سلامت نیوز: کشورهای که به درآمد نفتی متکی هستند، دچار مشکلی می‌شوند که به بیماری هلندی معروف است؛ یعنی اینکه هزینه‌های مختلف پیش‌بینی نشده را با گران‌شدن قیمت نفت جبران می‌کنند و با اخلال در فروش نفت، بار هزینه‌ای آن باقی می‌ماند.
"محمد رضا واعظ مهدوی" در گفت‌وگو با ایلنا در مورد تاثیرات اجرای هدفمندی یارانه‌ها در حوزه سلامت گفت:« دولت‌هایی که از انضباط مالی درستی برخوردار نیستند با مشکلاتی مواجهند که هم‌اکنون ما به دنبال هدفمندی یارانه‌ها، آن‌را تجربه می‌کنیم.»
وی با یادآوری انتقاداتی که اقتصاددانان در ابتدای هدفمندی یارانه‌ها مطرح کردند، گفت: « هدفمندی یارانه‌ها با سرهم کردن اعداد موهومی آغاز و اعلام شد، رقمی معادل 90 هزار میلیارد تومان یارانه در اقتصاد ما وجود دارد و با اعدادی این‌گونه، اجرای هدفمندی یارانه‌ها توجیه شد.»
واعظ مهدوی با یادآوری اشکالاتی که در مورد محاسبه این عدد و رقم مطرح بود گفت: «دولت بدون توجه به این پرسش‌ها، کار خود را انجام داد.»
وی ادامه داد: «تعریف اقتصادی یارانه عبارت است از بودجه انتقالی دولت‌ها برای پایین نگهداشتن قیمت برخی اقلام که در برنامه بودجه هم پیش‌بینی و در قانون بودجه به صورت شفاف مطرح می‌شود.»
این استاد دانشگاه افزود: «مبالغ یارانه‌ای باید در بودجه‌ها لحاظ شود اما چنین رقمی در بودجه نیامده بود، این رقم صرفا از مقایسه قیمت‌های حامل انرژی‌های داخلی با ارقام بین المللی به دست آمده بود.»
واعظ مهدوی معتقد است که نتیجه اجرای چنین برنامه‌ای با این بستر محاسباتی این شد که قیمت حامل‌های انرژی افزایش چند برابری یافت و شاهد تاثیرات سوء آن در بخش‌های مختلف بودیم. همچنین قیمت تمام شده کالاهای صنعتی و خدمات افزایش شدیدی یافت و شاهد موج گسترده تعطیل کارخانجات و صنایع و بیکاری گروه‌های مختلف در کشور بودیم.
بهداشت و درمان متضرر شد
این استاد اقتصاد سلامت تصریح کرد: «یکی از حوزه‌هایی که به دنبال اجرای هدفمندی یارانه‌ها به شدت متضرر شد، حوزه بهداشت و درمان است.»
وی ادامه داد: «چند برابر شدن قیمت حامل‌های انرژی دست‌کم دو گونه تاثیر بر حوزه بهداشت و درمان داشته است؛ تاثیر مستقیم و غیر مستقیم.»
تاثیر مستقیم
به گفته وی در تاثیر مستقیم، هزینه‌های انرژی در بیمارستان‌ها به شدت افزایش یافته و چون اغلب ساختمان بیمارستان‌ها در شهر تهران و شهرهای بزرگ مستهلک هستند.
وی افزود: «ساخت بیمارستان‌های جدید بعد از انقلاب اغلب در مناطق محروم متمرکز شد؛ وسایل تولید انرژی این بیمارستان‌ها، اغلب قدیمی و بسیار پرمصرفند به‌همین دلیل هزینه تمام شده مصرف انرژی در این گونه بیمارستان‌ها بسیار بالا می‌رود.»
40 درصد هزینه انرژی
این استاد دانشگاه ادامه داد: «برآوردهای اولیه این بود که 15-10 درصد هزینه بیمارستان‌ها، هزینه انرژی است اما اکنون با حدود 300 درصد افزایش قیمت حامل‌های انرژی این هزینه‌ها به بیش از 25 تا 40 درصد رسیده‌است؛ در این شرایط دو گزینه وجود دارد یا اینکه این هزینه‌ها از جیب مردم پرداخت شود یا آنکه دولت این هزینه‌ها را بپردازد.»
وی با یادآوری در نظر گرفتن 3 هزارمیلیارد تومان سهم بهداشت و درمان از محل هدفمندی یارانه‌ها گفت: «با این کار تمایل این بود که این هزینه توسط دولت پرداخت شود اما نکته مهم این بود که درآمد پیش‌بینی شده دولت از محل هدفمندی یارانه‌ها کمتر از رقم پیش بینی شده‌بود به همین دلیل برآورده‌شدن این رقم به محل مازاد درآمدهای فروش نفت ارجاع شد.»
واعظ مهدوی در مورد ارجاع رقم 3 هزار میلیارد تومان به محل مازاد درآمد فروش نفت گفت: «با این کار، یک خطا با خطای دیگر پوشش داده شد.»
