عدهای از كارشناسان معتقدند كه این تعیین قیمت انقباضی و از پیش تعریف شده بدون در نظر گرفتن متغیرهایی نظیر این كه ماده اولیه دارو از چه منبع جهانی تامین و یا برای فرمولاسیون آن از چه تعداد فرد متخصص با چه میزان دانش فنی و فعالیتهای تحقیقاتی استفاده شده و یا تولید به چه میزان با معیارهای GMP (شرایط بهینه ساخت) منطبق است در كیفیت دارو تعیین كننده است.
حال این سوال مطرح میشود كه آیا كیفیت استاندارد، سقف كیفیت داروست و با اصلاح متغیرها از طریق بهبود اعتبار بخشی به همراه افزایش نظارت جایی برای بهتر شدن محصول و متعاقب آن افزایش رضایتمندی مصرف كننده وجود ندارد؟
دكتر وحید خوری، داروساز و استاد دانشگاه، دراین باره توضیح داد: استفاده از منبع(سورس) تجارتی برای تولید دارویی مطمئن هزینههای بالایی را به همراه دارد؛ حال اگر قصدی مبنی بر تهیه دارو از منبعی مطمئن در نزدیكی كشور با حذف هزینه حمل و نقل وجود داشته باشد، ناگزیر به ورود دلالان واسطهای داروست كه بی تاثیر بر قیمت دارو هم نخواهد بود.
وی افزود: چنانچه برای تولید دارو هر دو شیوه كنار گذاشته شود، دارو یا باید با منبع داخلی تولید و یا به شركتی چینی برای تولید سفارش داده شود كه از آن در كشور تعبیر به طرح ژنریك میشود.
این دكتر داروساز، با اشاره به این كه در برخی از كشورها بیمه درمان از دارو جداست، گفت: در كشوری نظیر كانادا فرد به راحتی تحت پوشش بیمه درمانی قرار میگیرد، اما تهیه داروی وی شامل بیمه خصوصی میشود؛ از این رو بیمار برای تهیه دارو ناگزیر به پرداخت هزینههای گزافی است.
دكتر خوری، با بیان این كه مصرف غیر منطقی دارو از عواقب عرضه دارو با قیمت پایین است، افزود: هماكنون در ایران هزینه تامین دارو از ویزیت پزشك ارزانتر است و این سبب شده بیمار از ابتدا به جای پزشك به سراغ دارو رفته كه مصرف بی رویه دارو، عوارض جانبی، تداخلات و آسیبهای دارویی و پیچیده شدن بیماریها را بههمراه دارد.
وی، با اعتقاد به این كه نیازی به پوشش بیمهیی همه داروها و فراوردههای دارویی در كشور نیست، كیفیت اثر درمانی دارو را متاثر از پارامترهایی از جمله درجه خلوص، potency ماده اولیه و نحوه فرمولاسیون و آثار روانی حاصل از بسته بندی دارو برشمرد و ابراز عقیده كرد: بر اساس اصلی در فارماكولوژی، اگر دارونمایی( مادهای بدون خاصیت درمانی ) به فردی با جلب اعتماد كامل داده شود در 60 تا 50 درصد موارد اثر درمانی مناسب را خواهد داشت. از این رو اگر فردی دارویی خارجی حتی با اثربخشی نامناسب دریافت كند، به طور متوسط در نیمی از موارد جواب مناسب را كسب میكند.
دكتر خوری، اصلاح زیرساختهای صنعت داروسازی با به كارگیری تجهیزات پیشرفته را برای تولید دارویی با كیفیت الزامی عنوان كرد و افزود: در عین حال افزایش توان تحقیق و توسعه از طریق تقویت واحدهای تحقیق و توسعه (R8D) و نظارت و بازرسیهای مستمر توصیه میشود.
وی، بیاعتمادی پزشك و بیمار به داروی ایرانی را از عوارض كیفیت پایین دارو دانست و یادآور شد: تجویز داروی خارجی و بروز پدیده قاچاق از عوارض بعدی آن است.
