به گزارش سلامت نیوز به نقل از زنان ، یائسگی یا منوپوز پدیدهای طبیعی است و به معنای توقف عادات ماهیانه و پایان یافتن قدرت باروری. یائسگی با تغییرات فیزیولوژیكی، روانی و اجتماعی و علائمی نظیر گرگرفتگی، تغییر الگوی خواب، خستگی، تپش قلب، افسردگی و تغییرات خلقوخوی، اضافه وزن، دردهای استخوانی و پوكی استخوان همراه است. با توجه به اینكه یكسوم زندگی زنان در دوران یائسگی سپری میشود، میتوانند، با تغییر شیوة زندگی، تغذیة مناسب، ورزش و استعمال نكردن دخانیات در دوران باروری بر حفظ سلامت و ارتقای كیفیت زندگیشان در زمان یائسگی بیفزایند. به همین منظور اولین سمینار «بهبود كیفیت زندگی در زنان یائسه» در تالار امام خمینی دانشكدة پزشكی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی برگزار شد.»
دكتر محمد اسماعیل مطلق، مدیركل سلامت و جمعیت خانوادة وزارت بهداشت، با اعلام اینكه یائسگی دهمین علت بار بیماریها در كشور است گفت: «یائسگی واقعهای فیزیولوژیك است كه در گروه سنی 45 تا 60 سال تظاهر میكند و واقعیت مهمی در سلامت زنان محسوب میشود.»
وی اضافه كرد: «عمدة خدمات ارائهشده در نظام سلامت، طی سالیان گذشته، مربوط به مادران باردار و برنامههای تنظیم خانواده و در ردة سنی 25 تا 60 سال بوده است. لیكن تغییر سیمای اپیدمیولوژی بیماریها از واگیردار به غیرواگیر ما را بر آن داشت كه نگرش جدیدی در خصوص وضعیت زنان، بهویژه زنان 25 تا 60 سال و جمعیت زنان یائسة 44 تا 60 سال، داشته باشیم.»
وی تصریح كرد: «زنان در تمام گروههای سنی، در مقایسه با مردان، جمعیت بیشتری دارند و عمر متوسط زنان بیش از مردان است. با وجود اینكه زنان بیش از مردان برای دریافت خدمات سلامت مراجعه میكنند، معلولیت و ناتوانی در زنان بیشتر و كیفیت زندگیشان پایینتر است. زنان از منابع مالی و حمایتی كمتری نسبت به مردان برخوردارند.»
وی اهم مشكلات و مسائل زنان را از روز تولد تا مرگ شامل بهداشت و بلوغ دختران، تغذیة دختران، آنمی در دختران، خدمات مشاورهای پیش از ازدواج، خدمات تنظیم خانواده، حمایت از زنان برای كمك به سلامت آنان، فرزنددار شدن با فاصلهگذاری مناسب، سن مناسب بارداری، مشاورة پیش از بارداری، آنمی در زنان جوان باردار، تغذیة زنان باردار، مسائل روانی زنان باردار و خشونت علیه زنان دانست.
مدیركل سلامت و جمعیت خانوادة وزارت بهداشت، با بیان این مطلب كه كاهش استروژن و یائسگی در زنان مشكلات مضاعفی را بر آنان تحمیل میكند، گفت: «بسیاری از كشورها از این موقعیت سنی استفاده كرده و مراكز مشاورة یائسگی راهاندازی كردهاند. چرا كه، با توجه به وسعت و گستردگی مسائل سلامت این گروه سنی، همكاری صحیح كادر پزشكی و پیراپزشكی الزامی است.»
دكتر عصمت باروتی، مشاور وزیر بهداشت در امور زنان، گفت: «افزایش امید به زندگی سبب شده كه یكسوم زندگی زنان پس از یائسگی سپری میشود و اغلب با شكایاتی نظیر گرگرفتگی، پوكی استخوان و درد اندامها همراه است. بنابراین باید شرایطی فراهم شود كه زنان پس از یائسگی زندگی با كیفیت مطلوب، بدون درد و بیماری و اختلالات حركتی و ناتوانی داشته باشند.»
