سلامت نیوز : شاید شما هم با ما هم عقیده باشید که هیچ ساختمانی در شهر به اندازه دستشویی‌های عمومی مهجور نیستند. مکان‌هایی که همه به ضرورت وجودشان آگاهند، اما حاضر نیستند هرگز به رسمیت بشناسندشان و حق مطلب را در موردشان ادا کنند.
مگر از سر اضطرار باشد که کسی گوشه چشمی به دستشویی افتاده در گوشه خیابان بیندازد؛ کدام مدیر شهری حاضر است اعتبار مدیریتی خود را پای ساماندهی توالت‌های عمومی هزینه کند؟ کدام مهندس و طراح را سراغ دارید که ذوق و اعتبار معماری‌اش را برای سرویس‌های بهداشتی هزینه کند؟
در حالی که دسترسی آسان و سریع شهروندان به امکانات و خدمات شهری یکی از مهم‌ترین وظایف مدیریت شهری در هر شهری و با هر تعداد جمعیتی است، امروزه فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم، دسترسی شهروندان به امکانات شهری را با مشکل مواجه کرده است که کمبود سرویس‌های بهداشتی در سطح شهرها، معضلات و مشکلات ناشی از آن برای شهروندان نمونه‌ای از این موارد است.
به همین دلیل است که شهروندان در صورت نیاز، به سرویس‌های بهداشتی پارک‌ها و ترمینال‌های شرکت واحد پناه می‌برند، اما اغلب آنها بسیار کثیف و بدون امکانات هستند و در ساعات اولیه شب نیز بسته می‌شوند.
تحمل این وضعیت بخصوص برای بیماران، سالمندان و کودکان رنج‌آورتر و برای پارکبان‌ها، ماموران راهنمایی و رانندگی، رانندگان تاکسی و... به مراتب دشوارتر از شهروندان عادی است؛ چراکه شهروندان ممکن است این شرایط دشوار را گهگاه تجربه کنند، اما برای این قشر که تقریبا اکثر ساعات روز را در حین انجام وظیفه در سطح شهر هستند، نبود سرویس بهداشتی به مشکلی همیشگی تبدیل شده است.
مشکل دستشویی در مراکز خرید
نکته دیگر در مورد سرویس‌های بهداشتی در تهران و سایر شهرها این است که بر اساس قوانین ساخت مجتمع‌های تجاری، همه این مجتمع‌ها دارای سرویس بهداشتی عمومی هستند، اما در آنها بسته است و فقط مغازه‌دارها اجازه استفاده از آنها را دارند. دلیل آن هم این است که شیوه مناسبی برای نگهداری آنها اجرا نمی‌شود و مسوولان پاساژها و مجتمع‌ها برای سالم ماندن آنها، تنها به مغازه‌داران اجازه استفاده می‌دهند.
این در حالی است که اگر توالت‌های عمومی تمام مجتمع‌های تجاری و مراکز خرید روی شهروندان باز باشد و در عوض بخوبی از آنها نگهداری شود، بخش بزرگی از مشکلات حل می‌شود.
البته در برخی مجتمع‌های تفریحی و تجاری هم به شهروندان اجازه استفاده از سرویس‌های بهداشتی داده می‌شود، اما در مقابل وجه قابل توجهی هم دریافت می‌کنند به طور نمونه در سرویس‌های بهداشتی یکی از مجتمع‌های تجاری حوالی میدان ونک برای هر نفر 300 تومان دریافت می‌شود و این در حالی است که در مقابل این مبلغ اکثرا جای مایع دستشویی‌ها خالی است و از دستمال کاغذی هم خبری نیست.
اما پرسشی که همواره در ذهن شهروندان مطرح می‌شود این است که مگر نه این‌که سرویس‌های بهداشتی در مجتمع‌های تجاری و تفریحی جزئی از ملزومات این مراکز هستند پس چرا باید در ازای ارائه این خدمات از شهروندان پول دریافت شود؟
قحطی دستشویی در جاده‌ها
اما مشکل کمبود سرویس بهداشتی فقط مختص داخل شهرها نیست؛ چراکه مسافران داخلی و گردشگران خارجی نیز در جاده‌ها با این معضل دست به گریبانند.
گردشگرانی که کمبود امکانات بهداشتی شهرها و جاده‌های ایران را خیلی بیشتر از ایرانیانی درک می‌کنند که سال‌هاست با مشکل کمبود سرویس‌های بهداشتی خو گرفته‌اند.
دوستی که راهنمای تور است، نقل می‌کرد که همیشه نبود سرویس‌های بهداشتی در مکان‌های توریستی و تاریخی از معضل راهنمایان تور در ایران است که گاه آبروی ملی را هم به خطر می‌اندازد؛ کمبود چنین زیرساختی در عرصه گردشگری در کنار عدم‌رعایت نظافت، نبود مواد شوینده بهداشتی، بوی نامطبوع و حتی نبود آب در توالت‌های عمومی از کابوس‌های نه فقط مسافران داخلی بلکه گردشگران خارجی است.
او می‌گوید: ما نمی‌دانیم که توریست‌هایمان را به کدام رستوران خوب بین‌شهری ببریم و کجا می‌توانیم امکان استفاده از سرویس بهداشتی مناسب را برایشان فراهم کنیم. این مشکل فقط مختص گردشگران خارجی نیست، مردم خودمان هم در سفرهای جاده‌ای همواره با آن درگیر بوده‌اند.
