سلامت نیوز: در قفسه‌های آشپزخانه خیلی از ما انواع و اقسام دمنوش‌ها و گیاهان دارویی جا خوش کرده‌اند؛ گیاهانی که وقت مریضی یکی یکی از شیشه بیرون می‌آیند و ترکیب می‌شوند تا معجونی شفابخش تحویلمان دهند. اما مصرف گیاهان دارویی همیشه هم مؤثر نیست و گاهی وقت‌ها ممكن است كار دستمان بدهند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری، این راهنما به شما می‌گوید كه چرا داروهای گیاهی گاهی خطرناك هستند و چطور باید آنها را مصرف كنید تا كمترین ضرر را ببینید.

    خطرات اصلی: مصرف زیاد و تداخل دارویی

گیاهان دارویی مبنای ساخت بسیاری از داروهای شیمیایی هستند و حتی قرن‌ها قبل از آنكه پای این دارو‌ها به نسخه پزشكان باز شود، توسط حكمای طب سنتی تجویز می‌شدند. اما این گیاهان خالی از ضرر و عارضه نیستند و برخلاف آنچه بیشتر مردم فكر می‌كنند، مصرف آنها همیشه مفید نیست. این گیاهان براساس دوز یا اندازه‌ای كه مصرف می‌‌شوند، زمان مصرفشان، فرد مصرف‌كننده و داروها یا گیاهانی كه همزمان با آنها استفاده می‌‌شوند، عوارض متفاوتی خواهند داشت؛ مثلا استفاده از دوز بالای گیاهان دارویی می‌تواند باعث مسمومیت شود و نارسایی كبد یا كلیه را در پی داشته باشد. این عوارض در كودكان و سالمندان بیشتر است و حتی ممكن است در موارد حاد به قیمت جان آنها تمام شود. از سوی دیگر، برخی گیاهان با داروهایی كه فرد استفاده می‌‌كند تداخل دارد، برخی از آنها قدرت جذب مواد غذایی را در بدنتان كم می‌كنند و بعضی از آنها برای افراد دچار بیماری‌‌های خاص به‌شدت مضر هستند؛ به‌طور مثال زنجبیل كه به‌عنوان یك درمان‌كننده گیاهی در مشكلات گوارشی شناخته می‌شود، در زنان باعث به هم ریختگی قاعدگی می‌شود. تخم‌كتان كه یك منبع بسیار غنی از فیبر، منگنز، ویتامین B1 و امگا3 است و برای چربی‌سوزی استفاده می‌شود، می‌تواند تعادل هورمون‌های زنانه را به هم بزند و باعث مشكل در انعقاد خون و بروز كیست تخمدان شود. بنابراین همانطور كه می‌بینید، حتی مصرف داروهای گیاهی بدون نظارت پزشك كار خطرناكی است.

    عطارها دكتر نیستند

بیشتر مردم فكر می‌كنند گیاهان دارویی را باید از عطاری‌ها بخرند. اگرچه به‌طور سنتی عطاری‌ها اصلی‌ترین عرضه‌كنندگان این گیاهان هستند اما عطارها پزشك نیستند و نمی‌توانند به اندازه یك پزشك، سلامت گیاه و تأثیر آن را تأیید كنند. در واقع باید بگوییم خرید از عطاری‌ها بی‌خطر هم نیست چون گیاهان دارویی كه در عطاری‌ها عرضه می‌شوند، ممكن است در شرایط مناسب و استاندارد از نظر دما، نور و... نگهداری نشوند. بنابراین خواص آنها تحت‌تأثیر شرایط نگهداری‌شان تغییر می‌كند. آلودگی‌های میكروبی، سموم كشاورزی، فلزات سنگین و... هم می‌توانند روی كیفیت داروهای موجود در عطاری‌ها تأثیر بگذارند. به همین دلیل است كه توصیه می‌شود گیاهان دارویی را از مزارع كشاورزی كه به همین منظور محصولات را می‌كارند تهیه كنید.

پزشكان طب سنتی به این مزارع دسترسی دارند و می‌توانند به شما برای تهیه گیاهان با كیفیت‌تر كمك كنند. از سوی دیگر خیلی وقت‌ها در عطاری‌ها، قرص‌ها و داروهایی عرضه می‌شود كه معلوم نیست چه تركیباتی دارند. حتما عباراتی مثل داروی ترك‌اعتیاد گیاهی، داروی تضمینی لاغری، داروی گیاهی باروری و... را شنیده‌اید. بعضی از این داروها دارای تركیبات غیرقابل تأییدی هستند كه معمولا از مخلوط كردن داروهای شیمیایی و گیاهی به‌دست آمده‌اند و حتی در برخی از آنها از مخدرها استفاده شده است. از آنجا كه روی این قبیل داروهای گیاهی نظارتی وجود ندارد، مصرف آنها اصلا توصیه نمی‌شود.