به گزارش ایسنا، دكتر عباس شفیعی هم با اشاره به تاثیر انكارناپذیر قیمت دارو بر كیفیت آن به ایسنا گفت: چنانچه قیمت یكسانی برای تمام كارخانههای تولید كننده دارو در نظر گرفته شود؛ در آن صورت توجیهی برای پژوهش و تحقیق جهت دستیابی به كیفیت بهتر دارو باقی نخواهد ماند.
وی، با تاكید بر ضرورت اعمال سیاستها برای ایجاد رقابت بین كارخانجات سازنده دارو، ادامه داد: از برنامههای وزارت بهداشت ارایه دارو نه با نام ژنریك بلكه با نام تجاری (نام خود كارخانه) است كه بدین ترتیب داروی تولید شده و كیفیت آن به راحتی قابل شناسایی است.
رییس دانشكده داروسازی دانشگاه علوم پزشكی تهران، با اشاره به وجود سازمانهایی از قبیل حمایت از مصرفكنندگان و دخالت آن در میزان داروهای عرضه شده در كشور، افزود: از این رو وزارت بهداشت قادر به قیمت گذاری واقعی دارو نیست.
دكتر شفیعی، به كیفیت پایین داروهای تولید شده با قیمت پایین اشاره كرد و یادآور شد: سیكل معیوبی كه به علت كیفیت پایین دارو در تاخیر درمان بیماری ایجاد میشود، سرگردانی بیمار را برای ادامه درمان به همراه دارد.
وی با بیان این كه بیمار برای دریافت اثربخشی بیشتر حتی حاضر به پرداخت قیمت 50 برابری داروهای خارجی است، افزود: برای افزایش كیفیت دارو، افزون بر واقعی شدن قیمت آن نیازمند نوسازی زیرساختها، تجهیزات و دستگاههای صنعت داروسازی هستیم كه این افزایش قیمت هم با پوشش مناسب بیمهای قابل جبران است.
رییس دانشكده داروسازی دانشگاه علوم پزشكی تهران، با تاكید بر این كه نباید با تصور حمایت از بیمار قیمت دارو را پایین نگه داشت، ادامه داد: مصرف و تجهیز غیرمنطقی دارو و دور ریز بالای آن از عوارض ارزانی داروست كه گریبانگیر مردم است.
دكتر شفیعی، گسترش پوشش بیمهیی را راه حل جبرانی برای افزایش قیمت دارو برشمرد و یادآور شد: بدین ترتیب با سود مناسب حاصل از این افزایش قیمت، امكان تحقیق و پژوهش برای افزایش كیفی دارو در بازار رقابتی حاصل خواهد شد.
وی، با تاكید بر این كه بر اساس نتایج پژوهشی، كیفیت 90 درصد از داروهای ایرانی مناسب و منطبق بر فارماكوپه جهانی است، افزود: باید همچنان به كیفیت و اثربخشی بهتر با عوارض كمتر دارویی فكر كرد.
رییس دانشكده داروسازی دانشگاه علوم پزشكی تهران ،به تربیت PhD داروسازی در رشتههای مختلف علاوه بر رشته عمومی داروسازی اشاره كرد و افزود: این در شرایطی است كه صنعت داروسازی كشور مایل به استفاده از دانشجویان عمومی رشته داروسازی با دستمزد پایین هستند.
وی، با تاكید بر ضرورت گذراندن دورههای آموزشی كوتاه مدت برای آماده سازی دانش آموختگان رشته داروسازی جهت پذیرش در این صنعت به ایسنا گفت: از این رو نباید متوقع بود كه دكترای داروسازی بلافاصله پس از فارغ التحصیلی آمادگی ورود به صنعت را داشته باشند.
دكتر شفیعی، بر ایجاد رقابت در صنایع داروسازی برای تولید داروهای جدید از طریق قیمت گذاری مناسب و گسترش تحقیق و پژوهش و كارگذاری مدیران مناسب با هدف ایجاد پیشرفت در صنایع داروسازی تاكید كرد.
دكتر مهدی محمدزاده هم درباره تاثیر قیمت بر روی كیفیت دارو با بیان اینكه بیمار در انتخاب دارو دخالتی ندارد، گفت: قیمت گذاری دارو در سراسر دنیا از فرمول خاصی پیروی میكند.
