سلامت نیوز : درمان سرطان کبد کودکان برای اولین بار به کمک سلول‌های بنیادی یکی از موفقیت‌هایی است که دکتر امیر عباس هدایتی اصل فوق‌تخصص خون و سرطان کودکان در کارنامه شغلی خود با افتخار ثبت کرده است. بعد از کسب این افتخار کشورمان به جمع چهار کشوری که تاکنون در جهان موفق به انجام این درمان شده‌اند پیوست.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ؛ این پزشک 42 ساله که 6 سال است در درمان سرطان‌های مختلف کودکان با کمک سلول‌های بنیادی بی‌وقفه، تمام تلاش خود را به کار گرفته است امروز از فراز و نشیب‌های روزهایی می‌گوید که چشم انتظار تماشای لبخند روی لبان کودکان مبتلا به سرطان بوده است. دکتر هدایتی رئیس بخش پیوند بیمارستان محک با گروه زندگی به گفت‌و‌گو نشست تا خاطرات شیرین روزهای پیوند که به لحظه‌های زندگی، امید را پیوند زده است سخن بگوید.
چه عواملی باعث ابتلای کودکان به سرطان می‌شود؟
برای سرطان کودکان عمدتاً اتیولوژی‌ها و علل مشخصی به‌طور خاص وجود ندارد اما آن مؤلفه‌هایی که در ایجاد سرطان کودکان مهم است عمده مسائل ژنتیکی، آلودگی‌های محیطی، تغذیه نامناسب،دارو درمان‌های گذشته و بیماری‌های زمینه‌ای ارثی و ژنتیکی بیمار است که او را برای تولید سلول‌های سرطان در سالهای بعد مستعد می‌کند.
شایع‌ترین سرطان در کودکان چه سرطانی است؟
شایع‌ترین سرطان کودکان، سرطان خون است، البته سرطان‌های خون به چند دسته تقسیم بندی می‌شود که سرطان خون ALL، جزو شایع‌ترین سرطان خون به حساب می‌آید. سن این سرطان در کودکان از 2 تا 5 سالگی است، اما در سن بالاتر هم دیده می‌شود.
علائم سرطان خون در کودکان با تب‌های شدید و طولانی، دردهای استخوانی، ضعف و بی‌حالی، کبودی در بدن، افزایش خونریزی، بزرگی کبد و طحال و غدد لنفاوی خود را نشان می‌دهد همان طور که اشاره کردم عوامل متعدد ناشناخته زیادی وجود دارد در صورتی که اگر علائم شناخته شده بود علیه بیماری می‌توانستیم واکسن تولید کنیم.
اما مسأله‌ای که به عنوان علل گفته می‌شود براساس مطالعات اپیدمیولوژی و بر مبنای ریسک فاکتورهایی که در سالهای آینده کودک با آن مواجه می‌شود، همچنین اختلالات کروموزومی، ژنتیکی، عوامل محیطی مانند آلودگی هوا، مصرف برخی مواد غذایی خاص، قرار گرفتن در برخی مکان‌ها با میزان مغناطیسی بالا و در برخی تومورها به‌طور مشخص و در تومور مغزی کابل‌های فشار قوی،تلفن همراه و... از عوامل مستعد‌کننده به سمت تومور محسوب می‌شود.
درمان کدام سرطان‌ها در کودکان با کمک سلول‌های بنیادی امکان پذیر است؟
پیوند سلول‌های بنیادی عمدتاً با دو روش انجام می‌شود. پیوند سلول‌های بنیادی به روش آتولوگ که در این نوع سلول‌های بنیادی از خود بیمار گرفته و شیمی درمانی با دوز بالا انجام می‌شود و سلول‌های بنیادی مجدداً به بیمار تزریق می‌شود اما در پیوند نوع دوم که پیوند آلوژن است سلول‌های بنیادی از دهنده‌ای‌غیر از بیمار به دو صورت وابسته و غیر وابسته به فرد پیوند می‌شود. دهنده‌های وابسته خواهر، برادر، پدر و مادر هستند اما دهنده‌های غیر وابسته بانک‌های سلول‌های بنیادی به شمار می‌روند.
پیوند سلول‌های بنیادی به چند روش انجام می‌شود؟
پیوند به سه مدل انجام می‌شود. نخست آن‌که سلول‌های بنیادی از مغز استخوان کودک بیمار گرفته می‌شود و دومین روش این است که سلول‌های بنیادی از خون محیطی تهیه می‌شود و روش سوم استخراج سلول‌های بنیادی از خون بند ناف است. در سرطان‌هایی که منشأ بافت خون ساز بدن مشکل داشته باشد مانندALL، AML ، CML و بیماری‌های بدخیم مانند تالاسمی‌ها، کم کاری مغز استخوان در کودکان، پیوند از دهنده دیگری صورت می‌گیرد و به روش آلوژن
انجام می‌شود.
پیوند به روش آلوژن و آتولوگ چگونه است؟
در روش آلوژن سلول‌های بنیادی از فرد دیگری که وابسته یا غیر وابسته است استخراج و به بیمار نیازمند پیوند تزریق می‌شود. اما در برخی بیماری‌ها مانند تومور بدخیم در کودکان که عمدتاً توده‌های توپر هستند مانند تومور کلیه، تومور غده فوق کلیه، تومور چشم(رتینوبلاستوم)، لنفوم، تومور ژرم سل، تومورهای کبد توصیه می‌شود پیوند از بیمار به بیمار به روش آتولوگ انجام شود.
