهارشنبه ۲۹ آبان ۱۳۹۲ - ۱۳:۲۵
کد خبر: 86983
سلامت نیوز : «توسعه تولید غذاهای فراسودمند در دستور کار وزارت بهداشت و درمان قرار گرفت.»

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه خراسان ؛ مدیرکل نظارت بر مواد غذایی سازمان غذا و دارو گفت: هم اکنون بخشی از این غذاها در سبد غذایی مردم وجود دارد، اما باید برای گسترش غذاهای فراسودمند تلاش شود و این کار در اختیار سازمان غذا و دارو قرار گیرد.

به هر حال مسئولان و کارشناسان با اذعان به نبود کیفیت غذایی به دنبال راهی هستند که غذای سالم را بر سر سفره مردم آورند.غذای فراسودمند چه تعریفی دارد و چه گروه مواد غذایی را شامل می شود؟ آیا ساز و کار این امر فراهم شده و می توانیم امیدوار به ترویج غذاهای فراسودمند در جامعه باشیم؟

تعریف غذاهای فراسودمند

دکتر هدایت حسینی مدیرکل نظارت بر مواد غذایی سازمان غذا و دارو در تعریف غذاهای فراسودمند می گوید:  موادغذایی فراسودمند شامل خوراکی هایی است که علاوه بر آن که از خواص معمول موجود در یک ماده غذایی بهره مند هستند، باعث ارتقای سلامت مصرف کننده هم می شوند.

وی افزود: در واقع غذاهای فراسودمند در قالب یک دسته غذایی کامل بوده و از یک ماست پروبیوتیک گرفته تا نان فیبردار و بیسکویت های سبوس دار که حاوی ریزمغذی های مفید هستند در ردیف غذاهای فراسودمند قرار می گیرند.

دکتر مسکوتی معاون پژوهشی پژوهشکده علوم و صنایع غذایی کشور در این باره می گوید: کشورهای پیشرفته حدود ۲ دهه است که به غذاهای فراسودمند یا غذا داروها توجه زیادی دارند و دلیل این گرایش وضعیت داروهای شیمیایی بود که علاوه بر این که بیماری زا بودند بیماری ها را در دنیا گسترش می دادند.

به گفته این کارشناس تغذیه، رویکرد جهانی در کشورهای پیشرفته به سمت استفاده از موادغذایی است که دارای دو جنبه باشد: ۱ - ارزش تغذیه ای ۲ - خاصیت پیش گیری از بیماری ها. دکتر مسکوتی یادآور می شود: با ظهور چنین پدیده ای افراد مواد غذایی را مصرف می کنند که علاوه بر داشتن ارزش های غذایی و تولید انرژی برای آنان سلامت بخش هم باشد. این نوع غذاها همان غذاهای فراسودمند یا غذاداروها یا غذاهای عملگرا به شمار می رود. یک عضو انجمن تخصصی سلامت نیز غذاهای فراسودمند یا عملگرا یا سلامت بخش را غذاهایی می داند که به شکل پودر یا خوراکی هایی در قالب غذا دارو برای مصرف انسان وارد بازار می شود و بیشتر حاوی پروبیوتیک ها، رنگدانه های طبیعی مفید مانند بتاکاروتن و لیکوپن و همچنین امگا۳ و ۶، فیبرهای گیاهی نامحلول مانند انواع سبوس و فیبرهای گیاهی محلول مانند فیبرهای محلول جو است که به بتاگلوکان معروف است.

غذاهای فراسودمند طبیعی

کارشناسان تغذیه هم غذاهای فراسودمند را برای پیش گیری از بیماری ها و سلامت انسان مفید می دانند. اما سوال این است که آیا در بین مواد خوراکی و مصرفی روزانه ما غذاهای فراسودمند وجود دارد یا این که فقط باید با ترکیبات و مکمل ها این غذاها تولید شود؟

دکتر مسکوتی معاون پژوهشی پژوهشکده علوم و صنایع غذایی ایران نیز غذاهای محلی و بومی را سرشار از غذاهای فراسودمند می داند و می گوید: متأسفانه در چند سال اخیر این غذاها از سبد خانوارها حذف شده یا کمتر مصرف می شود و جای آن ها را غذاهای غربی و بی خاصیت گرفته است.

محمدی کارشناس تغذیه و پژوهشگر در طب سنتی هم معتقد است که برخی از محصولات غذایی که روزانه آن ها را مصرف می کنیم در ردیف غذاهای فراسودمند هستند که اما ما از آن ها بی اطلاع هستیم.

او می گوید: وقتی چنین غذاهایی را مصرف می کنیم علاوه بر خواص تغذیه ای، مزایای سلامت بخشی دارد و خطر ابتلا به بیماری های سخت و مزمن را کاهش می دهد. این غذاها حاوی مواد شیمیایی سنتزی نبوده و کاملاً طبیعی است.

