از طریق این دو مسیر مراکز نخاعی و فوق نخاعی (supraspinal) و سیستم عصبی مرکزی و هیپوتالاموس ,  ابتدا منجر به بروز نعوظ و سپس ادامه و استمرار تحریکات مراکز جنسی مغز,  شدت تحریکات به حدی بالا میرود که به حد آستانه ارضای جنسی فرد  برسد  و عمل انزال صورت گیرد . این مسیر طبیعی تا انزال, با عمل نزدیکی میتواند رخ دهد  و یا طی مرحله  REM   خواب  (rapid eye movment)  انجام شود. (خواب شامل چندین مرحله سطحی تا عمقی میباشد.

در یکی از این مراحل , حرکت سریع کره چشم وجود دارد که به این مرحله REM   گقته میشود). در این مرحله در افراد سالم  نعوظ آلت تناسلی  ایجاد شده و خواب دیدن و رویا  نیز رخ میدهد. طی نعوظ ممکن است همراه با تحریکات جنسی ناشی از رویای شبانه, میزان تحریکات  به حد  آستانه انزال  رسیده  و منجر به ارضای جنسی  و انزال طبیعی  گردد (محتلم شدن یا جنابت ).

     آنچه توضیح داده شد مسیر طبیعی ارضای جنسی  و انزال بود ولی طی عمل استمناء مسیر تحریکات رفلکسی ناشی از حس های  پنج گانه,  بجای حس لمس تمامی بدن, محدود به حس لمس موضعی ناحیه محدودی از آلت تناسلی  میباشد. همچنین تحریک سایر احساس  مانند بینائی, شنوائی و حتی بویائی که طی عمل نزدیکی اهمیت دارد در حد صفر خواهد بود.

لذا جهت رسیدن به آستانه ارضای جنسی, لازم است مسیر ذهنی (psychogenic)  جبران کمبود تحریکات مسیر رفلکسی و حسی را بنماید,  لذا با فشار ذهنی و عصبی مضاعف ,  مغز مسیر  را به سمت رسیدن به حد آستانه انزال  طی میکند. که این فشار مضاعف  میتواند  با تکرار, عوارض عصبی ببار آورد. و همچنین بتدریج مرکز عصبی تحریکات جنسی  با کاهش آستانه ارضای جنسی وانزال,  سعی در جبران این کمبود تحریکات حسی  را خواهد کرد  تا مغز فشار کمتری   را  متحمل  گردد. 

 و  در  نتیجه  با  کاهش  آستانه ارضای جنسی   بتدریج   فرد  مبتلا  به   زود انزالی (premature ejaculation)  خواهد شد. که عارضه شایع  ناشی از استمناء میباشد.  بدین معنی که زمانی که  فرد  تحت تاثیر تحریکات انذک جنسی  قرار میگیرد  حتی زمانی که تصمیم به عمل نزدیکی میگیرد, مسیرهای عصبی مرکزی جنسی   فعال شده و با سرعت بیشتر,  مدت زمان کمتر و با تحریکات جنسی کمتر, و  با توجه به کاهش آستانه انزال, در مدت زمانی کمتری فرد را  به مرحله انزال و ارضای جنسی میرساند.

 گاهی حتی قبل از نعوظ کامل آلت تناسلی  واقدام به عمل نزدیکی  و دخول آلت تناسلی,  فرد ارضای جنسی  میگردد و آنچه را که سالها با  آرزو  و ذهنیت آن اقدام به استمناء میکرده. پس از ازدواج قادر به انجام آن  و یا لذت بردن از آن نخواهد بود.(اینجانب طی مشاوره با بیماران مبتلا به زودانزالی شدید, در درصد بالائی سابقه استمناء زیاد را دوران جوانی آنها دیده ام).