شایع‌ترین تومور بدخیم کبد در کودکان چیست؟
تومورهای بدخیم کبد کمتر از 2 درصد گروه اطفال را درگیر می‌کند. هپاتوبلاستوم شایع‌ترین تومور بدخیم در کودکان است که حدود 70 تا 80 درصد تمام سرطان‌های کبد در کودکان زیر 15 سال به این علت روی می‌دهد. شیوع این بیماری در پسران بیشتر است که به بحث‌های ژنتیکی، عوامل ارثی و یک سری فاکتورهایی که در پسران وجود دارد، مربوط می‌شود.
سرطان کبد کودکان با چه علائمی بروز می‌کند؟
شایع‌ترین علامت، بزرگی شکم و توده‌های شکمی است. اگر تومور رشد بیشتری داشته باشد ممکن است غده بدون درد یا دردناک باشد که کودک با علائمی مانند کاهش بی‌دلیل وزن، از دست دادن اشتها، تهوع، استفراغ و بلوغ جنسی زودرس در پسران مواجه می‌شود همچنین اگر تومور به سایر نقاط بدن متاستاز داده باشد مثل ریه، مغز استخوان و یا استخوان علائمی از این بافت‌ها بروز پیدا می‌کند.تنگی نفس، کم خونی و اختلالات خونی شایع‌ترین علائم است. اگر متاستاز به بافت استخوان برسد دردهای شدید استخوانی کودک را درگیر می‌کند.
درصد موفقیت در درمان این سرطان چقدر است؟
اگر هپاتوبلاستوم در مراحل اولیه تشخیص داده شود موفقیت درمانی با جراحی و شیمی‌درمانی و زنده ماندن کودک بیش از 70 درصد خواهد بود.
اما اگر در مراحل بالاتر باشد و کودک درگیر متاستاز شده باشد و تقریباً تمام اندام‌های بدن دچار شده باشند آن زمان موفقیت درمان با جراحی و شیمی درمانی ساده بشدت افت پیدا می‌کند. بنابراین مجبور هستیم که از روش‌های درمانی دیگری مانند پیوند با سلول‌های بنیادی برای از بین بردن متاستاز تومور بر سایر نقاط بدن استفاده کنیم. متأسفانه در سالهای اخیر سرطان در کودکان افزایش معناداری داشته است. نوع تومورها سنگین‌تر و معمولاً نوع سرطان‌های خون تغییر پیدا کرده است و به این علت باید به عوامل محیطی بیشتر دقت شود.
زیباترین و مؤثرترین جمله‌ای که از کودکان بیمار شنیده‌اید، چیست؟
جمله‌های زیبا در این سال‌ها زیاد بوده است اما برخی از این واژه‌ها و کلمات برای همیشه در ذهن ماندگار می‌شود. دختر بیمار سه سالهای بود که به من گفت دوست دارم بزرگ شوم و به بچه‌ها کمک کنم تا هیچ وقت مریض نشوند.
اخلاق حرفه‌ای در کار را از چه کسی آموخته‌اید؟
از چند سال پیش که شاگرد مرحوم پروانه وثوق بودم به واسطه شاگردی ایشان گوشه‌ای از اخلاق حرفه‌ای را در زندگی و کار از ایشان آموختم. ایشان احترام و درک از موقعیت بیمار را به من یاد دادند. اغلب والدین از رنجی که فرزندشان می‌کشند ناراحت هستند مشکلات درمان و تهیه داروها رنجی دردناک است اما یک پزشک نباید کرامت و حرمت انسانی را زیر پا گذارد، درک کردن مسائل بیماران رنج‌هایشان را کاهش می‌دهد.
واژه امید را چگونه تعریف می‌کنید؟
امید در زندگی برای من حتی به اندازه روزنه‌ای است. اگر امید به اندازه یک سلول هم باشد می‌تواند لطفی از سوی خدا برای زیستن باشد. امید برای من کودکی است که محکوم به مرگ بوده و تا آخر عمرش تعیین کرده‌اند که باید به او خون تزریق شود اما بعد از پیوند سلول‌های بنیادی نیازی به خون نداشته است و در سلامت کامل زندگی می‌کند این‌ها امید را در زندگی‌ام چند برابر می‌کنند.
شیرین‌ترین خاطره‌ای که دارید؟
سال 81 دختر کوچکی مبتلا به تالاسمی و وابسته به تزریق خون شده بود بعد از پیوند حالش رو به بهبودی رفت و درمانش کاملاً قطع شد در سال‌جاری دختر جوانی با دسته گل و یک جعبه شیرینی به دیدنم آمد سن و سالش به 20 سال می‌خورد. وقتی کمی دقت کردم و خود را معرفی کرد متوجه شدم همان دختر کوچکی است که محکوم به مرگ بود اما الان کارشناس علوم آزمایشگاهی شده بود و برای مراسم ازدواجش کارت دعوت آورده بود. این‌ها لحظاتی است که یک دنیا ارزش دارد. کودکان حق زندگی و کودکی دارند.
در لحظه‌های سخت چه دعایی می‌کنید؟
دعا می‌کنم هیچ کودکی بیمار نباشد و هیچ پدر و مادری کودکان بیمار نداشته باشند و خداوند آبروی پزشکان پیوند را پیش پدران و مادران کودکان بیمار حفظ کند. امیدوارم همه پیوندهای بیماران با موفقیت انجام شود.
نظر شما