سلامت نیوز : به جا ماندن 32 هزار كودك بی‌شناسنامه تنها در پایتخت از ازدواج زنان ایرانی با اتباع غیر مجاز افغان بس نبود، كه خبر می‌رسد هنوز این ازدواج‌ها ادامه دارد و به‌دنبال آن مسئولان با هشدارهای پی در پی می‌خواهند از این ازدواج‌ها جلوگیری كنند. اتفاقی كه به نظر می‌رسد آنچنان كه باید و شاید طی سال‌های گذشته بازدارنده نبوده است. روز گذشته عیسی موسوی نسب، مدیرکل امور اتباع و مهاجران خارجی استانداری تهران باردیگر نسبت به انگیزه اتباع غیرمجاز از ازدواج با زنان ایرانی هشدار داده است.

 او می‌گوید: «بخشی از انگیزه‌های ازدواج‌ برای حضور غیرقانونی و ورود و اقامت این افراد است؛ یعنی با هدف گرفتن اقامت یا سوء‌استفاده‌های دیگری که انجام می‌شود بعضا اتباع غیرمجاز به صورت غیرقانونی وارد کشور می‌شوند و ازدواج غیرقانونی می‌کنند. در بیشتر موارد ما در مراحل بعدی نمی‌توانیم از لحاظ حقوقی از زن ایرانی دفاع کنیم.» این نخستین بار نیست كه موسوی نسب از تریبون رسانه‌ها در این باره هشدار می‌دهد. سال گذشته بود كه مدیركل اتباع وامور خارجه استانداری تهران به خانواده‌های ایرانی هشدار داد تا دختران خود را به عقد اتباع بیگانه در نیاورند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از تهران امروز ؛ عیسی موسوی نسب در این باره گفته بود: «زنان از هر گونه ازدواج غیرقانونی با اتباع بیگانه خودداری كنند چون نه شناسنامه‌ای برای فرزندان آنها صادر می‌شود و نه می‌توان از مبادی قانونی از حقوق آنها دفاع كرد. یكی از معضلات فعلی در این حوزه فرزندان بلاتكلیف رها شده‌اند كه نتیجه ازدواج‌های غیرقانونی است و موارد زیادی وجود دارد كه مشخص نیست پدران این كودكان در كجا هستند و این كودكان بدون هیچ سندی بلاتكلیف رها شده‌ هستند.» هیچ قانونی برای حمایت از زنان ایرانی كه به عقد شرعی یك مرد بیگانه درآمده‌اند، وجود ندارد، مگر آنكه پیش از ازدواج، وزارت كشور در جریان قرار گیرد و مجوز‌های لازم را صادر كند كه البته در صورتی كه مرد مجوز حضور در ایران را نداشته باشد، نه تنها مجوزی برای ازدواجش صادر نمی‌شود بلكه بر‌اساس قانون به كشورش بازگردانده می‌شود.

با این همه، این ازدواج‌ها به دور از چشم مراجع رسمی كشور همچنان در كشور انجام می‌شود. طیبه پورزمان، پژوهشگر و كارشناس ارشد خانواده، به تهران امروز می‌گوید: «ازدواج‌های ثبت نشده از اول تا آخرش، پر از مشكل است. زن ایرانی در این نوع ازدواج‌ها بیشتر از هر كسی آسیب می‌بیند. بعد از آنكه عقد شرعی انجام شد، مرد افغان بر خلاف همه تعهدهایی كه داده است همسرش را به افغانستان می‌برد كه از آنجا كه این مردان عموما از طبقه ضعیف جامعه خود هستند دسترسی به امكانات بهداشتی ندارند و در فقر و تنگدستی با حداقل امكانات زندگی، فقط می‌توانند زنده بمانند.» به گفته او تفاوت فرهنگ بین دو جامعه ایرانی و افغانی بزرگ‌ترین معضل است‌ چون در فرهنگ افغان‌ها مردسالاری و قبیله محوری حاكم است. استعمال موادمخدر از جمله ماده مخدر «ناس» برای آنها امری عادی است و در مسائل دیگری چون چند همسری نیز بین دو فرهنگ اختلاف وجود دارد. چند همسری در ایران امری است كه مورد نكوهش قرار می‌گیرد اما در افغانستان این‌طور نیست.»

