سلامت نیوز:شاید باورتان نشود اما چشم‌ها هم ممكن است دچار تومور و سرطان شوندكه متاسفانه، اغلب به علت ناآگاهی و آشنا نبودن والدین با علایم این تومورها، در بسیاری از موارد، بیماری در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شود.
به گزارش سلامت نیوز قبل از شروع هر درمان، بررسی كامل برای تشخیص متاستازهای تومور الزامی است كه از مهم‌ترین این بررسی‌ها، انجام تست‌های كبدی است.
مطمئنم برای سلامتی فرزندان عزیزتان از هیچ تلاش و كوششی دریغ نمی‌كنید. با این وجود گاهی به راحتی سهل‌انگاری‌های والدین و ناآگاهی آنها باعث بروز مشكلات جدی در بچه‌ها می‌شود.. دكتر هرمز شمس از این تومورها می‌گوید:
● آقای دكتر، واقعا چشم هم دچار تومور و سرطان می‌شود؟
▪ بله و شایع‌ترین تومورهای بدخیم آن نیز به دو دسته تقسیم می‌شوند كه به آنها ملانوم و رتینوبلاستوم می‌گویند.
● مبنای این تقسیم‌بندی چیست؟
▪ این تومورها بر حسب اینكه در چه سنی دیده شود، تقسیم‌بندی می‌شوند. ملانوكار سینوما در بزرگسالان و معمولا در۶۰ تا ۷۰ سالگی دیده می‌شوند و از سلول‌های رنگینه‌ای لایه انگوری چشم منشأ می‌گیرد. منظور از لایه انگوری چشم، مشیمیه، جسم مژگانی و عنبیه است.
● آیا واقعا شایع است؟
▪ شیوع این بیماری بین شش تا هفت نفر در یك میلیون جمعیت تخمین زده می‌شود، البته در سیاهپوستان كمتر از سفیدپوستان است.
● از علل به وجود آمدن آن نگفتید؟
▪ عوامل مختلفی مثل اشعه خورشید و سیگار در بروز آن دخالت دارند.
● عوامل ژنتیك چه‌طور؟
▪ نه. این بیماری موروثی نیست، یعنی از یك نسل به نسل بعدی منتقل نمی‌شود.
● علایم آن چیست؟
▪ متاسفانه این تومور درمراحل اولیه هیچ علامتی را از خود نشان نمی‌دهد و معمولا پس از گسترش است كه علایم‌اش ظاهر می‌شود حتی گاهی از طریق دست اندازی‌های فراوان آن به دیگر اندام‌ها (كه بیشتر كبد است) تشخیص آن صورت می‌گیرد. به طور كلی تومور براساس اینكه از چه قسمتی منشا گرفته باشد، علایم مختلفی بروز می‌دهد. مثلا تومور مشیمیه ممكن است موجب كاهش دید و یا میدان دید شود. تومور جسم مژگانی با گسترش به سمت جلوی چشم، باعث جابه جایی عدسی، آب مروارید، گلوكوم و بالاخره جلوراندن عنبیه می‌شود و در این موقع خود را آشكار می‌كند.
● راهی برای تشخیص زودتر این بیماری وجود دارد؟
▪ معمولا تومورهای رنگدانه‌ای درون چشمی با آزمایش روتین چشمی به وسیله چشم پزشك تشخیص داده می‌شود و بیمار هیچ‌گونه آگاهی از عارضه چشمی خود و هیچ علامتی ندارد. معمولا در معاینه، تومور به صورت یك برجستگی گنبدی شكل با رنگ قهوه‌ای دیده می‌شود. در ۹۵ درصد از موارد تومور با بررسی‌های چشم پزشكی قابل تشخیص است اما می‌توان از آزمایش‌های تكمیلی مثل سونوگرافی برای نمایان شدن یك تومور جامد و همچنین برای تشخیص حجم و گسترش تومور در درون چشم و یا كاسه چشم استفاده كرد. درضمن، انجام سی‌تی اسكن و MRI برای تشخیص خود تومور و گسترش آن بسیار مفید است.
● روش درمان ؟
▪ قبل از شروع هر درمان، بررسی كامل برای تشخیص متاستازهای تومور الزامی است كه از مهم‌ترین این بررسی‌ها، انجام تست‌های كبدی است. در چند دهه اخیر پیشنهاد می‌شد كه پس از تشخیص تومور، سریعا چشم تخلیه شود، ولی بعدها درمان‌های دیگری هم پیشنهاد شد. مثلا برای تومورهای كوچكتر، لیزردرمانی و یا حرارت درمانی و برای تومورهای بزرگ‌تر، درمان‌های رادیواكتیو تماسی و یا تابش اشعه با انرژی بالا پیشنهاد شد.
● شانس درمان چه‌قدر است؟
▪ كلا پیش آگهی این تومور رنگینه‌ای خوب نیست. در تومورهای بزرگ، مرگ و میر بعد از پنج سال حدود ۵۰ درصد و در تومورهای كوچك حدود ۱۲ درصد است.
● فرمودید كه دومین تومور رتینوبلا‌ستوماست؟
▪ رتینو بلاستوما شایع‌ترین تومور بدخیم درون چشمی در اطفال است كه از سلول‌های حساس شبكیه منشا می‌گیرد. شیوع این تومور خیلی بیشتر از ملانوكارسینوما در بزرگسالان است و حدود یك نفر در هر ۲۰ هزار نوزاد تخمین زده می شود.
● علت بروز این تومور چیست؟
▪ این غده بدخیم در۳۰ تا ۴۰ درصد موارد دو طرفه است و تومورهای دوطرفه موروثی و اتوزومال غالب است. در نتیجه ۵۰ درصد فرزندان در این افراد به تومور رتینو بلاستوما مبتلا می‌شوند.
● سن ابتلا‌به این بیماری چند سالگی است؟
▪ سن تشخیص فرم‌های دوطرفه در دو سالگی و یك طرفه در یك سالگی است. معمولا در سنین بالای هفت سالگی این بیماری بسیار نادر است. در ایران سن تشخیص تومور در حدود ۵/۳ سالگی است.
● آیا این تومور علامت خاصی دارد؟
▪ مهم‌ترین علامت این بیماری ـوجود یك مردمك سفید است. یعنی چشم طفل مثل چشمان گربه برق می‌زند. این علامت در بیش از ۶۰ درصد بیماران دیده می‌شود. علاوه بر این، گاهی اوقات لوچی چشم یا انحراف چشم و در موارد بزرگ‌تر شدن تومور، كاهش دید نیز بروز می‌كند.
● تشخیص به چه صورت است؟
▪ معمولا چشم پزشك در برخورد با چنین بیماری، برای تشخیص تومور، كودك را بیهوش می‌كند و با بازكردن مردمك‌ها، به معاینه و بررسی دقیق می‌پردازد. البته چون این تومور تمایل گسترش به عصب باصره، مغز و كاسه چشم دارد، با انجام سونوگرافی، سی تی اسكن و MRI میزان گسترش این بیماری را می‌توان تشخیص داد.
● روش درمان چگونه است؟
▪ پس از تشخیص این تومور، ابتدا باید طفل از نظر میزان گسترش بیماری و همچنین درگیری به اندام‌های دیگر مورد بررسی قرار بگیرد. این تومور در ممالك پیشرفته تا ۹۵ درصد قابل درمان است. اما مهم‌ترین مسأله، تشخیص سریع بیماری در كودك است.اگر بیماری در ابتدای راه باشد، با شیمی درمانی و لیزر درمانی شروع به درمان می‌كنیم، اما در فرم‌های پیشرفته، تخلیه چشم الزامی است.
● توصیه هایی به والدین؟
▪ مهم‌ترین اقدام ما راهنمایی والدین اطفال است و آگاه كرن آنها از موروثی بودن خطرات این تومور. همچنین مراجعه والدین كودك بدون هیچ وقفه‌ای به یك مركز مجهز چشم‌پزشكی برای نجات كودك و حتی چشم كودك، بسیار ضروری است. بنابراین توصیه می‌شود بدون استثنا، بچه‌هایی كه با وزن كم به دنیا می‌آیند (۵/۱كیلوگرم) و یا بچه‌هایی كه زودتر موعد یعنی زودتر از هفت ماهگی متولد می‌شوند، حتما برای بررسی به چشم پزشك مراجعه كنند.
گفت‌وگو با دكتر هرمز شمس، چشم‌پزشك ،روزنامه سلامت
نظر شما