وی با اشاره به این كه در بسیاری از اوقات قیمت دارو با سبد هزینه خانوار تطابقی ندارد، افزود: بنابراین دولت حمایت خود را با استفاده از سازمانهای بیمهگر اعمال میكند تا قیمت دارو در حد متعادلی نگه داشته شود.
این داروساز، با تاكید بر این كه بر اساس قانون اساسی دولت مكلف به تامین دارو و در معنای عام بهداشت و درمان است، یادآور شد: باید در نظر داشت كه قیمت تناسب مستقیمی با كیفیت دارو دارد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی، در تعریف كیفیت دارو گفت: اجزاء تشكیل دهنده كیفیت دارو شامل ماده اولیه، بسته بندی و ویژگیهای داروست.
دكتر محمدزاده، با بیان این كه سود حاصل از تولید دارو، صرف تحقیق و توسعه و بازاریابی خواهد شد، ادامه داد: در سراسر دنیا هم 20 درصد از سود صرف تحقیق، توسعه و 20 درصد صرف بازاریابی میشود.
وی، بازاریابی دارو را متفاوت از سایر كالاها برشمرد و افزود: بازاریابی دارو به معنای اطلاع رسانی علمی است كه سبب افزایش قیمت این كالا میشود.
این داروساز، با بیان این كه با قیمت پایین دارو در ایران، امكان تحقیق و توسعه و بازاریابی برای تولیدات داخلی فراهم نمیشود، گفت: در عین حال بستهبندی داروهای ایرانی به لحاظ رنگ آمیزی با نوع خارجی آن برابری نمیكند.
دكتر محمدزاده، با استناد به نتایج پژوهشی در كشور اظهار كرد: داروهای ایرانی به لحاظ كیفیت مطابق داروهای خارجی و حتی داروهای ساخت كشورهای اروپایی طراز اول است.
وی، با تاكید بر این كه داروهای ایرانی واجد استاندارد فارماكوپهای مصرف دارویی است، افزود: اما كیفیت دارو به معنای اثر بخشی ماده موثر نیست و به بسته بندی، ماده موثره و ویژگیهای دارو هم وابسته است.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی، با بیان این كه هیچ كشوری در تولید ماده موثر خودكفا نیست، یادآور شد: بسیاری از كشورها به علت میزان مصرف پایین و مقرون به صرفه نبودن تمایلی به ساخت ماده موثره ندارند.
دكتر محمدزاده، ادامه داد: نیمی از ماده موثره داروهای مورد نیاز كشور در داخل تولید و مابقی از خارج وارد میشود. ورود تعدادی از ماده موثره نه به معنای عدم توانایی بلكه به معنای عدم صرفه اقتصادی است.
وی، با بیان این كه بسیاری از داروخانهها برای دستیابی به سود لازم دارو را به حراج میگذارند، افزود: اگرچه عدالت با دسترسی برابری میكند اما در خصوص دارو چنین نیست.
این داروساز، با اشاره به اثر سمیت دارو گفت: سهولت دسترسی دارو به معنای عدالت در دارورسانی نیست.
وی، به انباشت دارو در منازل و دورریز بالای آن اشاره كرد و یادآور شد: دورریز داروهای مصرف نشده به معنای هدر رفتن سرمایه ملی است. بر اساس یك تحقیق دانشگاهی هم 18 درصد از داروهای تجویز شده(پنج عدد از هر پنج دارو) دور ریخته می شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی، به مصرف بی رویه دارو به عنوان یكی از عوارض ارزانی قیمت دارو اشاره كرد و افزود: هم اكنون به طور متوسط هر ایرانی روزانه بیش از یك عدد دارو (07/1 عدد) 25 دلار مصرف میكند، این در حالی است كه میانگین جهانی آن 130 دلار به ازای هر نفر است.
بهنظر میرسد با گسترش پوششهای بیمهیی، ضمن بهینه كردن مصرف دارو، امكان تحقیق و توسعه و بازاریابی برای شركتهای تولید داخل در كشور فراهم میشود كه در بهبود كیفیت دارو موثر است. درعین حال ضمن حمایت از صنعت داروسازی كشور، امكان پیوستن به WTO و شركت در میدان رقابت بازارهای جهانی هم وجود خواهد داشت.
نظر شما