این فاصله با استاندارد جهانی، مدت‌هاست كه مورد تأكید قرار می‌گیرد و توصیه كارشناسان بر این است كه به‌دلیل عوارض و هزینه زیاد سزارین، باید با اقدامات علمی و صحیح فاصله آمار سزارین در كشور را با آمار جهانی به مرور زمان كم كنیم.

با این‌حال هنوز برنامه‌ریزی جامع و گسترده‌ای برای مقابله با این مشكل صورت نگرفته است.

ر چنین شرایطی، مدتی قبل وزیر اسبق بهداری ایران پیشنهاد افزایش تعرفه زایمان طبیعی را مطرح كرد.

دكتر هادی منافی با اشاره به این كه این پزشكان هستند كه برای دستیابی به درآمد بیشتر،  مادران را به سزارین تشویق می‌كنند، گفت: درصورتی كه تعرفه زایمان طبیعی بیش از تعرفه سزارین تعریف شود، تمایل پزشكان به سزارین مادران و تشویق آن‌ها به این كار از بین می‌رود.

در مقابل این پیشنهاد اما، كارشناسان و متخصصان زنان و زایمان نظرات مختلف و متضادی را ارائه می‌كنند.

دكتر‌رؤیا خدایی، جراح و متخصص زنان، زایمان و لاپاراسكوپی، در گفت‌وگو با همشهری، با اشاره به این كه زایمان طبیعی یك روند وقت گیر است و با توجه به این كه در كشور ما مانیتورینگ داخلی جنین وجود ندارد و مادر را فقط به دست یك ماما می‌سپاریم، می‌گوید: این نكته را فراموش نكنیم كه ممكن است جنین از 8 ماهگی مشكل داشته باشد و شاید  در طول زایمان طبیعی هم اتفاق خاصی نیفتد، ولی چون این نوزاد مسلما با مشكل به دنیا می‌آید، تصور همه این است كه در اثر زایمان طبیعی دچار این خطرات شده و به مادر  درحین زایمان  رسیدگی كافی نشده است.

وی در بیان دلیل رواج عمل سزارین به‌صورت انتخابی، ادامه می‌دهد: حین زایمان هم استرس‌های زیادی وجود دارد؛ از جمله استرس این كه بند‌ناف جایی تحت فشار نباشد، اكسیژن كافی به جنین برسد، لگن در جای مناسب قرار داشته باشد و هزار اما و اگر دیگر كه هر كدام از آن‌ها اگر نباشد، باعث می‌شوند بیماری كه درد زایمان هم كشیده اورژانسی تحت عمل سزارین قرار گیرد، آن هم در شرایط دشوار.

به عقیده دكتر خدایی همه این استرس‌ها و مسائل قانونی بعد از آن است كه در واقع متخصصان زنان را به سمت سزارین سوق می‌دهند؛ چون سزارین هیچ كدام از این استرس‌ها را ندارد و بیمار هم در این شرایط راحت‌تر خواهد بود.

اما مشكل به همین جا ختم نمی‌شود. چون به عقیده كارشناسان در مقایسه با كشورهای پیشرفته امكانات زایمان طبیعی در ایران از استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد.

دكتر خدایی ضمن بیان این كه به غیراز تعرفه، ما باید امكانات بررسی جنین را در بیمارستان‌های خود داشته باشیم و در این شرایط حد‌اقل فكرمان از جانب زایمان طبیعی بیمار راحت‌تر باشد، می‌گوید: ما شرایط مطلوب زایمان طبیعی را به هیچ وجه در كشور نداریم.

تعرفه تنها دلیل نیست

در حالی‌كه بسیاری از متخصصان، با وجود تمام این مشكلات، زایمان از طریق سزارین را به انجام زایمان طبیعی ترجیح می‌دهند، اما به‌نظر آن‌ها چنین مشكلاتی شامل تمام زایمان‌ها و تمام مادران باردار نمی‌شود.

دكتر خدایی با بیان این كه بیماری كه قبلا زایمان داشته و زایمانش بی‌خطر بوده و ما می‌دانیم كه لگنش مشكلی ندارد، نسبت به مادری كه جنینش درشت بوده و زایمان اولش هم هست، خیلی راحت‌تر زیر بار زایمان طبیعی می‌رود، توضیح می‌دهد: در این شرایط بیمار پر خطر هم اگر راغب به سزارین باشد، متخصص زنان راحت‌تر این عمل را انجام می‌دهد، چون حین زایمان طبیعی ممكن است اتفاقات غیر‌منتظره زیادی بیفتد كه همه آن‌ها در یك لحظه هستند.

به عقیده این متخصص زنان، در شرایط موجود، برای یك متخصص زنان ریسك یك زایمان طبیعی چندین برابر سزارین است. این در حالی است كه  تصور عمومی بر این است متخصصان زنان و زایمان تنها به‌دلیل تعرفه سزارین و بدون در نظر گرفتن هیچ چیز دیگر این روش زایمان را به بیمار پیشنهاد می‌كنند.

 به گفته دكتر خدایی، افزایش تعرفه زایمان طبیعی ممكن است درصد بسیار محدودی از سزارین را كاهش دهد، ولی در همین وضعیت فعلی هم هیچ كدام از متخصصان زنان در شرایط مساوی و مطلوب بین این 2  روش زایمان، سزارین را انتخاب نمی‌كنند.

وی خاطر‌نشان می‌كند: ما تقریبا با امكانات چند قرن پیش كار می‌كنیم، پس نمی‌توانیم از این نظر خودمان را حتی با كشورهای دیگر مقایسه كنیم، مگر این كه امكانات آن‌ها را داشته باشیم و روند زایمان طبیعی را پیشرفته‌ كنیم.

