هنوز هم مادران زیادی وجود دارند كه اطلاعات كمی در این باره دارند و اگر فرزندشان با شكاف كام متولد شود، پیش از درمان كودك، باید شكاف روح مادر و پدر التیام یابد تا بتوانند كودكشان را دریابند.
هنوز هم مادران زیادی وجود دارند كه اطلاعات كمی در این باره دارند و اگر فرزندشان با شكاف كام متولد شود، پیش از درمان كودك، باید شكاف روح مادر و پدر التیام یابد تا بتوانند كودكشان را دریابند.
دكتر عبدالجلیل كلانتر هرمزی، فوقتخصص جراحی پلاستیك و استاد دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی، در گفتوگو با «جامجم» به چنین پدر و مادرهایی میگوید: شكاف كام و لب، شایعترین ناهنجاریهای سر و صورت است و نباید از آن بترسید چون قابل درمان است. این بیماری در تمام كشورهای دنیا شیوع دارد، ولی در كشورهای فقیر از كشورهای پیشرفته و در نژاد سفیدپوست بیشتر از سیاهپوست است. در كل از هر 700 ـ 600 تولد زنده در كل دنیا یك نفر به شكاف لب و كام مبتلاست.
در دوران بارداری مراقب باشید
دكتر كلانتر هرمزی میگوید: گاهی سهلانگاری مادر باعث بروز این عارضه در فرزندش میشود. اگر خانمی در دوران بارداری داروهای ضدتشنج و خوابآور، الكل و سیگار مصرف كند یا حتی در اتاقی كه دود سیگار باشد، تنفس كند، احتمال این كه فرزندش با این بیماری متولد شود، زیاد است. به گفته وی، هر چه تعداد مبتلایان در خانواده بیشتر باشد، احتمال بروز شكاف لب در نوزاد بیشتر میشود.
او ادامه میدهد: ابتلای مادر به عفونتهای دوران بارداری مثل سرخك، سرخجه و عفونت ویروسی یا باكتریایی كه سیستم ایمنی را مختل كند، بخصوص در سه ماهه اول، عامل دیگر بروز شكاف لب است. این جراح پلاستیك عوامل دیگر بروز شكاف لب و كام را استرس و شوك در سه ماه اول بارداری و عوامل ناشناختهای مثل جهش ژنی بیان میكند.
تاثیر عوامل خطر فقط در 3 ماه اول
با توجه به این كه فك و صورت در سه ماهه اول بارداری تشكیل میشود، عوامل خطرساز فقط در این زمان تاثیر دارد. دكتر كلانترهرمزی میگوید: اگر مواجهه با عوامل بروز این بیماری بعد از 5 ـ 4 ماهگی اتفاق بیفتد، نمیتواند باعث بروز ناهنجاری شكاف لب و كام شود. در جنین، ناحیه لب و كام از ماه اول شروع به بستهشدن میكند و در هفته 12 كامل میشود. اگر عامل ناهنجاری قبل از هفته چهارم اثر بگذارد، لب تشكیل نمیشود و شكاف بیشتر خواهدبود. هر چه عامل زودتر اثر بگذارد، اثرش شدیدتر است.
درمان؛ اول والدین بعد كودك
درمان این عارضه باید بلافاصله بعد از تولد آغاز شود، اما قبل از آن و حتی پیش از تولد نوزاد، والدین او هم باید از نظر روانی درمان شوند و آموزش بینند وگرنه كارها خوب پیش نمیرود، بنابراین پزشك باید اطلاعات كافی به آنها بدهد.
دكتر كلانترهرمزی معتقد است: مهمترین نكتهای كه بعد از تولد نوزاد باید به آن توجه شود، مساله تغذیه اوست و اگر اطلاعات والدین در این زمینه ناكافی باشد، كودك دچار مشكل خواهدشد. شیر مادر برای این بچهها بهترین است و حتما باید فوقتخصص تغذیه آنها را زیرنظر بگیرد.او بهترین زمان جراحی شكاف لب را براساس استاندارد جهانی تا سه ماه بعد از تولد و مناسبترین زمان جراحی شكاف كام را یك سالگی میداند.
