سلامت نیوز : درباره مبارزه با پدیده شوم اعتیاد و ترک آن بارها مطالبی نوشته شده است. گو این که هر قدر هم شیوه های درمانی ترک اعتیاد پیشرفته و به روز باشد، باز سوداگران مرگ یک گام پیشتر از مصرف کنندگان و درمانگران خواهند بود.

طبیعی است که با این وصف نمی توان امیدوار بود که اعتیاد ریشه کن و یا راه حل فوری برای درمان معتادان ارائه شود. به این ترتیب تا زمانی که عوامل تهیه و تولید موادمخدر مشغول به کار هستند و روز به روز مواد جدیدتری روانه بازارها می کنند و تا زمانی که در زمینه پیش گیری از اعتیاد بیش از اجرای شیوه های درمانی کار جدی انجام نشود، نمی توان انتظار داشت که اتفاق جدی در خصوص کنترل و مهار موادمخدر در کشور بیفتد.

کشور ما سال هاست که با پدیده اعتیاد به موادمخدر مبارزه می کند و با وجود اقدامات موثر در زمینه کاهش جرایم مرتبط با موادمخدر و تقدیم شهدای بسیار در این راه، در امر پیش گیری چندان موفق عمل نکرده است. از جمله راهکارهای موثری که در ترک اعتیاد به اذعان بسیاری از کارشناسان به معتادان کمک می کند، شیوه های جدیدی است که برخی از آن در قالب خانواده درمانی ارائه می شود. این شیوه ها که در واقع زیرمجموعه پروتکل درمانی معتادان است، در زمینه کاهش آسیب اعتیاد در خانواده نقش اساسی ایفا می کند.

خانواده درمانی
یکی از مشکلات خانواده های افراد مبتلا به سوءمصرف موادمخدر و محرک احتمال آلوده شدن دیگر اعضای سالم خانواده به این مواد است. دکتر هومن نارنجی ها، کارشناس پژوهش در پیشگیری و درمان مرکز تحقیقات سوء مصرف و وابستگی مواد دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی با اشاره به این مطلب به ایرنا می گوید: در روش خانواده درمانی با ارائه مشاوره به دیگر اعضای خانواده از ابتلای آن ها به اعتیاد پیش گیری می شود. در واقع اعتیاد نه تنها یک نفر بلکه کل اعضای خانواده را درگیر می کند به همین علت باید تلاش های پیش گیرانه ای شود تا اعضای دیگر خانواده گرفتار این معضل نشوند.

اجرای روش مداخله خانواده درمانی شامل افرادی از جمله همسر، فرزندان، والدین، خواهر و برادر می شود. بیشتر خانواده های افراد مبتلا به سوءمصرف موادمخدر، با انواع آسیب های اجتماعی مواجه می شوند و در کنار درمان اعتیاد فرد معتاد، باید خانواده نیز تحت مشاوره قرار بگیرد.

همچنین دکتر محمدرضا فیاض نوری، مسئول کلینیک متادون مرکز ملی مطالعات اعتیاد در گفت وگو با خراسان در این باره می گوید: درمان وابستگی به موادمخدر تابع اصولی است که شامل درمان بیمار، رفع مشکلات جسمی و مشکلات روحی می شود. بحث درمان بسیار گسترده است، به عنوان مثال یکی از درمان های نگهدارنده «خانواده درمانی» است که طی آن مشاوره خانواده انجام می شود یا آموزش هایی به خانواده داده می شود تا به معتاد کمک کنند دوره درمان را بهتر طی کند. نکته این جاست که روش های استاندارد و توصیه شده توسط وزارت بهداشت روش های طولانی مدت است که بیمار باید مدت زیادی تحت درمان قرار بگیرد تا از اعتیاد پاک شود. زمانی تصور بر این بود که اگر قرار است درمان معتاد با موفقیت انجام شود، باید فرد حتما به ته خط رسیده باشد و تمام معضلات اعتیاد را یک به یک چشیده باشد تا بتواند درمان موفقی را پشت سر بگذارد. اما اکنون این گفته که بیمار باید سرش به سنگ خورده باشد قدیمی شده است و گفته می شود که بیمار در هر مرحله از بیماری که قرار دارد و با هر میزان آمادگی برای شروع درمان می تواند روند درمان را به طور موفقیت آمیزی طی کند. حتی گفته می شود که می توان فرد را به اجبار وارد پروسه درمان کرد تا مزایای درمان را درک کند و راغب به ادامه درمان شود. بعضی معتادان برای درمان دچار تردید می شوند و باید درمان را با تشویق و انگیزه دادن از سوی خانواده یا درمانگر شروع کنند.

نکته این جاست که خانواده باید رفتاری را که با فرد بیمار و معتاد داشته اند هنگامی که وارد چرخه درمان شد تغییر دهند. در خانواده درمانی به اعضای خانواده آموزش داده می شود که با مشکلات بیمار کنار بیایند، چگونه با وی برخورد کنند و چگونه واکنش های مناسبی را نسبت به برخی رفتارهای بیمار نشان دهند.

