سلامت نیوز : خارش، یکی از شایعترین شکایات پوستی است که گاهی آنقدر شدید می شود که خواب و آرام را از آدم می گیرد.

شدت خارش گاهی به حدی است که بیمار با خاراندن های مکرر، بدنش را زخم می کند. با دکتر بهروز باریک بین، متخصص پوست و عضوهیات علمی دانشگاه شهید بهشتی درباره این مشکل نسبتا شایع به گفتگو نشسته ایم.
آقای دکتر! اصلا چرا پوست آدم می خارد؟
دلایل متعددی برای خارش پوست وجود دارد که برخی از آنها مربوط به بیماریهای پوستی است و برخی مربوط به بیماری های عمومی؛مثل هپاتیت C،بیماریهای انسدادی کبد،نارسایی کلیه، کم کاری یا پرکاری تیرویید، کم خونی فقرآهن،پرخونی، برخی سرطانهای خونی مثل لوسمی و لنفوم (به خصوص لنفوم هوچکین)، میلوما،سرطانهای داخلی،انگلهای روده ای،ام اس،ایدز و برخی بیماریهای اعصاب و روان. دیابت نیز به کرات جزو علل داخلی خارش مطرح می شود اما اغلب افراد مبتلا به دیابت خارش ندارند. بنابراین اگر فردی با خارش عمومی مزمن مراجعه کرد،اول باید یک معاینه و آزمایش کامل برای بررسی بدخیمی های داخلی و بررسی عملکرد تیرویید،کبد، کلیه و حتی ایدز و هپاتیت، البته بر اساس صلاحدید پزشک، مدنظر باشد.
بعضی ها بلافاصله پس از حمام دچار خارش می شوند؛ آیا ممکن است این هم ریشه در بیماری خاصی داشته باشد؟
از بیماریهای داخلی که باعث خارش می شوند،نوعی پرخونی به نام پلی سیتمی ورا وجود دارد که در آن،بیش از یک سوم افراد از خارش رنج می برند.خارش این افراد بیشتر با تغییر حرارت و به خصوص دقایقی بعد از استحمام است. علتش هم مشخص نیست و کمی آسپیرین موجب تخفیف فوری خارش در آنها می شود. اما از بحث بیماری های داخلی که بگذریم، بیماریهای پوستی متعددی وجود دارند که خارش جزو شکایات اصلی مبتلایانش است؛ مثلا اگزمای سرشتی، گال ودرماتیت هرپسی فرم.
چه چیزهایی خارش را بدتر می کند؟
بیشتر خارشها با گرما تشدید می شوند. همچنین استرس، اضطراب و ترس نیز می توانند خارش را تشدید نمایند.اکثر خارشها، شب هنگام زمانی که فرد از کار و فعالیت روزانه فارغ می شود، تشدید می شوند. کانال گوش خارجی، سوراخ بینی وناحیه اطراف مقعد و ناحیه تناسلی،نواحی مستعد خارش محسوب می شوند.
خارش هم می تواند ریشه عصبی داشته باشد؟
بله، برخی خارشها در حیطه بیماری های پوست و مو بسیار مرتبط با مسایل روحی وروانی هستند وبه همین علت به آنها درماتیت های عصبی (نورودرماتیت) می گویند. در این بیماری ها فرد تمایل شدیدی به خاراندن برخی نواحی در دسترس پوست دارد و از خاراندن این نواحی احساس لذت می کند و یک سیکل معیوب ازخارش و خاراندن درست می شود و پوست شبیه پسوریازیس می شود. در درمان این افراد باید حتما به مسایل روحی توجه شود و درمان موضعی صرف جواب نمی دهد. در برخی موارد مثل کهیر، علت اصلی خارش ماده هیستامین است. کهیر می تواند به دلیل مصرف یک دارو یا غذای خاص یا به دلیل برخی عفونتها باشد و البته علل متعدد دیگری هم برای کهیر وجود دارند؛ مثلا ممکن است نورآفتاب یا تماس با آب یا تماس با سرما یا ارتعاش موجب کهیر شود. گاهی حساسیتهای پوستی به برخی مواد موجب خارشهای شدید می شود،مثل کسی که با اسپری ضدعرق و خو شبوکننده زیر بغل دچار حساسیت می شود.
آیا این خارشها درمان دارند؟
بله، البته ! قدم اول درمان، تشخیص علت خارش است و بدون این مهم، فایق آمدن برخارش بسیار مشکل است اما برخی اقدامات وجود دارد که می تواند به تخفیف خارش کمک کند؛ مثلا خنک نگاه داشتن محیط وپرهیز از حمامهای داغ و لباسهای پشمی.خشکی پوست هم یکی از علل مهم خارش است و لذا در بیمارانی که از خشکی پوست رنج می برند چرب و مرطوب نگاه داشتن پوست برای تخفیف خارش اهمیت بسیاری دارد. درافراد مسن، خشکی یک علت مهم و شایع است که باید مراقب استفاده از شوینده های نا مناسب پوست و استحمامهای مکرر که باعث خشکی پوست می شوند، بوده و مرتب از مرطوب کننده استفاده نمایند. برخی داروهای موضعی نیز می توانند موجب کاهش خارشهای موضعی شوند؛ مانند بی حس کننده های موضعی (مثل کرملیدوکائین، ژل نیزوکائین) و برخی آنتی هیستامین های موضعی (مثل کرم داکسپین) ومحلو لهای موضعی حاوی کامفور یا مفتول.کورتون موضعی هم در برخی موارد که علت خارش، التهاب است )مثل اگزماها(می تواند مفید باشد. کرم یا لوسیون کالامین نیز می تواند مفید باشد. باید توجه داشت که تمام داروهای موضعی گاهی می توانند خود موجب ایجاد آلرژی و حساسیت شده و موجب تشدید خارش شوند؛ بنابراین مصرف این داروها باید زیرنظر پزشک و ترجیحا به تجویز متخصص پوست باشد تا بتواند اتفاقات احتمالی را مدیریت نماید. از نظر داروهای خوراکی هم آنتی هیستامین ها از شایعترین داروهای تخفیف خارش اند. اما بسیاری از این داروها خواب آور بوده و به خصوص در افرادی که رانندگی می کنند یا در افراد مسن باید بسیار مراقب بود.داروهای آنتی هیستامین غیر خواب آور روی خارش اثر ندارند، مگر در مورد کهیر. از برخی داروهای ضد مخدر نیز اثرات ضدخارش دیده شده و در نهایت از نور درمانی نیز می توان دربرخی خارشها استفاده کرد.
منبع : هفته نامه سلامت