معضل درونی شده، علت‌های پنهان

استدلال دیگر مخالفان در این زمینه این است كه افزایش تعرفه زایمان طبیعی به هیچ وجه منطقی نیست چون بیمار در این شرایط،  هم باید پول بیشتری بدهد و هم درد بیشتری را تحمل كند و از طرفی زایمان از طریق سزارین، آن‌قدر در كشور ما جا افتاده كه مدت زمان خیلی زیادی طول می‌كشد تا آمار سزارین،  آن هم به‌طور محدود كاهش پیدا كند.

دكتر ملك منصور اقصی، متخصص زنان و زایمان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران نیز با تأكید بر این كه افزایش سزارین در ایران تنها به یك دلیل نیست، بلكه دلایل مختلفی دارد كه باید حتما آن‌ها را شناسایی كنیم، می‌گوید: مثلا می‌توانیم بگوییم آیا افزایش سزارین به این دلیل است كه بدون درد است؟ آیا مسائل حقوقی و قانونی پزشكان را از زایمان طبیعی می‌ترساند؟ آیا تیمی كه زایمان طبیعی را هدایت می‌كنند كافی و كامل نیستند؟ آیا زایمان طبیعی در شرایطی انجام می‌شود كه اصلا ایده‌آل نیست؟ به گفته وی شرایط مالی هم می‌تواند به این دلایل اضافه شود ولی این احتمال هست كه حتی اگر تعرفه زایمان طبیعی را هم افزایش دهیم وجود آن دلایل و افزایش آن‌ها باعث  شوند كه اتفاق خاصی در كاهش آمار سزارین نیفتد.

دكتر اقصی با تأكید بر این‌كه پیش از این‌كه به فكر بیفتیم چكار كنیم تا آمار سزارین پایین بیاید، بهتر است اول بفهمیم كه چرا این آمار بالا است، ادامه می‌دهد: این درست نیست كه فقط بگوییم تعرفه سزارین بالاست كه بعد بخواهیم تعرفه زایمان طبیعی را برای كاهش آن بالا ببریم.

وی معتقد است: ما هر چند وقت یك بار برای كاهش آمار سزارین راهكارهای مختلف ارائه می‌دهیم و مثلا بحث زایمان بدون درد، زایمان در آب یا همین بحث بالا بردن تعرفه زایمان طبیعی را مطرح می‌كنیم، در حالی‌كه علت اصلی را گم كرده‌ایم.

سازهای مخالف
اما در این میان متخصصان دیگری هم هستند كه  نظری كاملا مخالف دارند و معتقدند  افزایش تعرفه زایمان طبیعی قطعا آمار سزارین را كاهش می‌دهد. ناهید خداكرمی، دبیر علمی انجمن مامایی ایران معتقد است: یكی از دلایل رشد سزارین، تعرفه زایمان طبیعی و پایین‌بودن آن است.

وی می‌گوید پروسه هر زایمان طبیعی 8 تا 12 ساعت است، یعنی زمان طولانی‌تری نسبت به سزارین، چراكه سزارین حد‌اكثر نیم‌ساعت از پزشك وقت می‌گیرد.

او به همشهری می‌گوید: افزایش تعرفه زایمان طبیعی در شرایطی كه سزارین در كشور ما تبدیل به یك معضل بزرگ شده منطقی به‌نظر می‌رسد.

البته به عقیده وی علاوه بر بهبود تعرفه زایمان طبیعی، تعریف این تعرفه برای عامل زایمان از قبیل ماما هم باید صورت گیرد و این تعرفه برای هر 2 گروه یكسان باشد، چون اگر می‌بینیم كه كشور سوئد آمار سزارین و مرگ‌ومیر مادرانش در حد بسیار پایین و كمتر از 10درصد است، این فقط به‌دلیل هماهنگی تعرفه‌ها در این كشور بوده  به این معنی كه  عامل زایمان هم تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد.

دكتر خداكرمی در ادامه با اشاره به این كه وزارت بهداشت با افزایش تعرفه زایمان طبیعی موافق است، خاطر‌نشان می‌كند: ولی ما تعجب می‌كنیم كه با این وجود، چرا سازمان‌های بیمه‌گر با این امر مخالف هستند ، در حالی كه این اتفاق عوارض سزارین را كاهش داده و حتی برای خود بیمه‌ها صرفه‌جویی اقتصادی به همراه دارد.

وی در این میان به عوارض سزارین اشاره می‌كند و ادامه می‌دهد: سزارین مسلما عوارض بیهوشی، جراحی، احتمال بازگشت مادر برای بستری مجدد و خیلی از عوارض دیگر شامل عفونت‌های بعد از زایمان، تشكیل لخته در ساق پای مادر و بیماری‌های مختلف برای نوزاد را در پی دارد كه همه این‌ها هزینه‌های زیادی را به همراه خواهند داشت، در حالی‌كه بیمه‌ها در كشور ما این هزینه‌ها را فراموش كرده‌اند و فقط ساز مخالف می‌زنند.

دبیر علمی انجمن مامایی خاطر‌نشان می‌كند: پس بنابراین اگر انجمن‌ها، سازمان‌های بیمه‌گر و وزارت بهداشت و همچنین كارشناسان این نهادها با هم به این نتیجه برسند كه متناسب با شاخص‌های بهداشتی كشور، معضل سزارین را حل كنند، شاهد اتفاقات بهتری  خواهیم بود. چون اهمال بیشتر نسبت به این امر نگرانی نسبت به نسل آینده  را كه به‌طور انتخابی و همراه با انواع مشكلات به دنیا می‌آیند بیشتر می‌كند.