سلامت نیوز : براساس هرم نیازهای مزلو روانشناس انسان‌گرای امریكایی، نخستین نیازهای انسان در قاعده هرم، نیازهای فیزیولوژیك و جسمی او است. بنابراین معلولیت جسم را از برآورده كردن نیازهای اولیه محروم می‌كند و در این میان معلولیت ذهنی مسأله بغرنج‌تری است. با این همه اصول اولیه اخلاقی و نیز قاعده روابط جامعه انسانی نه‌تنها معلول را طرد نمی‌كند، بلكه بسترهای لازم را چنان آماده می‌سازد كه هم فرد معلول زندگی راحت‌تری داشته باشد و هم جامعه از توانایی‌های او بهره لازم را ببرد و البته گاه در جهاتی از خلاقیت‌ چنان استعدادی شكوفا می‌شود كه برای افراد عادی نیز غیرممكن می‌نماید.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ؛ در این بین البته نمی‌توان از نقش انجمن‌ها و «ان‌جی‌او»‌ها گذشت. گفت‌وگوی ما را با مرتضی خطیبیان رئیس هیأت مدیره انجمن حمایت از معلولان ذهنی پیرامون این موضوع می‌خوانید.


درباره فعالیت انجمن توضیح دهید.
انجمن حمایت از معلولان ذهنی در سال 1355 توسط فرد نیكوكاری تأسیس شد.این انجمن در حال حاضر 500 عضو دارد كه از مشكل معلولیت ذهنی رنج می‌برند.برای این افراد در طول هفته كلاس‌های آموزشی مثل، كار درمانی، هنر درمانی، موسیقی درمانی، نقاشی و گلیم بافی برگزار می‌شود.60 درصد از اعضا پسر و40 درصد از آن‌ها دختر هستند كه از 5 سال تا 32 سال سن دارند. اینها به دلیل داشتن مشكل ذهنی نمی‌توانند در اجتماع همانند افراد عادی آموزش ببینند درنتیجه از فعالیت‌های اجتماعی محرومند اما در اینجا سعی شده تا با برگزاری كلاس‌های متنوع به نوعی به نیازهای آن‌ها پاسخ داده شود.

برخی از افراد این انجمن بی‌بضاعتند كه هیچگونه حمایتی از سوی ارگان‌های متولی نمی‌شوند. شاید برخی بر این باور باشند كه معلولان ذهنی به دلیل كم توانی ذهنی آموزش پذیر نیستند ولی باید گفت كه موفقیت آن‌ها بستگی به میزان توان ذهنی آن‌ها دارد و آموزش پذیری آن‌ها نسبت به یكدیگر براساس ضریب هوشی‌شان سنجیده می‌شود. به‌طور كلی باید گفت كه وجود این‌گونه افراد در اینجا بهتر است تا در خانه چون می‌توانند ذهن خود را به خوبی پرورش دهند.

شكی نیست كه نیازهای یك فرد معلول از یك فرد عادی فراتر است. هر انسانی طبق تئوری‌های روانشناسی نیازی دارد كه نخستین نیاز آن نیاز جسمانی مثل احساس امنیت است كه در صورت برآورده شدن این نیاز است كه نیازهای اجتماعی مثل داشتن دوست ویا حس مفید بودن در جامعه و غیره شكل می‌گیرد. این نیازها در افراد معلول شدید‌تر و عمیق‌تر دیده می‌شود.

از طرفی چون این افراد از جامعه به نوعی طرد شده‌اند بنابراین برآورده كردن نیازهای اجتماعی در آن‌ها بسیار سخت و دشوار است. از این روبخشی از این نیازها از سوی انجمن‌ها تأمین می‌شود. باید در نظر داشت كه خانواده فرد معلول همواره از چالش‌های جدی برخوردار است. نگهداری از آن‌ها بخشی از این چالش است كه برای خانواده سخت ودشوار بوده و روند زندگی آن‌ها را از حالت نرمال وطبیعی خارج می‌سازد. برای نگهداری فرد معلول بویژه اگر وابستگی شدیدی در او وجود داشته باشد انرژی و توان زیادی از والدین صرف می‌شود. بنابراین توجه به این امر كه نیازها و وابستگی‌ها در هر شخص متفاوت است لازم و ضروری است.

یكی از دغدغه‌های والدین، نگرانی آن‌ها از آینده فرزند معلول آنهاست. عدم پذیرش آن‌ها در اجتماع موجب وارد شدن فشار مضاعفی بر خانواده می‌شود كه همین امر خانواده‌ها را منزوی می‌كند. به نظر می‌رسد برای تغییر نگاه‌ها در جامعه نسبت به افراد معلول و چگونگی پذیرش آن‌ها در جامعه نیاز به یك فرهنگ‌سازی گسترده داریم كه نهادهای متولی باید به‌صورت كلان در این زمینه فعالیت كنند. از طرفی بهداشت روان از جمله فاكتورهای مهمی است كه باید مورد توجه قرار گیرد. خانواده‌ها باید برای نگهداری و حمایت از فرزند معلول خود مشاوره شده و آموزش‌های لازم را فراگیرند. چراكه تأمین مالی و روانی خانواده‌ها می‌تواند پیش نیاز حمایت از معلولان باشد.

