بعد از چند ماه درمانهای خانگی و تجویزهای خودسرانه دارو بالاخره مادر رضایت میدهد که تشخیص بیماری را به دکتر بسپارد و دست بچه را میگیرد و راهی مطب میشود. مادر در حالیکه فکر میکند دکتر هم به او همان داروهای متداول درمان سرماخوردگی را خواهد داد، با نسخهای با داروها و اسپریهای جدید روبهرو میشود. پزشک به او هشدار میدهد که فرزندش در معرض ابتلا به آسم قرار دارد و باید مراقب باشد و او ناباورانه میگوید: آسم! آسم یکی از شایعترین بیماریهای مزمن کودکی است که در حال حاضر با اقدامات پیشگیرانه و درمانی قابل کنترل است. در اینجا برای آشنایی بیشتر با این بیماری گفتوگویی داریم با دکتر مسعود موحدی، فوق تخصص آسم و آلرژی و ایمونولوژی.
آلرژی چیست؟
آلرژی به مفهوم واکنش طبیعی بدن نسبت به موادی است که افراد بهطور معمول نسبت به آنها واکنش نشان نمیدهند. در واقع میتوان گفت آلرژیها واکنشهای تیپ اول افزایش حساسیت هستند که به واسطه مولکولهای IGE صورت میگیرد. این افراد نسبت به گرد و غبار، گرده گیاهان، حشرات و مواد غذایی واکنش نشان میدهند.
آلرژی دارای چه انواعی است؟
آلرژیها به شکلهای مختلف وجود دارند که از آن جمله میتوان به آلرژی در دستگاه تنفس به صورت آلرژی بینی اشاره کرد. در این آلرژی علائمی مانند آبریزش بینی، گرفتگی، عطسههای مکرر، خارش بینی دیده میشود. آلرژی در دستگاه تنفس تحتانی هم با علائمی نظیر خسخس، سرفه و تنگی نفس همراه است که اصطلاحا به آن آسم گفته میشود. گاهی نیز آلرژی در چشم (ورم ملتهمه آلرژیک) با علائمی نظیر قرمزی، خارش و اشکریزی ظاهر شود. آلرژی دستگاه گوارش هم با علائمی نظیر درد شکم، اسهال یا مدفوع خونی بروز میکند. آلرژیهای پوستی نیز به صورت کهیر یا اگزما ظاهر میشوند.
آلرژی چقدر در جوامع مختلف شایع است و علت ابتلا به آن چیست؟
شیوع آن در مجموع در جوامع مختلف به 20 تا 30 درصد جمعیت میرسد که عوامل مختلفی مانند وراثت و محیط در ابتلا به آن موثر است.
با توجه به اینکه آسم یکی از انواع مهم آلرژی محسوب میشود، دارای چه علائمی است؟
سرفه، خسخس و تنگی نفس از علائم آسم هستند، گاهی این علائم فقط به صورت سرفههای شبانه و سرفه در هنگام فعالیتهای ورزشی ظاهر میشوند. بسیاری از مبتلایان به آسم ممکن است تا مدتها از بیماری خود بیاطلاع باشند و علائم خود را به وجود سرماخوردگیهای مکرر و ادامهدار نسبت دهند و تا مدتی بهطور خودسرانه از آنتی بیوتیکها استفاده کنند.
آسم کودکان و بزرگسالان دارای چه تفاوتهایی است؟
آسم کودکان از نظر پاتولوژیک شبیه آسم بزرگسالان است و تفاوت آن در تاثیر فاکتور رشد و نمو روی بیمار و همچنین تاثیر بیماری روی رشد و نمو کودک است. آسم شدید روی رشد کودک به ویژه رشد قدی او تاثیر منفی زیادی خواهد داشت. از سوی دیگر متابولیسم داروها در کودکان سریعتر از افراد بالغ صورت میگیرد.
چه عواملی زمینه ساز ابتلا به آسم هستند؟
تماس با آلرژنها و تماس با آلایندهها میتوانند عامل ایجاد و تشدید این بیماری شوند. از شایعترین آلایندههای فضاهای بسته دود سیگار است که موجب تشدید علائم آسم در افراد میشود. سیگار کشیدن والدین در فضای بسته منزل باعث افزایش شیوع دو چهارم برابر آسم در فرزندانشان میشود. همچنین آلایندههایی مانند دود ناشی از طبخ مواد غذایی، دود ناشی از وسایل گرمازا در زمستان و گرد و خاک و آلایندههای ناشی از وسایل سرمازا در تابستان، وجود حشرات موذی در منزل، قارچها و کپکها همگی از عوامل ایجاد و تشدید آسم در افراد هستند. از دیگر آلرژنهای مهم فضای بسته میتوان به مایتهای موجود در گرد و غبار منزل و وجود حیوانات دستآموز خانگی مانند گربه، سگ، خرگوش، همستر و... اشاره کرد. استرس هم به عنوان عامل تشدید کننده این بیماری مطرح است.
