سلامت نیوز : به اعتقاد آسیب‌شناسان اجتماعی زنانی که به هر دلیل سرپرستی خانواده‌ای را به عهده دارند در معرض بسیاری از مشکلات و آسیب‌های اجتماعی قرار می‌گیرند. فقر، اعتیاد و بزه تنها گوشه‌ای از مشکلاتی است که در کمین این زنان نشسته و البته فرزندان آنان نیز از این قاعده مستثنا نیستند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه حمایت ؛ در همین زمینه با دکتر «داور شیخاوندی»، جامعه شناس گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

تعریف شما از زن سرپرست خانوار چیست؟
به آن دسته از زنانی که همسرشان را در اثر طلاق یا حادثه از دست داده‌اند و به قولی بیوه‌ هستند، مسئولیت نگهداری از فرزندانشان را به عهده دارند و پشتوانه‌ای ندارند، از نظر قانونی زن تک سرپرست خانوار گفته می‌شود. البته در این شرایط فرض بر این است که فرزندان این زنان به بلوغ نرسیده‌اند و مادر هم منبع درآمدی از سوی همسر سابق خود از جمله بیمه یا حقوق ندارد که بتواند با کمک آنها زندگی خود را بگذراند. گفتنی است که چنین زنانی اغلب به کارهایی از قبیل مشاغل خانگی یا در برخی مواقع تکدی‌گری روی می‌آورند. در نظر داشته باشید که به زنانی که شوهر دارند اما به هر دلیل فعالیت اقتصادی ندارند از نظرقانون زن سرپرست خانوار گفته نمی‌شود.

نخستین آسیبی که این زنان را تهدید می‌کند، چیست؟
همان طور که اشاره شد نخستین و مهم‌ترین آسیبی که آسیب‌های دیگر را با خود به دنبال دارد، مشکلات اقتصادی است. با توجه به اینکه زنان تک سرپرست خانوار هیچ پشتوانه‌ مالی ندارند، گاهی مجبور می‌شوند برای تأمین مخارج فرزندان خود دست به هر کاری بزنند و در این میان، به بسیاری از راه‌های خلاف اشتباه هم کشیده می‌شوند.
اعتیاد، خرید و فروش مواد مخدر و بزه‌هایی از قبیل دزدی بیشترین آسیب‌هایی هستند که در کمین این زنان است.

البته باید در نظر داشته باشید که این مشکلات در شهرهای کوچک کمتر وجود دارند؛ زیرا در چنین مکان‌هایی خانواده‌ها از زن تنها و فرزندانش حمایت می‌کنند و او کمتر دچار کمبودهای مالی می‌شود. با وجود این، فشارهای روحی که به زنان بیوه یا تک سرپرست خانوار وارد می‌شوند تبعاتی بسیار سنگین‌تر از مشکلات اقتصادی داشته و در کل باعث می‌شوند تا این زنان خواسته یا ناخواسته جامعه‌گریز شوند.

برای مثال نوع نگاهی که جامعه به زنان بیوه دارد باعث می‌شود تا اغلب از حضور در جمع ها حذف شده و به مهمانی‌ها دعوت نشوند و ارتباط آنان با جامعه کم کم قطع شود. این موضوع باعث می شود که بیشتر با زنانی مانند خود رفت و آمد داشته و ممکن است دچار لغزش شوند.

همچنین بسیاری از آنان دیگر ازدواج نمی‌کنند و به نوعی خود را فدای فرزندانشان کرده و در واقع امیال و خواسته‌های خود را پایمال می‌کنند یا از سوی خانواده خود و همسر قبلی به شدت کنترل شده و آزادی عملشان را از دست می‌دهند، که این مشکلات باعث بروز بیماری‌های روحی و روانی مانند افسردگی‌های مزمن در این زنان می‌شود. یعنی در کل می‌توان گفت که این زنان هم در حوزه فردی و هم در حوزه اجتماعی در معرض خطر قرار می‌گیرند.

وقتی که مادر به تنهایی سرپرست خانواده است و پدر حضور ندارد، چه آسیب‌هایی فرزندان را تهدید خواهد کرد؟
با رفتن بچه‌ها به مدرسه و ارتباط با همنوعان، سطح توقعات آنان افزایش می‌یابد و مادری که نمی‌تواند خواسته های فرزندش را فراهم کند هم با خود بچه و هم در اجتماع دچار چالش می‌شود.

برآورده نشدن توقعات، بچه‌ها را از مادر دور می‌کند و گاهی دیده شده که این فرزندان برای به دست آوردن آنچه ندارند دست به دزدی زده و با گروه هم سن خود به راه‌های خلاف کشیده می‌شوند. با بزرگ‌شدن و رسیدن به سن نوجوانی، دیگر مادر که اقتدار پدر را در خانه ندارد نمی‌تواند به تنهایی با مشکلات فرزندش مبارزه کند و به همین علت چنین بچه‌هایی اغلب دچار آسیب‌های بسیاری می‌شوند و با سپردن خود به خیابان و گروه‌های دوستان دیگر اصلاحشان امکان‌پذیر نخواهد بود و البته مادر نیز در چنین وضعیتی فرزندش را رها می‌کند. در برخی موارد این دسته از مادران برای پر کردن جای خالی اقتدار پدر از قدرت پسر بزرگ‌تر یا مردان دیگر خانواده کمک می‌گیرند که در بعضی مواقع در کنترل فرزندان تأثیرگذار است اما همیشه راه خوبی نیست.

راهکار شما چیست؟
کمک به مستمندان یکی از فرایض دینی ما مسلمانان است؛ از سوی دیگر برای رسیدگی به این موضوع دستگاه‌های زیادی مانند کمیته امداد و سازمان بهزیستی در کشور ما وجود دارند. با این حال به اعتقاد من دولت باید از کارشناسان برای یافتن بهترین راهکار بهره ببرد.

همچنین خیران نیز باید وارد گود شوند البته نقش سمن‌ها هم نباید نادیده گرفته شود. راهکار دیگر نیز این است که همین زنان می‌توانند با تشکیل انجمن در محله و ایجاد صندوق پس انداز با کمک اهالی محل و اخذ وام از این صندوق برای اشتغال کمی از بار مشکلات خود کم کنند.