سلامت نیوز: قانون توقف بهره‌برداری از جنگل‌های كشور به ویژه جنگل‌های شمال چندی پیش در مجلس به تصویب رسید؛ قانونی كه اصلاحاتی هم در پی داشت و صدای اعتراض خیلی از فعالان حوزه محیط‌زیست را بلند كرد. بر اساس این مصوبه، برداشت چوب تا پایان برنامه ششم توسعه به علت برداشت‌های بی‌رویه چوب جنگل‌های شمال، ممنوع شد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد، امكان بهره‌برداری از چوب‌های پوسیده و درختان شكسته و آسیب‌دیده، از مواردی بود كه امكان سوءاستفاده از این قانون را ایجاد می‌كرد. در این مصوبه مجلس‌ آمده است: هرگونه بهره‌برداری تجاری و صنعتی از چوب جنگل‌های كشور از ابتدای سال چهارم اجرای قانون برنامه ممنوع است. دولت مجاز به تمدید قراردادهای طرح‌های جنگلداری مذكور كه مدت اجرای آن به اتمام می‌رسد، نیست. دولت مكلف است نسبت به اصلاح آن دسته از طرح‌های جنگلداری كه مدت اجرای آن تا پایان سال سوم اجرای قانون برنامه به اتمام نمی‌رسد، طبق ضوابط قانونی اقدام كند. جمع‌آوری و بهره‌برداری با هدف بهداشت، حفاظت و پرورش جنگل از درختان پیر، خشك سرپا، افتاده، لاپی، آفت‌زده غیرقابل احیا صرفا با مجوز سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری كشور مجاز است.

معصومه ابتكار، رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست اما تصویب این قانون را گامی بلند در راستای حفاظت از جنگل می‌داند. او روز تصویب این مصوبه را روز بزرگ محیط‌زیست ایران دانست و از مجلس برای تصویب این لایحه برنامه ششم قدردانی كرد. او از محدودیت‌های مدیریتی و حقوقی سازمان جنگل‌ها كه مجری بی‌واسطه این مصوبه است می‌گوید و زمان ٣ ساله‌ای كه برای رسیدگی به این محدودیت‌ها خواسته شد.

 

قانون ممنوعیت بهره‌برداری از جنگل‌های شمال كشور كه طی رسیدگی به برنامه ششم در مجلس تصویب شد، ‌هم مورد تمجید قرار گرفت و هم مورد انتقاد بسیاری از فعالان حوزه محیط‌زیست. با همه این تفاسیر این قانون را چطور می‌بینید؟

این قانون از ابتدای سال چهارم برنامه باید كامل اجرا شود. برای اجرایی شدن این برنامه، نزدیك دو سال است محیط زیست به عنوان دستگاه ناظر دارد كار می‌كند كه استراحت جنگل عملیاتی شود. خوشبختانه دولت از ابتدای كار، دستورالعملی مصوب كرد كه برداشت از درختان سالم ممنوع شد. الان در هر صورت چه این قانون بیاید، چه نیاید در جنگل‌های طبیعی ممنوعیت برداشت از درختان سالم را داریم و قاعدتا باید اجرا هم شود. ما هم گزارش خواستیم و هم پیگیریم. موضوع واردات چوب هم در این مصوبه آمده است.

در مورد این قانون چند موضوع است كه باهم مطرح می‌شود. یكی اینكه چرا شروع این ممنوعیت با سه سال تاخیر شروع می‌شود. پیشنهاد ابتدایی ما از سال اول برنامه بود، اما حرف سازمان جنگل‌ها این است كه ما دو بحث مدیریتی و حقوقی داریم. در بحث حقوقی، قراردادهای طولانی در جنگل داریم كه اگر بدون مقدمات لازم بخواهیم لغوش كنیم، دچار تبعات حقوقی می‌شویم و هزینه‌های سنگینی تحمیل می‌شود. از سوی دیگر اینكه باید برای بهره‌‌برداری كه قرار است حذف شود، ‌جایگزین داشته باشیم. به هر حال این سازمان دارد مجموعه‌ای از جنگل را مدیریت می‌كند كه برداشت و تخریب دارد. اینكه چگونه باید این سطح جدید از حفاظت را مدیریت كند، در حالی كه نیروی كافی ندارد، قاچاق چوب، برداشت‌های غیرقانونی هم دارد. اینها در فاصله كم امكان‌پذیر نیست. باید بتواند گردشگری در جنگل و بهره‌مندی مردم از مواهب جنگل را در دستور كار خود داشته باشد. سازمان جنگل‌ها برای تحقق همه اینها زمان خواست، ‌این شد كه قانون از ابتدای سال چهارم به اجرا در‌می‌آید یعنی ٣ سال دیگر.

در تبصره‌ای از این قانون به بهره‌برداری از درختان پیر، خشك سرپا، افتاده، آفت‌زده اشاره شده كه مورد انتقاد كارشناسان حوزه قرار گفت و ممكن است مورد سوءاستفاده برخی بهره‌برداران هم قرار گیرد. در این خصوص چه پاسخی دارید؟

در مورد تبصره‌ای كه اشاره كردید، باید بگویم سازمان جنگل‌ها اصرار داشت كه اگر از تنه درخت بهره‌برداری نشود، از شاخه‌ها و تنه‌های افتاده استفاده شود. ما باز هم در این موضوع و در كلمات به كار برده شده ملاحظات جدی داشتیم، پیشنهادات خودمان را هم دادیم، ولی به هرحال مجلس به این لایحه رای داد. من فكر می‌كنم دستاورد خیلی بزرگی است چون تا به حال در قانون توقف طرح بهره‌برداری نداشتیم.