البته به گفته این فوقتخصص جراحی زیبایی و پلاستیك، گاهی نمیتوان از این قانون پیروی كرد: در مواردی كه شكاف لب خفیف است و لب از هم جدا نیست، میتوان درمان را به تعویق انداخت، ولی وقتی شكاف خیلی وسیع است، ممكن است پایه بینی و جلوی فك تشكیل نشده باشد و از قانون سن مناسب سه ماهگی برای جراحی لب و یك سال برای جراحی كام تبعیت نمیكند و جراحی باید زودتر انجام شود.
مشكلاتی كه با شكاف لب و كام میآیند
بچههایی كه دچار انواع شدید شكاف لب و كام هستند، ممكناست دچار عفونت گوش شوند چون اگر كام شكاف داشته باشد، «شیپور استاش» كه در ناحیه حلق باز میشود، تحتفشار قرار میگیرد و احتمال عفونت گوش میانی بیشتر میشود، بنابراین این كودكان باید تحتنظر متخصص گوش و حلق و بینی و جراح پلاستیك شكاف لب و كام باشند.
این استاد دانشگاه توضیح میدهد: اگر شكاف خیلی وسیع و قطعات لب و كام از هم دور باشد و تغذیه مشكلدار شود، باید با متخصصان ارتودنسی هم مشورت شود تا در صورت لزوم قالبهایی درست شود كه تغذیه كودك بهتر انجام گیرد. با همكاری جراح و متخصص ارتودنسی، دستگاهی كه دوطرف لب را به هم نزدیكتر میكند نیز در دهان كودك كار گذاشته میشود تا بتوان این دو تكه را راحتتر ترمیم كرد. او تاكید میكند: افراد دچار شكاف لب و كام كه جراحی شدهاند، باید تا سنین 18 ـ 16 سالگی به علت احتمال رشد نكردن ناحیه میانی صورت، تحت نظر باشند.
اگر درمان به تعویق بیفتد، چه میشود؟
دكتر كلانتر هرمزی به این پرسش اینگونه پاسخ میدهد: اگر جراحی به تعویق بیفتد، در ناحیه اطراف لب تاثیر میگذارد چون اگر عضلات حلقوی لب بالا و پایین كه شكل صورت را تشكیل میدهد، سریع ترمیم نشود، بدشكلی ایجاد میشود و روی فك و پایه پره بینی تاثیر منفی میگذارد. در این صورت برای اصلاح ناهنجاری به عملهای تكمیلی متعدد نیاز است.
این فوقتخصص جراحی زیبایی به پدر و مادرها هشدار میدهد درمان كودك خود را جدی بگیرند: در ناحیه كام، مخصوصا كام نرم كه مسوول تكلم است، اگر درمان تا قبل از دو سالگی انجام نشود، حافظه گفتاری كودك تشكیل نمیشود و حتی بعد از عمل هم گفتار مشكل خواهدداشت. گاهی هم فاصله دو قطعه كام زیاد و نزدیك كردنش سختتر میشود. او در مورد باقیماندن جای عمل روی صورت نیز میگوید: هر چه شكاف لب وسیعتر باشد، جوشگاه بیشتری ایجاد میشود. از طرفی هر چه عمل در سن كمتری انجام شود، میزان جوشگاه كمتر خواهد بود.
سقط جنین مبتلا؛ هرگز
دكتر كلانتر هرمزی در پایان به نكته مهم دیگری اشاره میكند: امروزه معمولا بعد از پنج ماهگی با سونوگرافی و بررسی جنین میتوان نوع و شدت شكاف لب و كام را تشخیص داد و قبل از به دنیا آمدن نوزاد به مادر توصیههایی داشت، اما از آنجا كه این بیماری درمانپذیر است و منافاتی با حیات ندارد و بیشتر این كودكان از لحاظ هوشی با دیگر اعضای جامعه تفاوتی ندارند، سقط جنین مبتلا جنبه علمی و شرعی ندارد.
نظر شما