فكر می‌كنید در حال حاضر چه مشكلات عدیده‌ای برای این قشر از جامعه وجود دارد؟
روند رو به رشد معلولیت نیاز به بررسی و ریشه‌یابی دارد چرا كه هر ساله ما شاهد رشد 10درصدی اعضای انجمن هستیم كه نگران‌كننده است و شاید یكی از دلایل افزایش آن‌ها در جامعه قصور علم پزشكی است كه به موقع درمان صورت نمی‌گیرد.از طرفی سهل‌انگاری پدر و مادرها موجب آسیب پذیرتر شدن فرزندان معلول می‌شود. متأسفانه قوانین جاری در جامعه به گونه‌ای است كه همه حقوق را به والدین می‌دهد نه فرد معلول و درواقع می‌توان گفت ما دراین زمینه خلأ قانونی داریم.به نظر می‌رسد باید قوانینی وجود داشته باشد كه بر عملكرد والدین نسبت به نگهداری فرد معلول نظارت كند چراكه عدم آگاهی آن‌ها و محروم كردن كودك معلول از فعالیت‌های اجتماعی لطمه بزرگی به او زده و مشكل او را دوچندان می‌كند. این در حالی است كه یكی از دغدغه‌های والدین نگرانی آن‌ها بعد از فوت است كه هیچ قانونی برای حمایت و نگهداری فرد معلول پس از فوت والدین وجود ندارد.
باید ارگانی فرا انجمنی بتواند از آن‌ها حمایت كرده و درباره نگهداری معلولان آگاهی لازم را به خانواده‌ها بدهد چون برای نگهداری از فرد معلول باید با تخصص‌های لازم خانواده صلاحیت نگهداری از او را داشته باشد. یعنی سیستمی از راهكارها وجود داشته باشد تا بتواند از آن‌ها حمایت كند.

توصیه شما برای بهتر شدن یا رفع مشكلات معلولان ذهنی چیست؟
طبیعی است كه درمان به موقع بهتر از درمانی است كه مشمول زمان می‌شود. از این رو اگر كودكان معلول از همان ابتدای بدو تولد به موقع تشخیص و تحت درمان قرار گیرند از بروز برخی مشكلات جدی‌تر جلوگیری خواهد شد.در غیر این صورت ضربات زیادی به فرد معلول وارد می‌شود كه جبران آن بسیار مشكل است. محقق شدن این امر نیاز به آگاهی و همكاری خانواده‌ها دارد. به‌طور كلی همه افراد معلول آموزش پذیر هستند و باید به‌طور مستمر آموزش ببینند و نباید آموزش آن‌ها مختص یك مقطع خاص باشد بلكه باید به‌طورمستمر ادامه یابد. از طرفی آموزش معلولان بستگی به سن و درصد معلولیت آن‌ها نیز دارد و نباید انتظار داشت همه مثل هم آموزش ببینند. یكی دیگر از مشكلات حاضر این است كه نهادی وجود ندارد تا برای بهتر كردن و ارتقای سطح نگهداری افراد معلول به مراكز نگهداری و انجمن‌های مربوطه آموزش دهد و در واقع به نوعی بتوان از آن الگو گرفت.این درحالی است كه بیش از 40 سمن (ان جی او) در تهران برای حمایت از معلولان وجود دارد.

به نظر شما چگونه می‌توان احساس مسئولیت خود در برابر معلولان را به عمل رساند؟
فكر می‌كنم بهترین پیام این باشد كه نگاه جامعه و مردم باید نسبت به معلولان جسمی و ذهنی تغییر كند و با نگاه خاص به آن‌ها در جامعه برخورد نشود. احترام به آن‌ها همانند احترام به افراد عادی باید همواره مورد توجه قرار گیرد و سرزنش نشوند. هستند مشاغلی كه این افراد می‌توانند با اشتیاق فراوان از عهده آن‌ها برآیند.اگر برنامه منظم و دقیقی برای‌شان تدوین شود بدون شك سرمایه‌گذاری جواب خواهد داد.توانایی در هر فرد نسبی است كه باید آن را كشف كرد. در جوامع دیگر در فرد معلول قابلیت ایجاد كرده و او را توانمند می‌كنند. شاید فرد معلول توانایی انجام كاری را داشته باشد كه از یك فرد عادی بعید است. بنابراین لازم است توانایی‌ها شناسایی شده وبه آن‌ها مهارت داده شود. متأسفانه فضای جامعه برای معلولان مناسب‌سازی نشده در حالی كه اینها حق ازدواج و استقلال و برخورداری از حقوق اجتماعی دارند.