او ادامه می‌دهد: «اما موضوع اصلی درباره زنانی است كه در ایران زندگی می‌كنند. تصور كنید این زنان كه عمدتا در دوران نوجوانی هستند با ترس و دلهره از بازگشت همسرشان به افغانستان روز را شب می‌كنند، كودكان حاصل از این ازدواج‌ها به دلیل نداشتن شناسنامه نمی‌توانند به مدرسه بروند. این كودكان در واقعیت وجوددارند اما بودنشان در هیچ‌جا ثبت نمی‌شود.» پورزمان معتقد است این كودكان، سرخورده هستند و می‌گوید: «آموزش اولین ركن برای پیشرفت هر فردی است. آنها از آموزش محروم می‌شوند پس پیشرفتی هم در كار نیست. آنها عموما یا به كارگری می‌پردازند‌ یا دستفروشی می‌كنند. حاشیه نشین می‌شوند و محیط در چنین فضاهایی زمینه ارتكاب به جرم را در آنان افزایش می‌دهد.»

او می‌گوید: «آنها خواسته‌های برآورده نشده‌ای از دولت و جامعه ایرانی دارند. خود را با سایر مردم متفاوت می‌بینند و از طرفی احساس تعلق نیز به ایران ندارند. بنابراین شاهد افزایش آمار جرم و بزه در میان آنان خواهیم بود.» با این همه، جای بهزیستی در این میان خالی است. درخواست خبرنگار تهران امروز برای گفت‌وگو با مسئولی در سازمان بهزیستی در این باره رد شد چرا كه به گفته كارشناس رسانه در روابط‌عمومی این سازمان، بهزیستی در این مقوله ورود نكرده است و هیچ بخشنامه‌ای هم در این زمینه ندارد. اگر این كودكان «بی‌سرپرست» باشند یا پس از طی پروسه‌ای رسما «بد سرپرست» اعلام شوند و مسئولیت‌شان به دولت سپرده شود، آن وقت است كه بهزیستی می‌تواند از آنها حمایت كند.

مجلس و فرزندان بی‌شناسنامه

فرزندان زنان ایرانی و مردان خارجی که با مجوز دولت ازدواج کرده باشند می‌توانند تابعیت ایرانی بگیرند. هرچند این قانون نخستین بار درسال ۸۵ مصوب شد و اما با یک‌فوریتی که مجلس هشتم به آن رای داد، قرار شد اصلاحاتی روی آن صورت گیرد. پس از اعمال این اصلاحات و تصویب مجدد، طرح به شورای نگهبان رفت. اما در آخرین روز كاری مجلس هشتم خبر رسید كه شورای نگهبان به اصلاحات انجام شده بر این قانون ایرادی وارد كرده است. ایرادی كه برای برطرف شدنش باید به مجلس نهمی‌ها چشم دوخت. مطابق ماده اضافه شده به این قانون، فرزندان متولدشده از زنان ایرانی و مردان خارجی که مطابق ماده ۱۰۶۰ قانون مدنی با اخذ مجوز ازدواج کرده‌اند، ایرانی محسوب می‌شوند و می‌توانند تابعیت ایرانی داشته باشند.

در مجلس هشتم به این ماده دو تبصره اضافه شده که در یکی از آنها آمده است؛ فرزندانی که پیش از تصویب این قانون از زنان ایرانی و مردان خارجی متولد شدند، تابعیت ایرانی خواهند داشت و این در مورد کسانی است که به صورت غیرمجاز ازدواج کرده‌اند. اما تكلیف فرزندانی كه پیش از این قانون متولد شده‌اند چه خواهد بود؟ تبصره اول این ماده به این پرسش پاسخ می‌دهد. وزارت کشور بعد از اخذ مدارک قانونی وقوع عقد شرعی، نسبت به صدور تابعیت ایرانی موضوع ماده ۱۰۶۰ اقدام می‌كند، بنابراین باید عقد شرعی صورت گرفته باشد تا فرزند مادر ایرانی و مرد خارجی، تابعه ایرانی محسوب شود. به نظر می‌رسد از این پس همه چیز برای زنانی كه به صورت قانونی ازدواج كرده‌اند فرق می‌كند. ‌35 درصد افغان‌ها در استان تهران اقامت دارند. به گفته عیسی موسوی‌نسب، مدیركل امور اتباع و مهاجران خارجی استانداری تهران: «یک میلیون نفراتباع مجاز درکل کشور شناسایی شده‌اند که 282 هزار نفر از آنها یعنی حدود 30 درصد در استان تهران اقامت دارند که در کل، جمعیت غیرمجاز و مجاز تهران جمعا 35 درصد کل اتباع افغان کشور درحوزه استان تهران حضور دارند.»