همانطور كه پزشك در زمان نسخه نوشتن شرایط سنی و وزنی شما را درنظر می‌گیرد و دفعات مصرف دارو را معین می‌كند، هنگام استفاده از گیاهان دارویی هم باید ویژگی‌های جسمانی فرد درنظر گرفته شود.

سنبل‌الطیب اگر در مقادیر كم مصرف شود آرامش‌بخش است و اگر در مقادیر زیاد استفاده شود باعث سرگیجه و ناآرامی شده، با داروهای بیهوشی تداخل دارد و مسمومیت كبدی ایجاد می‌كند.

رازك و شنبلیله قوای جنسی را زیاد می‌كنند اما خاصیت استروژنی دارند و مصرف بیش از حد آنها ممكن است ریسك ابتلا به اختلالات هورمونی و حتی سرطان‌های سینه و رحم را بالا ببرد.

اگر دمنوش بابونه با داروی وارفارین خورده شود، می‌تواند باعث خونریزی داخلی شود. آسپرین، پروپرانول، كلوزاپین، تئوفیلین و داروهای ضد‌افسردگی 3 حلقه‌ای هم با بابونه تداخل پیدا می‌كنند و موجب افزایش خونریزی می‌شوند.

آلوئه ورا كه در سال‌های اخیر خیلی‌ها شیفته آن شده‌اند درصورت مصرف بیش از حد می‌تواند زیانبار باشد. این گیاه عوارضی مثل درد شكمی، اسهال، كولیت روده، اختلال در جذب پتاسیم و انقباض رحمی و سقط جنین دارد و مصرف آن در بچه‌های زیر 12سال ممنوع است.

جینسینگ هم یكی دیگر از گیاهانی است كه این روزها خیلی‌ها طرفدار آن شده‌اند اما مصرف مقادیر زیاد آن باعث بی‌خوابی، اختلالات قاعدگی، افزایش ضربان قلب، اختلال در فشارخون، سردرد، اسهال، خونمردگی زیر پوستی، گیجی، تغییرات خلق و... می‌شود و به همین دلایل مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی و در كودكان ممنوع است. پزشكان توصیه می‌كنند افراد مبتلا به‌ ام‌اس، آرتریت روماتوئید و كسانی كه پیوند اعضا داشته‌اند از آن استفاده نكنند.

شیرین بیان كه برای درمان سوء‌هاضمه، زخم معده و التهاب لثه مؤثر است، درصورت استفاده نا‌بجا یا بیش از اندازه، موجب كاهش پتاسیم، فشار خون بالا، اختلال در ضربان قلب و تورم می‌شود. همچنین ریفلاكس معده را تشدید كرده و احتمال سكته قلبی را در بیماران قلبی افزایش می‌دهد.

گون برای درمان سرماخوردگی، عفونت‌های تنفسی و مشكلات مجاری ادراری مفید است اما مصرف بیش از حد آن باعث آسیب رساندن به سیستم ایمنی می‌شود و زنان باردار و افراد مبتلا به بیماری‌های خود‌ایمنی هرگز نباید از آن استفاده كنند.

    پیشگیری كنید و نه درمان

گیاهان دارویی بیش از آنكه درمان‌كننده بیماری‌ها باشند، باید برای پیشگیری از بیماری‌ها مورد استفاده قرار بگیرند. یعنی در تغذیه روزانه، آشپزی و حتی انتخاب نوشیدنی‌هایتان جایی برای آنها درنظر بگیرید. این سنتی است كه قدیمی‌های ما هم آن را رعایت می‌كردند و با نوشیدن جوشانده‌ها و دمنوش‌ها، شربت‌ها و عرقیات سعی در اصلاح تغذیه و مزاجشان داشتند. اما اگر به هر دلیلی دچار بیماری خاصی شده‌اید و می‌خواهید از گیاهان دارویی برای درمان آن استفاده كنید، باید این كار را زیرنظر یك پزشك متخصص طب سنتی انجام دهید. پزشك با درنظر‌گیری سن و سال، جنسیت، بیماری‌های زمینه‌ای، شدت بیماری شما و داروهایی كه مصرف می‌كنید، گیاه مناسب و میزان استفاده از آن را برای شما تجویز می‌كند.