این کارشناس تغذیه در پاسخ این سوال که چه مواد خوراکی طبیعی این خواص را دارند می گوید: میوه ها و سبزی ها فراسودمند هستند. وی همچنین به برخی ادویه ها اشاره می کند و می گوید: تحقیقات وسیعی در مورد عملگرا بودن میوه ها و سبزی ها با رنگ های زرد، نارنجی و سبز به عمل آمده است، بنابراین آثار فراسودمند این گیاهان به محتوای فیبر و برخی ترکیبات موجود در آن ها همچون فلاوانوئیدها و رنگدانه های آنتی اکسیدانی نسبت داده شده است.

محمدی می افزاید: رنگدانه ها در میوه ها و سبزی هایی نظیر هویج، ترب، گوجه فرنگی، هلو، شلیل، طالبی، هندوانه، کدوحلوایی، ذرت شیرین و فلاوانوئیدها در سویا، چای، کاکائو، کلم بروکلی، سیر، زردچوبه و بسیاری از توت ها وجود دارد.

وی به خواص درمانی آن ها اشاره می کند و یادآور می شود: این ترکیبات می توانند رادیکال های مضر و حاصل از واکنش های اکسایشی ایجاد شده در بدن را خنثی کنند و از بروز بیماری های قلبی- عروقی، آسم، ورم مفاصل و اختلالات بینایی بکاهند.

برخی افراد عقیده دارند استفاده از مواد گیاهی و ادویه ها در غذاها فقط عاملی برای بهبود رنگ و طعم غذاهاست و اغلب مصرف کنندگان از آثار درمانی و خواص فراسودمند آن ها بی خبرند اما تحقیقات نشان داده است ادویه ها دارای ترکیبات مختلفی هستند و هر کدام خواص درمانی اثبات شده ای دارند. محمدی، آویشن را درمان کننده آلودگی و انگل های کرمی شکل می داند که این گیاه آثار ضد میکروبی دارد. شیرین بیان برای درمان اختلالات گوارشی موثر است.

این کارشناس تغذیه به خواص زنجبیل، دارچین، نعناع، فلفل و... که جزو غذاهای فراسودمند محسوب می شوند، اشاره می کند و می گوید: زنجبیل آثار ضد التهابی و ضد میکروبی دارد و باعث افزایش حرکات لوله گوارش می شود و به حالت ارتجاعی عروق خونی کمک می کند. دارچین هم آثار ضد قارچی و ضد اسهال دارد و تسکین دهنده است و مصرف منظم آن یک عامل کمک کننده در پیش گیری از دیابت نوع ۲ است. نعناع از گرفتگی عضلانی می کاهد و داروی موثر مشکلات گوارشی است. فلفل سامانه دفاعی بدن را تحریک و تقویت و از شکل گیری تومورها جلوگیری می کند.

دکتر مسکوتی در ادامه بحث ضمن تأیید نظرات این کارشناس تغذیه می گوید: علاوه بر ادویه ها، ترشی ها و عرقیات هم در ردیف غذاهای فراسودمند هستند، خیارشور اگر به آن افزودنی اضافه نشود بسیار مفید است و همچنین ما از خواص سودمند سمنو غافل هستیم.

پروبیوتیک ها

طی سال های اخیر در میان غذاهای فراسودمند فرآورده های لبنی پروبیوتیک در سبد غذایی مردم جای گرفته است ، اما پروبیوتیک چیست و چه خواصی دارد و چقدر می تواند بر سلامت انسان تأثیرگذار باشد؟

دکتر مسکوتی معاون پژوهشی پژوهشکده علوم و صنایع غذایی کشور نیز پروبیوتیک ها را نوعی غذا دارو می داند و می گوید: پروبیوتیک ها به طور مستقیم یا به همراه مواد غذایی قابل مصرف هستند. با مصرف مواد غذایی حاوی پروبیوتیک زمینه تقویت سیستم گوارش فراهم می شود و با مصرف این مواد به جای این که باکتری های خطرناک، مضر و بیماری زا در روده بزرگ انسان رشد کند، باکتری های مفید به نام پروبیوتیک ها رشد می کند که می تواند محیط روده را عاری از باکتری های مضر کند.

این کارشناس تغذیه متذکر می شود: کشورهای پیشرفته نظیر آمریکا، کانادا، اروپا و ژاپن روی تولید و تجارت غذاهای فراسودمند سرمایه گذاری کرده اند و هر روز این سرمایه گذاری و تولید را افزایش می دهند. دکتر مسکوتی در ادامه می افزاید: فروشگاه ها و سوپرمارکت های بعضی از کشورها، بخشی به عرضه و توزیع مواد غذایی فراسودمند اختصاص داده می شود و قیمت این مواد غذایی نسبت به سایر مواد غذایی گران تر است، زیرا مرزی بین غذا و دارو است و به شکل غذا به مصرف کننده عرضه می شود.

این مقام مسئول یادآور می شود: رویکرد جهانی به سوی تولید غذاهای فراسودمند یا عملگراست و این نوع غذاها فراتر از غذا و دارو است و در واقع حکم پیش گیری از بیماری ها را دارد.