بیماری هلندی قابل پیش‌بینی است
وی توضیح داد: «کشورهای که به درآمد نفتی متکی هستند، دچار مشکلی می‌شوند که به بیماری هلندی معروف است؛ یعنی اینکه هزینه‌های مختلف پیش‌بینی نشده را با گران‌شدن قیمت نفت جبران می‌کنند و با اخلال در فروش نفت، بار هزینه‌ای آن باقی می‌ماند.»
واعظ مهدوی ادامه داد: «دولت از یاد برده بود که در اقتصادهای توسعه نیافته، دولت‌ها مصرف کننده اولیه انرژی هستند و با هدفمندی یارانه‌ها بیشترین زیان متوجه خود دولت که مصرف کننده اصلی است، می‌شود.»
آثار غیر مستقیم هدفمندی یارانه‌ها
وی ادامه داد: «آثار غیرمستقیم تاثیر هدفمندی یارانه‌ها بر بخش بهداشت و درمان عبارت است از اینکه این افزایش قیمت منجر به افزایش قیمت برخی نهاده‌های مورد نیاز این بخش می‌شود، افزایش قیمت در دارو، تجهیزات پزشکی و موادغذایی و هزینه‌های خدمات از عمده این موارد است، هم‌اکنون به دلیل اجرای هدفمندی یارانه‌ها شرکت‌های که با بیمارستان‌ها برای ارایه خدمات طرف قرارداد هستند، قیمت فروش خدمات خود را چند برابر افزایش داده‌اند.»
واعظ مهدوی با یادآوری افزایش 40 تا 50 درصدی هزینه مواد غذایی در بیمارستان‌ها به‌دنبال اجرای هدفمندی یارانه‌ها گفت: «مطابق برنامه چهارم و پنجم توسعه و سیاست کلی ناظر بر برنامه پنجم باید هزینه‌های کمرشکن درمان کاهش پیدا کند اما سیاست‌گذاری‌ها و نحوه مدیریت اقتصادی کشور به گونه‌ای است که هر روز هزینه‌ها بیشتر و بیشتر می‌شود و منجر به ایجاد بحران در جامعه می‌شود.»
استرس مزمن و اجتماعی
وی ادامه داد: «از سوی دیگر، تورم و افزایش قیمت‌ها برای گروه‌های حقوق بگیر، فشارهای فراوانی ایجاد کرده و این موضوع منجر به ایجاد فضای استرس در جامعه می‌شود، قدرت خرید افراد حقوق بگیر کاهش یافته و گذران زندگی برای آنها سخت‌تر شده‌است.»
این استاد دانشگاه، با یادآوری مشکلات روحی و جسمی که به‌دنبال شرایط جامعه ایجاد می‌شود، گفت: «استرس اجتماعی و استرس مزمن یکی از مشکلاتی است که در این شرایط بروز می‌کند و منجر به مشکلاتی در سیستم گردش خون، سیستم متابولیک، سیستم کبدی، گوارش و بسیاری دیگر از اندام‌ها می‌شود، بروز قند خون، بیماری‌های قلبی و عروقی و سرطان در اثر استمرار استرس افزایش پیدا می‌کند و در این شرایط سطح سلامت افراد کاهش یافته و هزینه‌های مراجعه آنها به بخش درمان افزایش می‌یابد. همانطور که در سال‌های اخیر شاهد افزایش مراجعات به مراکز درمانی به دلیل بیماری روان تنی و استرس‌های اجتماعی هستیم.»
وی تاکید کرد: «همه اینها، آسیب‌ها و صدماتی است که به حوزه سلامت به‌دنبال سیاست‌های اتخاذ شده خارج از حوزه بهداشت و درمان، وارد می‌شود.»
به گفته وی وظیفه دولت‌ها، کنترل تورم است، امروزه آثار سوء تورم بر اقتصاد ملی چندان وسیع ارزیابی شده که نهادهای بین‌المللی، هدف‌گذاری تورمی در این زمینه را توجیه می‌کنند.
وی ادامه داد:«دولت‌ها از گران‌فروشی احتراز می‌کنند اما در کشور ما گران‌کردن قیمت‌ها شجاعت تلقی می‌شود.»
این استاد دانشگاه افزود: «این نکته غیر قابل کتمان است که ما مدیریت قوی و تکنولوژی بالا نداریم و در این شرایط تنها مزیت نسبی، ما نیروی کار و انرژی ارزان بود که آن‌هم با هدفمندی یارانه‌ها از بین رفت و آثار سوء این گران‌فروشی نیز در بخش‌های دیگر پرداخت می‌شود.»
وی در پایان تاکید کرد: «وقتی برنامه‌ای براساس درآمدهای غیرواقعی بنا گذاشته شده‌باشد، حاصل آن، تولید، بهره‌وری، افزایش تولید داخلی و تلاش نخواهد بود و در عمل بسیاری از درآمدهای از پیش فرض‌شده حاصل نمی‌شود.»
یک استاد اقتصاد سلامت معتقد است که به‌دنبال اجرای هدفمندی یارانه‌ها، ظاهرا در آمدها افزایش داشته اما به این نکته توجه نشده که آثار سوء هزینه‌ای این اقدام از درآمدهای پیش‌بینی شده بیشتر است.
نظر شما