سه‌شنبه ۲۶ آذر ۱۳۹۲ - ۱۵:۳۶
کد خبر: 89326

طبق آمار معاونت اشتغال وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نرخ بیکاری فارغ التحصیلان رشته پزشکی ١/٩ درصد اعلام شده است. بارها نیز رسانه ها از افزایش تعداد پزشکان بیکار خبر داده اند. هر چند تحلیل و حل این معضل نیازمند برنامه ریزی اقتصادی و مدیریتی است اما نمی توان به بعد فرهنگی _ اجتماعی آن بی توجه بود. افزایش خودکشی و افسردگی میان دانشجویان پزشکی نسبت به سایر دانشجویان گواه بر این مدعاست.

بدون شک یکی از عوامل بیکاری پزشکان، افزایش تقاضای داوطلبان برای تحصیل در این رشته است این موضوع تعادل عرضه و تقاضا را هم در پذیرش دانشجو و هم در اشتغال زایی بر هم زده است. به همین دلیل در برنامه چهارم توسعه، محدودیت پذیرش دانشجوی پزشکی در دانشگاه آزاد، پیش بینی شده است. به هر حال آنچه فراتر از این آمار ها اهمیت دارد چرایی این مسئله است! به راستی چرا این قدر رشته پزشکی مورد توجه جامعه قرار گرفته است؟ ریشه این گرایش و علائق چیست؟ پاسخ به این پرسش مستلزم تامل در فرهنگ و نظام ارزشی ایرانیان است.

مطالعات فراوانی در این باره در اروپای غربی انجام شده است که نشان می دهد حداقل سه انگیزه در انتخاب رشته توسط دانشجویان وجود داشته: _ ١ تمایل خدمت به دیگران -٢ کنجکاوی علمی و -٣ میل به پیشرفت. به دلایلی نقش عوامل دیگر به ویژه انگیزه های اقتصادی نیز اهمیت قابل توجهی دارد. ارتباط میان موقعیت اقتصادی و منزلت اجتماعی در ساختار و مناسبات فرهنگی جامعه ما رشته پزشکی را مورد توجه جدی جوانان و خانواده های ایرانی قرار داده است. در ذهنیت جوان ایرانی )دلیل تجربه تاریخی و اجتماعی( پزشکی مساوی است با رفاه، احترام و درآمد بالا. این همه امتیاز در رشته های دیگر کمتر در یک جا جمع شده است. البته پزشکی )دانش، قدرت و احترام( موقعیتی نیست که تنها از طریق درآمد ایجاد شده باشد این وضعیت ریشه های تاریخی در فرهنگ و سنت ایرانیان دارد.

در گذشته طبیبان نه تنها به کار طب می پرداختند بلکه فیلسوف و ادیب و فقیه هم بودند یعنی به علوم زمان خود تسلط داشتند و عالم شناخته می شدند. از همین رو به آنها حکیم و محل کارشان را محکمه می گفتند. بیمار با مراجعه به آنها نه تنها جسم بلکه روح و اخلاق خود را نیز تحت درمان قرار می داد. هر چند این ویژگی امروزه به دلیل توسعه و تخصصی شدن علوم کمرنگ است. اما جایگاه اجتماعی و انسانی پزشک در نظام ارزشی و ذهنیت ایرانی ها به همان قوت باقی مانده است.

یافته های پیمایش ملی ارزش ها و نگرش های ایرانیان که در سال ٨٠ از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام شده است، نشان می دهد که میان سه ویژگی _١ دائمی بودن شغل _٢ درآمد شغل و _٣ احترام شغل نزد مردم به عنوان شاخصه های ارزش شغلی ٧/٤٠ درصد پاسخگویان بر اهمیت خصوصیت سوم تاکید داشتند که از این بین ٣/٥٠ درصد دارای تحصیلات عالی بودند. در چنین وضعیتی افزایش تقاضا برای پذیرش در رشته پزشکی به دلایلی فرهنگی و تاریخی جنبه چشم و هم چشمی و رقابت برای رسیدن به موقعیت برتر در جامعه به خود گرفته است. این همه هزینه هایی که برخی برای ورود به دانشکده های علوم پزشکی می کنند تنها دلیل بر علاقه به پژوهش و تحقیق و یا خدمت به دیگران نیست!

البته این ذهنیت در ابتدای ورود به دانشگاه تا هنگام فارغ التحصیلی یکسان نیست. طبق تحقیقی که دکتر منوچهر محسنی استاد دانشگاه و صاحب کتاب جامعه شناسی پزشکی درباره نگرش های فارغ التحصیلان رشته پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی ایران در سال ٧٥ انجام داده است، ٤٩ درصد از دانشجویان ورودی سال تحصیلی ٧٤ _ ٧٥ عقیده داشتند که حرفه پزشکی پول ساز است این عقیده در میان فارغ التحصیلان به ٢/١درصد می رسد.

همچنین ٦/٥٣ درصد دانشجویان ورودی عقیده داشتند که منزلت اجتماعی رشته نان ساز خیلی زیاد است در حالی که در میان فارغ التحصیلان این نسبت به حدود ٣٧ درصد رسید.یکی دیگر از عوامل بیکاری پزشکان را باید در توزیع نامناسب و نامتعادل فارغ التحصیلان این رشته در سطح کشور دانست. تمرکز امکانات و رفاه در فقدان و شهر های بزرگ )توسعه ناموزون( موجب شده است اکثر فارغ التحصیلان نه تنها در رشته پزشکی بلکه در سایر رشته ها نیز به این شهر هجوم آورند.در نتیجه حل این معضل به طور زیربنایی و اساسی تر نیازمند فرهنگ سازی و تعبیر در نگرش و ذهنیت جامعه نسبت به این رشته و همچنین توسعه پایدار و فراگیر و اصلاح ساختار های نظام خدمات بهداشتی _ درمانی کشور است تا نحوه پذیرش دانشجوی پزشکی و توزیع فارع التحصیلان آن متناسب با نیاز های واقعی کشور جنبه عقلانی و منطقی به خود بگیرد.

تهیه شده در گروه خبر سلامت نیوز
 

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha