سلامت نیوز : سازمان نهضت سواد آموزی، نامی آشنا برای همه ایرانیان است كه در سال 1358 به منظور آموزش خواندن و نوشتن به بزرگسالان و نیز كودكانی كه به مدرسه دسترسی نداشتند تشكیل شد، طی این سال‌ها این سازمان توانسته در نقاط مختلف كشور كلاس‌هایی را برای با سواد كردن افراد بی‌سواد برگزار كند با هدف آن‌كه در هیچ جای كشور كسی محروم از تحصیل نباشد، اما پس از گذشت 34 سال از فعالیت این سازمان شاهدیم با وجود تلاش‌های صورت گرفته حدود 10میلیون نفر از جمعیت كشور بی‌سواد مطلق هستند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ؛ همچنین براساس گزارشی كه در سال 2010 میلادی منتشر شده است با وجود آن‌كه باید در افق چشم‌انداز 1404 در رتبه اول علمی و فناوری منطقه باشیم، اما در شاخص نرخ بی‌سوادی در بین 24 كشور منطقه در رتبه 15 قرارداریم. این موضوع نشان‌دهنده آن است كه هرچند در زمینه رشد علمی موفق بوده‌ایم در ریشه‌كنی بی‌سوادی توفیقی به دست نیامده است و به اعتقاد كارشناسان بسیاری از معضلات اجتماعی كه امروزه با آن دست به گریبانیم از همین معضل بی‌سوادی آب می‌خورد. آنچه می خوانید گفت و گوی ایران با علی باقرزاده، رئیس  سازمان نهضت سواد آموزی است پیرامون کارنامه این سازمان در عرصه توسعه سواد عمومی و موانع این مسیر.

به عنوان نخستین سؤال، لطفاً بفرمایید چه تعداد از جمعیت كشور بی‌سواد و كم سواد هستند و در چه گروه سنی قرار دارند؟
آمار جمعیت بی‌سواد مطلق و كم سواد كشور بر مبنای سرشماری نفوس و مسكن است كه هر10سال یك بار صورت می‌گیرد. در سرشماری كه در سال 1390 صورت گرفت، 9 میلیون و 719هزار نفر از میان افراد 7 تا 100 ساله در سراسر كشور بی‌سواد مطلق هستند. همچنین براساس این سرشماری 10 میلیون و 600 هزار نفر كم سواد اعلام شده است. به عبارتی می‌توان گفت، بیش از 20 میلیون نفر از جمعیت كشور بی‌سواد و كم سواد هستند. ضمن آن‌كه براساس آمار و مطالعات صورت گرفته، در گروه سنی 10 تا 19 سال، 293هزار نفر به عبارتی 5/2 درصد جمعیت كشور بی‌سواد یا کم سواد هستند و در گروه سنی 20 تا 30 سال 657 هزار نفر معادل 8/3درصد بی‌سوادند. همچنین آمار بی‌سوادی در گروه سنی 30 تا 50 سال حدود 2میلیون و 500هزار نفر حدود 5/11 درصد است، در گروه سنی 10تا 49سال هم 3 میلیون و 456 هزار نفر معادل 8/6 درصد بی‌سواد یا کم سواد و در گروه سنی بالای 60سال نیز 6 میلیون و 200 هزار نفر بی‌سواد مطلق هستند كه بیشترین آمار هم در این گروه سنی قرار دارد.

كدام استان‌ها بیشترین و كمترین بی‌سواد كشور را دارا هستند؟
استان‌های سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، كردستان و خراسان شمالی بالاترین آمار بی‌سوادی در كشور را دارا هستند و استان‌های مازندران، تهران، یزد و اصفهان كمترین بی‌سواد كشور را به خود اختصاص داده‌اند و حدود 40درصد اتباع خارجی هم بی‌سواد هستند.

اولویت سازمان نهضت سوادآموزی برای ارائه خدمات آموزشی كدام گروه سنی است؟
گروه هدف مورد نظر سازمان نهضت سوادآموزی گروه سنی بالای 10 سال و كمتر از 50سال است كه 3میلیون و 456 هزار نفر وضعیت خود را در این گروه سنی بی‌سواد مطلق اعلام كرده‌اند. قابل ذكر است كه تا چند سال پیش براساس برنامه چهارم توسعه استان‌ها و شهرستان‌هایی كه 97درصد از جمعیت آن باسواد بودند، جمعیت آن استان باسواد اعلام می‌شد، اما در برنامه پنجم توسعه و تأكیدات رهبری در صورتی كه استانی 100 درصد جمعیت آن باسواد شوند، آن استان و شهرستان باسواد اعلام می‌شود.

علت آمار بالای كم سوادی در كشور چیست؟
یكی از دلایلی كه جمعیت كم سواد كاهش نمی‌یابد، این است كه توده جمعیتی بی‌سواد كشور بسیار زیاد است و سازمان نهضت سواد آموزی هم در 32 سال اخیر افراد بی‌سواد را تنها در حد و اندازه كم سواد آموزش داده و از سوی دیگر زمانی‌ كه شخصی مهارت سواد را كسب می‌كند چون مورد استفاده قرار نمی‌گیرد بویژه در مناطق روستایی و دورافتاده كه كمتر از مهارت خواندن و نوشتن استفاده می‌شود این افراد بعد از مدت كوتاهی مهارت با سوادی را از دست می‌دهند.