دکتر وثوقی نیا متخصص گوارش، تولید غذاهای پروبیوتیک را در چند سال اخیر تایید می کند و می گوید: چند سال است که برخی محصولات لبنی پروبیوتیک در کشور تولید می شود.

این پزشک یادآور می شود: هم اکنون ماست حاوی پروبیوتیک در سبد غذایی برخی افراد جای گرفته و این محصول موجب تقویت سیستم گوارش می شود، زیرا فرآورده های پروبیوتیکی به دلیل فیبر بالا، باعث دفع سموم از بدن می شود و بهبود فعالیت دستگاه گوارش را نیز به همراه دارد.

اما محمدی کارشناس تغذیه نیز نظر دیگری در مورد فرآورده های پروبیوتیکی دارد و می گوید: برخی افراد فرآورده های پروبیوتیک به ویژه فرآورده های لبنی همچون شیر، ماست یا پنیر پروبیوتیکی را نمی پسندند و از مصرف آن اجتناب می کنند.

به عقیده آن ها این محصولات در مقایسه با انواع فرآورده های سنتی یا پرچرب لبنی خوشمزه نیست و حتی از رغبت آن ها به مصرف چنین فرآورده هایی کاسته می شود.

این کارشناس تغذیه در تعریف پروبیوتیک ها می گوید: پروبیوتیک ها باکتری های فعال و زنده ای هستند که با حضور در دستگاه گوارش موجب تقویت و رشد باکتری های مفید موجود در روده می شوند.

این باکتری ها جذب مواد معدنی به ویژه کلسیم و منیزیم را از لوله گوارش افزایش می دهد و خطر چاقی و دیابت نوع ۲ را کم می کند. از طرفی پروبیوتیک ها از علایم تحمل نکردن لاکتوز شیر می کاهد و با تقویت سیستم ایمنی، مقاومت بدن را در برابر بیماری ها افزایش می دهد.

محمدی متذکر می شود: یکی از مهم ترین آثار استفاده ازمحصولات پروبیوتیک کمک به کاهش کلسترول خون است به طوری که تحقیقات نشان می دهد مصرف ۲ تا ۴ هفته فرآورده های لبنی حاوی پروبیوتیک همچون ماست اثرات قابل توجهی در تنظیم چربی خون دارد.

او می گوید: در برخی کشورهای پیشرفته علاوه بر فرآورده های لبنی، حتی آدامس های پروبیوتیک و اسنک های غنی شده به این ماده در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد.

ساز وکارهای لازم

با آن که دو دهه از تولید غذاهای فراسودمند در دنیا می گذرد و سازمان غذا و دارو هم به دنبال گسترش تولید این فرآورده  غذایی است، آیا ساز وکار آن فراهم است که بتوانیم به میزان تولید مورد نیاز جامعه دست یابیم؟

آریایی نژاد عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز دقت لازم و با تدبیر را برای تولید چنین محصولاتی ضروری می داند و می گوید: به واسطه فعل و انفعالاتی که روی برخی مواد غذایی انجام می شود این محصولات می تواند در ردیف غذاهای فراسودمند قرار گیرد.

وی می افزاید: چنین تصمیم گیری هایی باید با دقت زیادی باشد تا  آزمون و خطا روی انسان ها انجام نشود و در چنین امری از شتاب زدگی پرهیز شود زیرا ممکن است بی تدبیری در چنین مسائلی مشکلاتی را به وجود آورد.

آریایی نژاد متذکر می شود: هم اکنون شاهد هستیم که ورود برخی مواد شیمیایی در قالب کودهای شیمیایی به بخش کشاورزی، محصولات کشاورزی را ناسالم کرده است، پس باید برای چنین اقداماتی همه جانبه نگری وجود داشته باشد تا از بروز مشکلات جلوگیری شود.

اما دکتر مسکوتی معاون پژوهشی پژوهشکده علوم و صنایع غذایی ایران نیز معتقد است: وقتی که ما هنوز در مسائل اولیه کاهش آلاینده ها و ترکیبات افزودنی های مضر گرفتار هستیم چگونه می توانیم یک گام جلوتر رویم و از بیماری ها پیشگیری کنیم.

وی می افزاید: به واقع هنوز سازوکار تولید چنین غذاهایی در کشور فراهم نیست و از طرفی نهادینه نشده است پس اگر به دنبال گسترش چنین تولیداتی هستیم ابتدا باید با آموزش و تبلیغات این مسئله را نهادینه کنیم و این امر نیازمند عزم جدی و ملی است و اگر بتوانیم در این راه موفق شویم قطعاً از هزینه های بهداشت و درمان کاسته خواهد شد.

به هر حال سازمان غذا و دارو به گفته خودشان برای گسترش غذاهای فراسودمند خیز برداشته و کارشناسان حوزه غذا هم این اقدام را تایید می کنند و توسعه تولید غذاهای فراسودمند را به فال نیک می گیرند، اما چنین اقداماتی نیاز به برنامه ریزی های اصولی و تدبیرهای لازم دارد که از خطاهای احتمالی که می تواند سلامت افراد را تحت تاثیر قرار دهد جلوگیری شود .

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha