این در حالی است كه شورای بررسی و تدوین دارویی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی سال گذشته اعلام كرد كه هالوتان، كه پرمصرف‌ترین داروی بیهوشی كشور است، رفته‌رفته تا سال آینده از چرخه درمان كشور حذف می‌شود و داروهای جدید بیهوشی در فهرست داروهای تحت پوشش بیمه‌ها قرار می‌گیرد.

با این‌حال تاكنون هیچ اقدامی در مورد حذف این دارو انجام نشده و به‌تازگی اعلام شد براساس تصمیم اخیر شورای بررسی و تدوین دارویی وزارت بهداشت، هالوتان از فهرست داروهای بیهوشی كشور حذف نخواهد شد.

در حالی كه هالوتان ۳۰ سال است در بیمارستان‌ها و مراكز درمانی كشور استفاده می‌شود، به اعتقاد بسیاری از متخصصان بیهوشی، كاربرد این دارو می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری بعد از عمل جراحی روی بیمار بگذارد تا آنجا كه حتی در مواردی منجر به اغما و حتی مرگ او می‌شود.

گفته می‌شود ۲۰ درصد بیمارانی كه با این دارو در اتاق عمل بیهوش می‌شوند، دچار عوارض كبدی می‌شوند. با این‌حال، آمارهای وزارت بهداشت حاكی از آن است كه ۹۰ درصد اتاق‌های عمل بیمارستان‌های دولتی كشور از هالوتان برای بیهوش كردن بیماران استفاده می‌كنند.

داروهای بی‌خطر پشت در!

دكتر محمد‌مهدی‌ قیامت، رئیس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه ایران، با ابراز تأسف از این كه این دارو هنوز در لیست داروهای مصرفی قرار دارد، به همشهری می‌گوید: علت اصلی این مشكل هم وزارت بهداشت است و هم وزارت رفاه. چون هنوز این 2 وزارتخانه همكاری مشتركی برای وارد كردن و تحت پوشش قرار دادن داروهای جدید انجام نداده‌اند.

وی با بیان این كه وزارت بهداشت در این میان و در مورد استفاده از این دارو مستنداتی را قبول می‌كند كه خودش دوست دارد بشنود و این حرف‌ها بیشتر از زبان كسانی شنیده می‌شود كه اطلاعات علمی كافی در مورد عوارض این دارو ندارند، ادامه می‌دهد: در این میان، بیمارستان‌های خصوصی هم برای این كه هزینه‌هایی كه درمان بیمار به آن‌ها تحمیل می‌كند را كاهش دهند، اقدام به رقابت كرده‌اند و به‌خصوص در دی‌كلینیك‌ها جراحان بیمار را به مركز درمانی ارجاع می‌دهند كه هزینه‌های كمتری دارد و برایشان دیگر كیفیت مهم نیست.

به گفته وی، به‌خصوص در جراحی‌های بینی، دی‌كلینیك‌ها برای كم‌كردن هزینه‌هایشان از داروهای ارزان‌تر استفاده می‌كنند. دكتر قیامت با تأكید بر این كه چنین رقابتی كه در كشور كاملا به صورت علنی وجود دارد به هیچ وجه به نفع بیماران نیست و آن‌ها باز هم قربانیان اصلی این ماجرا هستند، ضمن گلایه از بی‌مسئولیتی بیمه‌ها توضیح می‌دهد: وزارت رفاه هم هنوز تصمیم به تقبل كردن هزینه‌های پوشش داروهای جدید نگرفته، چون الان 3تا از داروهای جدید به مدت 5 سال است كه در انتظار لیست بیمه‌ هستند و این در حالی است كه این داروها حتی به صورت آزاد هم در دسترس نیستند و قیمت آن‌ها هم بسیار بالاست.

به عقیده وی، اگر بیمه‌ها چنین هزینه‌هایی را تقبل كنند، بیمارستان‌های دولتی هم از نظر انسانی و هم از نظر كیفیت كار به داروهای جدید روی می‌آورند ولی الان بیمارستان‌های دولتی با این بودجه كمی كه مسلما در سال آینده بدتر هم خواهد شد، اجازه خرید داروهای جدید را ندارند.

این در حالی است كه به گفته رئیس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه ایران حتی گزارشی از انجمن متخصصان گوارش به دست رسیده كه اخطار دادند بیمارانی كه با تابلوی نارسایی كبد به آن‌ها مراجعه می‌كنند، بیمارانی هستند كه هالوتان دریافت كرده‌اند.

انتخاب‌های ارزان

در شرایطی كه هنوز خیلی از متخصصان با استفاده از هالوتان در عده‌ای از بیماران، تزریق این دارو برای جراحی‌های سطحی را مناسب می‌دانند، دكتر قیامت نظر دیگری دارد.

