سلامت نیوز : امروزه افراد به اندازه ای در معرض اطلاعات مختلف، متعدد و ناسالم اند که ضرورت دارد هر یک از این اطلاعات به خوبی ارزیابی، تجزیه ، تحلیل وبررسی شود. در زندگی امروز نمی توان هر گفته ومطلبی را بدون مطالعه وتفکر قبول کرد.بنابراین ضروری است به افراد کمک شود تا بهتر بتوانند از قدرت تفکر وعقل و به عبارت دیگر مهارت های تفکر خود استفاده کنند.تفکر نقادانه فرآیندی است که طی آن با بررسی افکار و عقاید خود و دیگران می توان به درک بهتری از مسائل دست یافت.

تفکر نقادانه

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه خراسان ؛ گاهی ممکن است عده ای تصورکنند که منظور از نقدکردن ، انتقاد، عیب جویی و مواردی از این قبیل است اما منظور از تفکر نقادانه ، آن است که فرد قبل از این که تصمیمی بگیرد یا کاری را شروع کند، خوب بیندیشد و بررسی کند آیا کاری که انجام می دهد یا تصمیمی که می گیرد صحیح است یا نه ؟ در این نوع برداشت، فرد برای کارهای خود دلیل و مدرک دارد. هر حرفی را به راحتی قبول نمی کند ، مگر آن که دلیلی برای قبول کردن آن مطلب بیابد و درستی آن را بررسی کند .مثلا اگر مهسا بادیدنقادانه ای به پیشنهاد دوستش نگاه می کرد،حتما احتمالاتی چون مضر بودن قرص پیشنهادی یا عوارض ناشی از آن و وابستگی به دارو را درنظر می گرفت.

پرورش تفکر نقادانه

لازمه تفکر نقادانه آن است که فرد درباره موضوع، اطلاعات جمع آوری کند ، به ارزیابی، تفکر ومطالعه بپردازد. در بعضی از موارد جوانان و نوجوانانی که به بررسی و ارزیابی حرف های بزرگسالان می پردازند، افرادی بی ملاحظه و پررو در نظر گرفته می شوند ، در حالی که داشتن این روحیه با حفظ احترام بزرگسالان منعی ندارد. نکته مهم دیگر آن است که اگر نوجوانان بدون چون و چرا از آن چه که دیگران به آن ها می گویند ، پیروی کنند، این خطر وجود دارد که در همه موارد مطیعانه عمل کنند.خطر اساسی این نوع برخورد آن است که هنگام مواجهه با اطلاعات ورسانه های ناسالم و افراد سوء استفاده گر نیز این افراد بدون تفکر و ارزیابی مطالب گفته شده از سوی آنان را باور و بر این اساس عمل می کنند.

بنابراین سعی کنید در برخورد با دیگران روحیه نقد، ارزیابی ، سؤال کردن و .... را افزایش دهید . پیرو بودن با تفکر نقادانه تا حدودی تضاد دارد. بهتر است که فرد به ارزیابی خود بپردازد ، سؤال های خود را مطرح کند و سپس با آگاهی بیش تری تصمیم بگیرد یا فعالیتی را انجام دهد . نتیجه آن است که او با رشد و فهم بیش تری از مطالب سالم پیروی خواهد کرد.نکته دیگر آن است که گاهی اوقات به اشتباه ممکن است این تصور پیش آید که تفکر نقادانه به معنی بد بینی ، منفی بافی یا اعتماد نکردن به دیگران باشد . این تصور هم کاملا اشتباه است . در تفکر نقادانه فرد در پی واقعیت واطلاعات واقعی است نه منفی بافی . مطلب مهم این است که فرد برای محافظت ازخود درمقابل آسیب های روانی، اجتماعی و در مواجهه با فرهنگ ها ، انسان ها ، باورها و عقاید سالم و ناسالم حق دارد که از نیروی تفکر خود استفاده کند. درست آن است که ابتدا شرایط خوب سنجیده و ارزیابی و سپس اقدام و تصمیم گیری انجام شود. این به معنای بی اعتمادی ، منفی بافی و بدبینی نیست، بلکه فقط جست و جوی واقعیت هاست.

اصول تفکر نقادانه

برای انجام تفکرنقادانه بهتراست از اصول و مراحل زیر استفاده شود:

1 - به آن چه گفته می شود یا آن چه که از شما درخواست می شود،  خوب توجه کنید.به راحتی هرمطلبی را قبول نکنید. به هردرخواستی که از شما می شود، فورا پاسخ ندهید . به خود فرصت دهید که در مورد آن خوب فکر کنید. هیچ وقت هیچ کس از فکر کردن لطمه ندیده است. بعضی افراد خیلی سریع و با شتاب تصمیم می گیرند و به راحتی مطالب را قبول می کنند . به این حالت ، رفتار تکانشی گفته می شود. منظور این است که فرد فرصت فکر ، بررسی و ارزیابی به خودنمی دهد.به همین دلیل باعجله وشتاب تصمیم می گیرد یا کار و فعالیتی را شروع می کند.

2 - در مورد آن چه برای شما مشخص نیست، بپرسید. در مورد هر موضوعی که برای تان مبهم است ، هم از خودتان و هم از طرف مقابل تان سؤال کنید و دوباره به آنچه گفته می شود فکر کنید.

3 - بکوشید از زاویه دیگری نیز به موضوع نگاه کنید. به جز آن چه که می شنوید و به شما گفته می شود ، به جنبه های دیگری از آن موضوع فکر کنید. به حقایق پنهان توجه زیادی داشته باشید .

4 - همه آن چه را به شما گفته می شود یاخودتان به آن نتیجه رسیده اید ارزیابی کنید. از خود بپرسید: چرا این پیشنهاد را به من می کند ؟ دلیل این رفتار یا این اقدام یا... چه چیزی می تواند باشد ؟

5 - در پی دلایل، مدارک و شواهد دیگری از موضوع باشید.

6 - بکوشید خود را فقط به یک فکر یا نظر محدود نکنید. انعطاف پذیر باشید. تاکید به یک فکر،عقیده یا نظر باعث می شود اشتباه کنید. ذهن خود را باز بگذارید تا حقیقت را بیابید.

7 - بر اساس تفکر ، جست وجو و ارزیابی خود ، تصمیم بگیرید واقدام مناسب را انجام دهید.