اما برخلاف حرف شما كه می‌گویید مجلس گام بزرگی برداشت، محیط‌زیستی‌ها از تصویب چنین قانونی خوشحال نشدند.

نقد اشكال ندارد، اما ما در نقد هم واقعیت‌ها را ببینیم. واقعیت این است كه ما هیچ قانون توقفی نداشتیم، قانون بهره‌برداری داشتیم، اما نخستین بار است كه قانون ممنوعیت و توقف بهره‌برداری داریم. دوستان از دور می‌بینند. این موضوع خیلی در رفت و برگشت بود، ‌خیلی مقاومت شد تا به تصویب رسید.

تبصره ذكر شده انگار راه فراری برای بهره‌برداران گذاشته، ممكن است مشكل‌آفرین شود؟

بستگی به تلقی و اجرا از قانون دارد. تفسیر و اجرا مهم است. اگر دستگاه‌های دولتی نگاهی یكپارچه مثل نگاه امروز به حفاظت داشته‌باشند، كمتر امكان مشكل‌دار شدن پیش می‌آید. باید مراقب بود. مردم، تشكل‌ها، همه باید مراقب باشیم. مجموعه دولت باید این اطمینان خاطر را بدهد. همان دستگاهی كه مجری این قانون است.

بحثی كه در طرح تنفس مطرح شده بود چه تفاوتی با این قانون دارد؟

آن دستورالعمل داخلی وزارت جهاد است كه خیلی هم خوب است و بر اساس مصوبه دولت است، اما این قانون است.

سازمان جنگل‌ها اعلام كرده دارند آن دستورالعمل را در بخش‌هایی پایلوت انجام می‌دهند.

بله اینها همراستا هستند.

این ممنوعیت و توقف دوره زمانی دارد؟

تا پایان برنامه ششم است كه البته این یك سیاست است، برنامه‌های بعدی هم همین رویكرد را پیش می‌گیرند.

با عملی شدن این قانون، برای واردات چوب هم برنامه ریختید؟

برای واردات چوب خیلی برنامه ریخته شده، ‌دارد كار می‌شود. از دو سال پیش با سازمان جنگل‌ها و وزارت صنعت داریم روی واحدهای صنعتی كار می‌كنیم و پایش دقیق‌تری می‌كنیم. پایش‌ها را از روی چوبی كه دارد مصرف می‌شود انجام می‌دهیم. كنترل می‌كنیم كه دارند از طبیعت برداشت می‌كنند، واردات است یا زراعت چوب. زراعت چوب مورد حمایت واقع می‌شود، پایش این واحدهای صنعتی برای ما خیلی مهم است كه چوب قاچاق مصرف نكنند و تخلف اتفاق نیفتد. تقاضا را هم باید كنترل كنیم، توسعه واردات، توسعه كاشت جنگل صنعتی برای مصارف چوب. از سوی دیگر مصرف‌كننده هم باید مسوول باشد. من در بازدیدی كه از روزنامه اطلاعات داشتم كه یكی از بزرگ‌ترین چاپخانه‌ها را دارد، خواهش كردم از كارخانه‌ای كاغذ تهیه كنند كه تعهد بدهد كاغذ تولیدی‌شان از جنگل‌های طبیعی نباشد. مردم هم باید در این زمینه حواس‌شان باشد، وقتی می‌خواهند مبل بخرند، بپرسند كه از چوب طبیعی نباشد. این كار در واقع نوعی برچسب‌گذاری است كه با جدیت داریم، دنبالش می‌كنیم.

به چه شكل دنبال می‌كنید؟

سال‌هاست در دنیا روی جعبه‌های كاغذ، برچسبی است كه نوشته «كاغذ وارداتی» یعنی از جنگل طبیعی برداشت نشده. چون تخریب آمازون زنگ خطری بود برای دنیا. آمازون، ریه دنیاست. ما آمازون را نابود می‌كنیم كه كاغذ و دستمال توالت درست كنیم و به سطل زباله بریزیم. این دنیا را بیدار كرد. ما هم داریم روی موضوع لیبلینگ و علامت‌گذاری كالاهایی كه از فرآورده‌های چوبی تولید می‌شود، كار می‌كنیم كه معلوم شود منبع چوب چیست. روی بازیافت كاغذ هم باید كار كنیم. بازیافت، مصرف كاغذ را پایین می‌آورد. امروز صنایع جدید بازیافت می‌توانند تا ٧ بار یك كاغذ با كیفیت خوب را بازیافت كنند. ما باید به اینجا برسیم كه كاغذ را در بازیافت اول تبدیل به مقوا نكنیم، حداقل بعد از ٧ بار استفاده به شكل A٤ آن را به مقوا و شانه تخم‌مرغ تبدیل كنیم. بحث كتاب‌های درسی ما هم كه عددی نزدیك به ٨٠ تا ٩٠ میلیون صفحه كاغذ است، در میان است. می‌توانیم برای كتاب‌های درسی از كاغذهای بازیافتی استفاده كنیم. اگر می‌خواهیم جنگل را حفظ كنیم، باید مصرف را هم كنترل كنیم، تقاضا را كم كنیم تا بتوانیم بیشتر حفاظت كنیم.