وی با بیان این كه متأسفانه بعد از گذشت 8 ماه از ابلاغ نامه وزارت بهداشت به وزارت رفاه مبنی بر جایگزینی داروی جدید بیهوشی سوفلوران، هنوز این دارو در فهرست بیمه قرار نگرفته، معتقد است: متخصص بیهوشی باید امكان انتخاب در تجویز دارو داشته باشد اما در وضعیت فعلی، تنها انتخاب به‌دلیل گران بودن داروهای بیهوشی، فقط هالوتان است.

رئیس انجمن بیهوشی با اشاره به این كه تمام كشورهای دنیا استفاده از این دارو را متوقف كرده‌اند، می‌گوید: به‌دلیل عدم توان مالی كافی نمی‌توانیم از نسخه‌ای كه در كشورهای توسعه یافته پیچیده می‌شود، استفاده كنیم.

وی خاطرنشان می‌كند: كارشناسان بهداشتی و درمانی كشور نباید تنها به‌دلیل گرانی دارو از استفاده از داروهای بیهوشی جدید صرف‌نظر كنند بلكه باید در نظر داشته باشند كه بهای جان بیمار بارها بیشتر از بهای داروی بیهوشی ارزش دارد.

مقصر كیست؟

در حالی كه متخصصان بیهوشی گناه استفاده از هالوتان را به گردن وزارت بهداشت و بیمه‌ها انداخته‌اند، مسئولان وزارت بهداشت با تأكید بر این كه وظیفه وزارت بهداشت تنها این است كه داروهای جدید را در لیست داروهای كشور قرار دهد، بیمه‌ها را در امر تحت‌ ‌پوشش دادن هالوتان مسئول می‌دانند.

دكتر مهرداد رضایی، مسئول اطلاع‌رسانی معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت با بیان این كه داروهای بیهوشی كه در لیست دارویی كشور وجود دارند تعدادشان زیاد است و هیچ كدام هم بی‌عارضه نیستند، به همشهری می‌گوید: با این حال و بر خلاف نظر رئیس انجمن بیهوشی ایران، ما معتقدیم این تشخیص پزشك است كه با توجه به  شرایط بیمار كدام دارو را برای او تجویز كند و دست هیچ كدام از متخصصان بیهوشی در تجویز هالوتان بسته نیست و پزشك كاملا مجاز است كه هر دارویی را تشخیص می‌دهد، تجویز كند.

دكتر رضایی با اذعان به این كه در چند سال گذشته به خاطر ورود داروهای جدید، مصرف هالوتان در مراكز درمانی كاهش چشمگیری یافته است، دلیل عدم حذف این دارو از سامانه درمانی را این‌طور بیان می‌كند: البته هالوتان در بیهوشی‌های سطحی و در بعضی از بیماران كاربرد دارد و حذف آن به‌طور كامل از طرف ما زمانی صورت می‌گیرد كه مصرف آن كم شود به حدی كه ارزش خود را از دست بدهد، وگرنه در حال حاضر حذف شدن كامل این دارو از نظر وزارت بهداشت اصلا منطقی نیست و اگر هم پزشكان نسبت به تجویز این دارو معترضند برایشان انتخاب‌های زیادی وجود دارد.

به عقیده مسئولان وزارت بهداشت اصرار متخصصان به حذف هالوتان یك نوع دور زدن بی‌خود است؛ متخصصان بیهوشی به وزارت بهداشت فشار می‌آورند كه هالوتان را به‌طور كامل حذف كنیم تا بیمه‌ها مجبور شوند داروهای جدیدتر را تحت پوشش قرار دهند در حالی كه به هیچ وجه چنین تضمینی از سوی بیمه‌ها وجود ندارد.

به گفته آنها راه از بین بردن این مشكل این نیست كه دارو به‌طور كامل حذف شود. به این ترتیب تا زمانی كه وزارت بهداشت و كمیته بررسی و تدوین دارویی آن به این نتیجه نرسند كه عوارض هالوتان جدی است و هیچ مصرفی نباید داشته باشد، آن را به‌طور كامل حذف نمی‌كنند. البته این اتفاقی نیست كه فقط در مورد داروی بیهوشی هالوتان افتاده باشد. هر چندوقت یك بار به‌خصوص در مورد داروهای بیماران خاص حرف‌های زیادی از زبان متخصصان و كارشناسان شنیده می‌شود.

با این حال مسئولان وزارت‌ بهداشت معتقدند هرچند وقت یك‌بار در مورد یك داروی مشخص كه شاید نایاب است و متخصصان نسبت به نوع ایرانی آن خوش‌بین نیستند، حرف‌های زیادی سر زبان‌ها می‌افتد، اما بیمه‌ در كشور ما در جایگاهی است كه دست هیچ كس به آن نمی‌رسد، به‌طوری كه در مورد هر كدام از دسته‌های دارویی فقط یك دارو را تحت پوشش قرار می‌دهد و در توجیه این اقدامات هم فقط و فقط به كمبود بودجه اشاره می‌كنند.