وی اضافه كرد: «اگر زنان در سنین باروری تغذیة مناسب، تحرك كافی و اجتناب از عوامل مخاطرهآمیزی همچون چاقی، كمتحركی، و سیگار داشته باشند و در معرض نور آفتاب قرار گیرند، دارای استخوانبندی مناسب میشوند و در دوران یائسگی و سالخوردگی كمتر دچار عوارض میشوند.»
دكتر مصطفی حمدیه، روانپزشك، در خصوص مشكلات عصبی دوران یائسگی میگوید: «بانوان در سنین یائسگی تصور میكنند كه مشكلات جدی عصبی پیدا میكنند، درحالیكه این تصور غلط است و بیشتر بانوانی با مشكلات عصبی مواجه میشوند كه در دوران قاعدگی، زایمان و پس از زایمان مشكلات عصبی جدی داشتهاند. خانمها بهطور طبیعی در این دوره واكنشهای عصبی از خود بروز میدهند كه در حد بیماری نیست.»
وی اضافه كرد: «با توجه به اینكه 10 تا 15 درصد زنان در طول زندگی ممكن است دچار افسردگی شوند، فقط در زنانی كه سابقة شخصی و خانوادگی بیماری افسردگی را داشته باشند، بیماری عود میكند و به درمانهای دارویی نیاز است. اگر هورموندرمانی و داروهای ضدافسردگی توأماً استفاده شود، مشكلات عصبی این دوره تحت كنترل قرار میگیرد. از سوی دیگر، همراهی همسر و فرزندان در كنترل افسردگی زن بسیار مؤثر است و اگر زن یائسه را درك كنند و او را همراهی كنند، میتواند بهخوبی این دوره را طی كند.»
دكتر فرح فرزانه، متخصص زنان و فلوشیب انكولوژی زنان، در خصوص شایعترین سرطانهای زنان در یائسگی، گفت: «سرطانهای تخمدان، سرویكس (دهانة رحم) و آندومتر (رحم) شایعترین سرطانهای زناناند. بهطوریكه سرطان تخمدان هشتمین، سرطان آندومتر یازدهمین، و سرطان سرویكس سیزدهمین سرطان شایع زنان در ایران در سال 2004 میلادی گزارش شده است.
عوامل خطر سرطانها به یائسگی ربطی ندارد و، با افزایش سن، احتمال ایجاد برخی سرطانها، بهویژه سرطانهای مذكور كه در حدود 50 تا 60 سالگی (حوالی سنین یائسگی) رخ میدهد، افزایش مییابد.
ژنتیك، یائسگی دیررس، بلوغ زودرس و استفاده از موادی نظیر پودر تالك در ایجاد سرطان تخمدان مؤثر است، ناباروری هم ممكن است در ایجاد سرطان تخمدان نقش داشته باشد. از آنجایی كه تخمكگذاری در تخمدانهای پلیكیستیك وجود ندارد و یكی از تئوریهای ایجاد سرطان تخمدان، تخمكگذاریهای ماهانه است، تخمدان پلیكیستیك عامل خطر ایجاد سرطان تخمدان نیست ولی عامل خطری برای ایجاد سرطان رحم است. افزایش هورمون استروژن در سندروم تخمدانهای پلیكیستیك، مهمترین عامل خطر برای سرطان رحم است.»
در یك سیكل منظم قاعدگی، از ابتدای سیكل، هورمون استروژن و، از اواسط سیكل، پروژسترون افزایش مییابد و قطع همزمان این دو هورمون باعث ریزش دیوارة رحم میشود. به علل مختلف، در بعضی از خانمها، میزان استروژن بدون تولید پروژسترون افزایش مییابد. از آنجایی كه استروژن زیاد باعث افزایش تكثیر سلولی میشود، سلولهای داخل رحم و خطر سرطان رحم را افزایش میدهد. بنابراین در زنانی كه قرصهای پیشگیری از بارداری استروژنی استفاده میكنند یا زنان یائسهای كه با استروژن تنها هورموندرمانی میشوند یا زنانی كه تومورهای تولیدكنندة استروژن دارند، در مبتلایان به سیروز كبدی كه استروژن در بدنشان از بین نمیرود و دفع نمیشود، یا در زنانی كه به هر علت میزان استروژن در بدنشان بالاست و پروژسترون وجود ندارد، احتمال ایجاد سرطان رحم افزایش مییابد.