سرویس بهداشتی؛ بدون بهداشت
صرف‌نظر از مشکل کمبود سرویس‌های بهداشتی در اماکن عمومی نحوه رسیدگی، نگهداری و نظافت آنها خود حکایت دیگری است.
اکثر سرویس‌های بهداشتی موجود یا بسیار فرسوده، قدیمی، کثیف و آلوده بوده یا به دلیل قطع بودن آب و نداشتن مایع دستشویی غیرقابل استفاده بوده و عملا تعطیل شده‌اند.
در واقع چون از همان ابتدای احداث، فکر اساسی برای نگهداری و رسیدگی به سرویس‌های بهداشتی نشده بخش قابل توجهی از آنها به مرور زمان محکوم به تعطیلی می‌شوند، در این میان سرویس‌های بهداشتی که در عین نوساز بودن گاه به دلیل عدم رعایت بهداشت به هیچ وجه قابل استفاده نیستند.
مشکل بهداشت نامناسب و آلودگی سرویس‌های بهداشتی بیش از این‌که مختص دستشویی‌های داخل شهر باشد گریبانگیر سرویس‌های بهداشتی جاده‌ها و رستوران‌های بین راهی است، وضعیت ناخوشایندی که تاکنون همتی از سوی متولیان امر برای رسیدگی به آن وجود نداشته است.
وعده‌هایی که عملی نشد
در 20 اردیبهشت سال 83، شورای شهر تهران برای اولین بار موضوع احداث سرویس‌های بهداشتی شهر را در دستور کار خود قرار داد. مصوبه شصت و سومین جلسه رسمی شورای شهر تهران دستاوردهای خوبی داشت از جمله این‌که شهرداری بتواند از سرویس‌های بهداشتی مساجد بهره گیرد و همچنین ضمن هماهنگی با مالکان پارکینگ‌ها، پاساژها و مجتمع‌های تجاری، سرویس‌های بهداشتی این مراکز را برای استفاده شهروندان آماده کند.
اما متاسفانه در عمل تاکنون نه تنها چنین اتفاقی نیفتاده است بلکه پروژه احداث سرویس‌های بهداشتی مکانیزه در سطح مناطق شهر تهران نیز متوقف شده است.
همین طور که جلوتر می‌رویم، متوجه می‌شویم که سال 87 نیز یک موج خبری و رسانه‌ای درباره معضل سرویس‌های بهداشتی بین راهی ایران به وجود آمد و پس از آن مشایی، رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور وعده داده بود تا قبل از سال1390 در هر 25 کیلومتر از راه‌های کشور یک سرویس بهداشتی ساخته شود؛ لازمه‌ای که سالیان سال است به آرزوی محال همه گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شده است. البته وعده‌هایی از این قبیل در دوره بقایی رئیس بعدی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور نیز مطرح شد و حتی زمزمه‌هایی مبنی بر این‌که قرار است احداث سرویس‌های بهداشتی در جاده‌ها به اسپانیایی‌ها یا سرمایه‌گذارانی از دیگر کشورهای خارجی سپرده شود به گوش رسید، اما از آن زمان تاکنون از عملیاتی شدن وعده‌های مسوولان وقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و مسوولان شهرداری‌ها خبری نیست.
یک معضل جهانی
بر خلاف تصور خیلی‌ها که فکر می‌کنند سرویس بهداشتی موضوعی لوکس است و در میان صدها معضل ریز و درشت شهری شاید از چندان اهمیتی برخوردار نباشد، اما بسیاری از کشورهای دنیا از سال‌ها پیش با درک این ضرورت به فکر راهکارهای اساسی در این زمینه افتاده‌اند و حتی سرمایه‌گذاری در این بخش را با توجه به ارتباط تنگاتنگی که با سلامت و پیشگیری از بیماری‌ها در انسان‌ها دارد به طور جدی در دستور کار قرار داده‌اند.
آمارها می‌گویند تقریبا یک‌سوم جمعیت جهان یعنی حدود 6/2 میلیارد نفر به توالت بهداشتی دسترسی ندارند و این مساله هر سال به مرگ میلیون‌ها نفر به علت بیماری‌های واگیر از راه آب می‌انجامد.
بیش از نیمی از این افراد بدون توالت در هند یا چین زندگی می‌کنند و تنها در هند 700 میلیون نفر به توالت بهداشتی دسترسی ندارند که دولت هند قصد دارد تا سال 2012 با ساختن توالت برای میلیون‌ها نفر مردم فقیر و بی‌خانمان در این کشور، چنین معضلی را رفع کند.
دسترسی آسان و با کیفیت شهروندان به سرویس‌های بهداشتی شاید به عنوان ابتدایی‌ترین امکانات زندگی شهری ضرورتی است که نباید از توجه به آن غافل شد، خواسته‌ای که در حال حاضر نه فقط شهروندان ساکن شهرستان‌ها بلکه پایتخت‌نشین‌ها هم برای رفع این نیاز خود در سطح شهر همچنان با مشکل مواجه هستند.
شاید شما هم با ما هم عقیده باشید که هیچ ساختمانی در شهر به اندازه دستشویی‌های عمومی مهجور نیستند. مکان‌هایی که همه به ضرورت وجودشان آگاهند، اما حاضر نیستند هرگز به رسمیت بشناسندشان و حق مطلب را در موردشان ادا کنند.
نظر شما