او با یادآوری اجرای طرح ملی ساماندهی اتباع خارجی غیرمجاز می‌گوید: «این طرح با مصوبه شورای عالی امنیت ملی انجام و تاکنون مراحل موفقیت خود را طی کرده است. طی اجرای آن یک میلیون و 500 هزار نفر در طرح ساماندهی غیرمجازها در کل کشور شناسایی شده‌اند که حدود 560 هزار نفر از این تعداد در استان تهران شرکت کرده‌اند.» موسوی نسب می‌گوید: «40 درصد جمعیت غیرمجازین در استان تهران شناسایی و در طرح مراحل مختلفی را طی کرده است. همچنین با نظر ریاست‌جمهوری مقرر شد برای متاهلین مشمول طرح، تسهیلاتی فراهم شود تا صدور روادید در داخل کشور برای آنها انجام گیرد و با هماهنگی سفارت افغانستان برای متاهلین پاسپورت صادر شد و درحال حاضر در مرحله صدور روادید هستیم.»

او می‌گوید: «اخیرا با توافقی که با حوزه گذرنامه ناجا انجام پذیرفت و همچنین ظرفیت‌سازی‌هایی که انجام گرفته مقرر شد ازتاریخ 3 آبان‌ماه صدور روادید برای متاهلین مشمولین طرح به صورت روزانه در فرماندهی تهران بزرگ و فرماندهی شرق و غرب انجام شود.» وی با بیان اینکه قبلا هم درحوزه فرهنگی به ویژه رسانه‌های جمعی به افکار عمومی وخانواده‌ها تاکیدات زیادی در مورد جلوگیری و توجیه ازدواج‌های زنان ایرانی با اتباع افغان شده است، می‌گوید: «بخشی از این انگیزه‌های ازدواج‌ برای حضور غیرقانونی و ورود و اقامت این افراد است.یعنی با هدف گرفتن اقامت یا سوء‌استفاده‌های دیگری که مقصود هست بعضا اتباع غیرمجاز به صورت غیرقانونی وارد کشور می‌شوند و اقدام به ازدواج غیرقانونی می‌کنند. در بیشتر موارد ما در مراحل بعدی نمی‌توانیم از لحاظ حقوقی از زن ایرانی دفاع کنیم.»

این مقام مسئول با تاکید بر اینکه ازدواج با هر تبعه خارجی باید با اجازه دولت جمهوری اسلامی ایران و وزارت کشور باشد و این ثبت ازدواج قانونی هیچ منعی ندارد، می‌گوید: «زنان ایرانی باید بدانند که در صورت تن دادن به ازدواج‌های غیرقانونی بعدا با مشکلاتی از جمله صدور شناسنامه فرزند یا فرزندان بی‌هویت و رها‌شدگی از سوی شوهر و مشکلات دیگر مواجه هستند و ما نمی‌توانیم از حقوق این زنان حمایت کنیم. جمهوری اسلامی ایران بیشترین آسیب را از حضور افغان‌های غیرمجاز متحمل شده و اگر چه رویکرد جمهوری اسلامی رویکردی دینی و انقلابی برای پذیرش مهاجران بوده اما در قبال این موضوع بخشی از آسیب‌های اجتماعی و تمهیدات امنیتی را نیز متحمل شده است که در این ارتباط باید به جرایم سازمان یافته، مواد مخدر و باندهای قاچاق انسان اشاره کرد.»