دكتر فرزانه علت اصلی ایجاد سرطان سرویكس را ویروس پاپیلومای انسانی (Human Papilloma Virus) دانست كه، در 7/99 درصد موارد ابتلا، ویروس وجود داشته است. خوشبختانه واكسن علیه ویروس كشف شده و تأثیرش صددرصد است. انجام تست پاپاسمیر (تست سرطان) از شروع ازدواج تا 65 سالگی هر 3 تا 5 سال نیز در تشخیص سرطان سرویكس مؤثر است. بنابراین پیشگیری اولیه و ثانویه برای این نوع سرطان وجود دارد.
وی ادامه داد: «از آنجایی كه سبك زندگی، تعداد حاملگی، تعداد فرزندان، سن بلوغ، یائسگی و وضعیت اقتصادیـاجتماعی زنان در بروز سرطانها بررسی میشود، مشخص شده كه سرطان رحم در قشر مرفه و طبقات اقتصادیـاجتماعی بالا و سرطان سرویكس در افراد فقیر با سطح اقتصادیـاجتماعی پایین بروز میكند، افرادی كه ممكن است از نظر مالی هم فقیر نباشند ولی از نظر فرهنگی فقیر باشند و خود را به یك رابطة جنسی محدود نكنند و یا از وسایل پیشگیری و محافظتی نظیر كاندوم استفاده نكنند.»
وی چاقی دوران بارداری و یائسگی را برای ایجاد سرطان تخمدان متفاوت دانست و گفت: «چاقی دوران باروری اگر مانع تخمكگذاری شود، احتمال خطر را كاهش میدهد، لیكن چاقی و سن بالا، بهدلیل اینكه استروژن در بافت چربی است نه در بافت تخمدان، احتمال خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش میدهد. استفادة درازمدت از قرصهای پیشگیری از بارداری 50 تا 80 درصد احتمال ابتلا به سرطان تخمدان را كاهش میدهد.»
دكتر فرزانه توصیه كرد زنان یائسهای كه لكهبینی یا، بعد از نزدیكی، خونریزی دارند به متخصص زنان مراجعه كنند تا، در صورت بروز مشكل، خیلی زود تشخیص داده شود. چرا كه سرطان تخمدان علائم زودرس ندارد، لیكن در تاریخچة اكثر بیماران نفخ شكم دیده میشود و بیمار اغلب عنوان میكند كه 5 تا 10 سال است كه بهدلیل نفخ شكم به متخصص گوارش مراجعه میكند. البته هر نفخ شكمی علامت سرطان نیست، ولی خانمهای با سن بالا و یائسه، در صورت نفخ شكم، احساس فشار روی مثانه، بروز علائم گوارشی نظیر بیرونروی زودرس یا یبوست، بهتر است علاوه بر مراجعه به متخصص گوارش به متخصص زنان هم مراجعه كنند و مورد بررسی قرار گیرند.
دكتر شهرزاد زاده مدرس، متخصص زنان و فوقتخصص ناباروری، در خصوص یائسگی و مشكلات ناشی از خشكی واژن گفت: «كاهش میل جنسی یكی از مشكلات شایع دوران یائسگی است و بررسیها نشان داده كه علت عمدة آن خشكی واژن است كه قابل درمان است. ضمن اینكه بیماریهای قلبیـعروقی، دیابت، بیماریهای استخوانی، عضلانی، آرتروزها، شكستگیهای اندامها و ناتوانیهای جسمی و افسردگی در روابط جنسی اثر دارد.»
وی اضافه كرد: «قبل از ورود به یائسگی باید آمادگی در زنان ایجاد شود. همانگونه كه برای بلوغ، دختران جوان را آموزش میدهیم، باید علائم یائسگی را هم آموزش دهیم، مسائل اجتماعی و مشكلات جسمی و روحی ناشی از یائسگی را در نظر گیریم و در جهت حل آنها برآییم. اگر زنان را قبل از ورود به 50 سالگی آماده كنیم، پس از ورود به مرحلة یائسگی از زندگی لذت میبرند و زندگی باكیفیتی خواهند داشت.»
مریم لواسانی
نظر شما