آیا تحصیل در كشور اجباری است؟ و عمده ترك تحصیل دانش‌آموزان در چه مقاطعی است.تحصیل در كشور اجباری نیست، تنها در بند ب ماده 52 قانون برنامه چهارم توسعه ذكر شده تحصیل تا پایان مقطع راهنمایی الزامی است و در هیچ قانون توسعه كشور آموزش، اجباری نبوده و همچنان هم اجباری نیست. البته در قانون حمایت از حقوق كودك بر حق تحصیل كودكان تأكید شده است، به این صورت كه اگر والدینی حق تحصیل را از كودك بگیرند منع قانونی دارد و با آن‌ها برخورد می‌شود، اما اگر كودكی به اختیار خودش ترك تحصیل كند در این مواقع قانونگذار اجباری در نظر نگرفته است. در حال حاضر عمده ترك تحصیل دانش‌آموزان و ریزش تحصیلی در میان مقاطع تحصیلی است.

عمده دلیل ترك تحصیل دانش‌آموزان چیست؟
دلایل مختلفی در این زمینه وجود دارد. یك‌سری از افراد به دلایل فردی، مشكلات جسمی و ذهنی نمی‌توانند ادامه تحصیل بدهند. گروهی دیگر از افراد هم به دلایل خانوادگی مانند طلاق و آسیب‌های اجتماعی نظیر فرزندانی كه والدین آن‌ها معتاد یا زندانی هستند یا كودكانی كه والدین خود را به سبب حوادثی از دست داده‌اند بیشتر از سایر خانواده‌ها فرزندانشان در معرض ترك تحصیل هستند. همچنین مشكلات مادی و اقتصادی خانواده هم در ترك تحصیل دانش‌آموزان تأثیرگذار است. ضمن آن‌كه در بحث فرهنگی نیز پیش آمده كه دانش‌آموزانی از سوی والدینشان مجبور به ترك تحصیل شده‌اند، در بعضی از نقاط كشور به دلیل نبود معلم خانم و محدودیت، مدارس مجبور بوده‌اند كه معلم آقا برای دانش‌آموز دختر در نظر بگیرند كه همین عامل باعث شده كه والدین آن‌ها مانع ادامه تحصیل فرزندان دختر خود شوند.

در مراكز نهضت سوادآموزی به افراد مهارت كار هم داده می‌شود؟ آیا ارتباطی میان بی‌سوادی و معضلات اجتماعی وجود دارد؟
سازمان نهضت سواد آموزی 3 هزار مركز آموزش محلی در كشور احداث كرده كه به دانش‌آموزان خود هم مهارت خواندن و نوشتن می‌دهد و هم مهارت كار.آقای دكتر مرندی، رئیس فرهنگستان علوم پزشكی در خردادماه 92 گزارشی با موضوع ارتباط ترك تحصیل و سلامت را خطاب به آقای دكتر حاج بابایی، وزیر وقت آموزش و پرورش دادند، در این نامه اشاره شده، افرادی كه در مقطع ابتدایی ترك تحصیل می‌كنند به‌طور متوسط 27درصد از كسانی كه دوره دبیرستان رابه پایان می‌رسانند درآمدشان كمتر است. همچنین كسانی كه قبل از اتمام متوسطه ترك تحصیل می‌كنند عمرشان به‌طور متوسط یك دهه از بقیه افراد كمتر است. در این نامه آمده است كه احتمال آن‌كه فرزندان افراد بی‌سواد ترك تحصیل كنند از سایر افراد باسواد بیشتر است و همچنین یك درصد كاهش در میزان ترك تحصیل 100هزار فقره جرم را كاهش می‌دهد. همچنین مطالعه ارزیابی وضعیت اعتیاد نشان داده كه 90درصد افراد معتاد جزو تاركان تحصیل و بی‌سواد هستند.

برای رفع معضلات اجتماعی آیا سازمان نهضت سواد آموزی ارتباطی هم با نهادها و مراكز تربیتی و خدماتی دارد؟
براساس همین بررسی‌ها می‌توان نتیجه گرفت كه بسیاری از معضلات و مشكلات اجتماعی موجود در جامعه خروج افراد از گردونه آموزشی است، باید ببینیم كه چه عاملی باعث ترك دانش‌آموزان از مدرسه می‌شود و آن را از بین ببریم. پژوهش‌ها نشان می‌دهد كه اگر هزینه‌های ترك اعتیاد را صرف آموزش كنیم و روش‌های مقابله با سوءمصرف مواد مخدر و بزهكاری را آموزش دهیم نیازی نیست كه سال‌های سال عوارض و پیامدهای آن را كنترل كنیم و نگران باشیم. از این رو سازمان نهضت سوادآموزی با كمیته امداد و سازمان بهزیستی تفاهمنامه منعقد كرده و در این زمینه كار مشترك دارند.

دكتر فانی وزیر آموزش و پرورش در خصوص ریشه كنی بی‌سوادی چه نظری دارند؟
تأكید ویژه دكتر فانی به سازمان نهضت سوادآموزی و معاونت ابتدایی انسداد ورودی بی‌سوادی است، به عبارتی آموزش و پرورش به دنبال آن باشد كه سازوكاری را طراحی كند كه بی‌سواد جدید به این آماراضافه نشود و در مرحله بعد، تأكید داشتند كه ارتباط سازمان نهضت سوادآموزی با معاونت ابتدایی تقویت شود و از ظرفیت معلمان، مدیران و مربیان برای اجرای این برنامه استفاده شود.ضمن آن‌كه در سازمان نهضت سواد آموزی با حضور دكترفانی، برنامه جدید ریشه كنی بی‌سوادی را در اواخر مهرماه رونمایی كردیم.