به طور کلی خانواده یاد می گیرد چطور به فرد بیمار کمک کند تا بهتر فرآیند درمان را طی کند. در ضمن بهتر است خانواده یا یکی از اعضا در جریان جزئیات دوره درمان قرار بگیرد . حتی گفته می شود که یک نفر درخانواده مسئول پیگیری درمان نباشد و همه اعضا در روند درمان بیمار شرکت کنند. البته توصیه می شود اعضای خانواده نقش روان شناس را ایفا نکنند و اگر مشکلی ایجاد شد برخوردها و رفتارها را با مشاور هماهنگ کنند و از برخورد یک جانبه و قضاوت ناگهانی اجتناب کنند. در این شیوه، خانواده نقش بسیار مهمی دارد که باید به طور جدی مورد توجه قرار بگیرد.

درمان های قانون مدار
دکتر فیاض نوری درباره درمان های قانون مدار چنین توضیح می دهد: در این حالت فرد معتاد با حکمی از سوی دادگاه بابت مصرف مواد مخدر رو به رو می شود. اگر بیمار وارد مرکز ترک اعتیاد شود و تحت درمان قرار بگیرد مجازات وی توسط دادگاه به حالت تعلیق درمی آید. هم چنین در مجازات کارمدار معتادان پس از ترک وارد کارخانه ها می شوند و به انجام فعالیت می پردازند و شرط ادامه کار آن ها پاک بودن از اعتیاد طی آزمایش های هفتگی است. آن ها هم چنین در گروه درمانی، مشاوره و روان درمانی شرکت و سعی می کنند دوره درمان را به طور کامل طی کنند، تمام این راهکارها به این علت است که انگیزه و تشویق بیمار برای طی کردن مسیر درمان بیشتر شود و فواید درمان برای وی مشخص تر شود و برای ادامه زندگی سالم راه درستی را پیدا کند. این شیوه به ویژه برای افرادی که از طریق عادی وارد چرخه درمان نمی شوند، کارساز است.

ترک ، درمان نیست
دکتر فیاض نوری با اشاره به این که متاسفانه آمارهای متفاوتی از بی نتیجه بودن ترک معتادان ارائه می شود، توضیح می دهد: دقت کنید که ترک اعتیاد به معنای درمان معتاد نیست. ترک یا سم زدایی فقط بخشی از درمان است و این آمارها که گفته می شود ۹۵ درصد معتادان پس از ترک دوباره اعتیاد خود را از سرمی گیرند، به این دلیل اشتباه است که هیچ یک از آن ها وارد چرخه درمان نشده اند بلکه فقط سم زدایی کرده اند، وقتی معتاد به پزشک مراجعه می کند در کلینیک های ترک اعتیاد چرخه درمان را کامل می کند، داروهای مورد نیاز خود را دریافت می کند و تحت مشاوره های مورد نیاز قرار می گیرد که برگشتی در کار نخواهد بود. در روش درمان نگهدارنده ای مثل درمان با متادون ، بیمار تا ۷۰ درصد در مرحله درمان باقی می ماند و تعداد زیادی از بیماران هستند که ۵ یا ۶ سال تحت درمان های نگهدارنده در مرکز ملی مطالعات اعتیاد قرار گرفته اند و موفق شده اند که چرخه درمان را کامل کنند. هم اکنون مراکز درمان نگهدارنده بسیاری در کشور فعال است که تعداد زیادی از معتادان را تحت پوشش قرار داده اند و درمان های نگهدارنده برای آن ها مفید بوده است. در بیشتر کتاب ها ومقالات علمی از درمان های نگهدارنده به عنوان بهترین روش درمانی یاد شده است. روش هایی که علاوه بر دارو، به روان بیمار اهمیت داده می شود، درمان همه جانبه صورت می گیرد، خانواده تحت مشاوره قرار می گیرد و محیط کاری مناسبی برای بیمار فراهم و بیمه بیمار تامین می شود. دکتر فیاض نوری درباره درمان اعتیاد به مواد محرک می گوید واقعیت این است که روش های درمانی باید متناسب با نوع مواد، شیوه مصرف و رفتارهایی باشد که پس از مصرف از معتاد سر می زند؛ درمان وابستگی به مواد محرک بیشتر روان درمانی و مشاوره است و استفاده از دارودرمانی محدود به زمانی است که بیمار به مشکلات زمینه ای یا روحی خاصی مبتلا شده است.

طرد معتاد موجب اجتناب او از درمان می شود
سرزنش، طرد و مقایسه معتاد توسط خانواده، موجب اجتناب آنان از درمان می شود. علی فرهودیان، عضو انجمن روان پزشکان در این باره گفت: اگر بپذیریم که فرد معتاد خود را گرفتار بیماری کرده است و اگر بتوانیم این موضوع را جا بیندازیم که اعتیاد یک بیماری است، خانواده راحت تر می تواند موضوع را بپذیرد. وی تصریح کرد: خانواده باید بپذیرد که فرزندش بیمار است نه این که کار خلافی مانند دزدی انجام داده است. وقتی این احساس به وجود آمد، برخورد با فرد بیمار بهتر می شود و اعضای خانواده دست به دست هم می دهند تا به او کمک کنند. به گزارش فارس باید شدت بیماری را در نظر گرفت و به توصیه های درمان گر عمل کرد. باید با فرد بیمار ارتباط مناسبی برقرار کرد. در این صورت معتاد به درمان رغبت پیدا می کند.
منبع:روزنامه خراسان