وراثت چطور؟
وراثت هم در ابتلا به آسم موثر است. در صورتیکه یکی از والدین دچار آسم شدید باشد حدود 30 تا 40 درصد احتمال ابتلا فرزندشان به آسم افزایش مییابد و در صورتی که هر دو والدین به این بیماری مبتلا باشند این احتمال به 50 تا 70 درصد افزایش پیدا میکند.
این بیماری چقدر شایع است؟
آسم به صورت میانگین در کشور ما دارای شیوع 10 درصد است، این در حالی است که در کلانشهری مانند تهران این عدد فراتر رفته و به بیش از 34 درصد میرسد.
لطفا در مورد راههای درمان آن هم توضیح دهید.
آسم دارای 4 رکن درمانی است. رکن اول درمان، آموزش بیماران و آگاهی دادن به آنها در مورد بیماری، وجود علائم، نحوه استفاده از داروها و حذف عوامل آلرژیک محیطی است. رکن دوم شناسایی آلرژنهای موثر در بیماری حذف آنهاست. رکن سوم طبقهبندی بیماری و مشخص کردن شدت آن است که بر اساس علائم و دفعات حملات طی روز و دفعات علائم شبانه و تاثیر روی حجمها و ظرفیتهای ریه مشخص میشود و به این ترتیب آسم را میتوان به 4 گروه تقسیم کرد.
و آن 4 گروه؟
آسمی که خوب کنترل شده، آسمی که تا حدودی کنترل شده، آسمی که کنترل نشده و حملات ریوی آسم.
آیا طبقهبندی دیگری هم براساس شدت و ضعف بیماری وجود دارد؟
بله، آسم متناوب و آسم مداوم. مداوم خود به آسم خفیف، متوسط و شدید تقسیم میشود.
حملات آسمی با چه علائمی همراه است؟
تنگی نفس، سیاه شدن و خفگی
رکن 4 درمان را نگفتید؟
در هریک از انواع آسم استفاده از داروهای استنشاقی ارجح است. این داروها باید به مدت کافی و با روش صحیح و در دوزهای درست زیر نظر پزشک استفاده شوند و قطع خودسرانه آنها اکیدا ممنوع است. در طی مدت مصرف این داروها با استفاده از وسیله سادهای به نام پیک فلومتر میتوان وضعیت بیماری فرد را کنترل کرد.
چطور میتوان از ابتلا به آسم پیشگیری کرد؟
فردی که زمینه ابتلا به آسم را دارد (فرد آتوپیک) باید حدامکان از تماس با آلرژنها و آلایندههای محیطی (گردو خاک و حیوانات خانگی) خودداری کند. توصیه میشود مادران این کودکان تا 6 ماه فقط نوزادشان را با شیر مادر تغذیه کنند و بعد از 6 ماه ازغذاهای سالم کمکی استفاده کنند. همچنین بهتر است این افراد از مصرف تنقلات ناسالمی مانند چیپس و پفک خودداری کنند.
از کجا میتوان فهمید که کودکی مستعد ابتلا به آسم است؟
در ابتدا بیماریهای آلرژیک خود را به صورت اگزما در شیرخوارگی نشان میدهد، در این دوران پوست گونهها قرمز و خارشدار میشود. در مراحل بعدی بهصورت علائم آلرژی غذایی بروز میکند و بعد از چند ماهگی هنگام سرماخوردگی کودک دچار خسخس و تنگی نفس میشود. در این کودک بعد از 3-2 سالگی آلرژی بینی ظاهر میشود.
آسم در دخترها شایعتر است یا پسرها؟
قبل از سن بلوغ در پسرها شیوع بیشتری دارد و بعد از این سنین در دخترها.
در حال حاضر وضعیت این بیماری در جهان چگونه است؟
در دو دهه گذشته شیوع، شدت، عوارض و حتی مرگ و میر بیماری آسم در جهان رو به افزایش است با این حال در سالهای اخیر با اقداماتی که در جهت کنترل و پیشگیری در این زمینه انجام شده، شیوع آن به سطح ثابت رسیده است.
منبع:روزنامه تهران امروز
نظر شما