سلامت نیوز:در ساعات سپری‌شده از وقوع زلزله ٣/٧ ریشتری در غرب ایران، تقریبا تمام مقامات مسئول، مدیران هلال‌احمر و کارشناسان بحران درباره شایعه‌سازی هشدار دادند و انتشار اطلاعات نادرست پس از وقوع بحران را به اندازه زلزله خطرناک و آسیب‌زا دانستند اما تمام این پیام‌ها و درخواست‌ها نتوانست مانع از شایعه‌سازی در فضای مجازی و حتی رسانه‌های رسمی کشور شود.
به گزارش سلامت نیوز، شهروند نوشت: اگرچه درباره نیت سازندگان این شایعات نمی‌توان قضاوت یکسان و قطعی داشت اما درباره تاثیرات منفی آنها، آن‌هم در شرایطی که تعدادی از مردم همچنان زیرآوار یا بی‌اطلاع از وضع خانواده خود روی تخت بیمارستان‌های صحرایی دراز کشیده‌اند، هیچ شک و شبهه‌ای وجود ندارد. شرایط پس از زلزله و بحران‌های اجتماعی، زمان همدلی و کمک‌رسانی به هر شیوه ممکن است و دامن‌زدن به شایعات امکان همدردی و امداد‌رسانی را کاهش خواهد داد. شایعات زیر در ساعات گذشته بارها مطرح‌شده که تمام شواهد کارشناسی از بی‌اساس‌بودن آنها حکایت دارد.
آیا آمریکا ۴سال پیش این زلزله را پیش‌بینی کرده بود؟
ساعاتی پس از وقوع زمین‌لرزه در غرب ایران و بخشی از عراق، خبری در خروجی خبرگزاری ایرنا قرار گرفت که از ادعای پیش‌بینی چنین زلزله‌ای توسط آمریکا حکایت داشت: «در سال ٢٠١٣ سازمان زمین‌شناسی آمریکا، ١٣بار هشدار داده بود که در سال٢٠١٣ باید یک زمین‌لرزه بزرگ در عراق رخ دهد که این اتفاق نیفتاد. این سازمان همان موقع اعلام کرده بود که صفحه بزرگی در عمق ٢٠کیلومتری از جنوب‌شرق ایران به سمت کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس از جنوب ایران به حرکت درمی‌آید و جنوب عراق را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. کارشناسان زمین‌لرزه امروز را بی‌ارتباط با این پیش‌بینی نمی‌دانند.» این شایعه که در بسیاری از پایگاههای خبری بازنشر شد و همچنان درحال دست‌به‌دست‌شدن است، از اساس کذب و نادرست است. «مهدی زارع»، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله درباره این خبر نوشته است: «هیچ منبعی قبل از رخداد ٢١/٨/٩٦ وقوع این زلزله را اعلام نکرده بود؛ ازجمله مطلبی که به سازمان زمین‌شناسی آمریکا در سال ٢٠١٣ نسبت داده می‌شود، کذب است؛ چراکه اساسا آن سازمان هرگز چنین کاری نمی‌کند و نکرده است. متاسفانه خبرگزاری ایرنا متنی جعلی را که بعد از زلزله ٢٠١٣ (١٣٩٢ش) سراوان در فضای مجازی منتشر شده بود، به‌عنوان پیش‌بینی سازمان زمین‌شناسی آمریکا منتشر کرده است که این خبر مطلقا واقعیت علمی ندارد.»
زلزله حاصل انفجار بود؟
شایعه‌ای بی‌اساس، این زلزله را غیرطبیعی و حاصل انفجار هسته‌ای یا عملیات نظامی دانسته و در بسیاری از کانال‌های پرمخاطب تلگرام هم منتشر شده است؛ موضوعی که تمام کارشناسان از کذب‌بودن آن سخن گفتند. علاوه براین، مراکز بین‌المللی زلزله‌شناسی طبیعی‌بودن این زمین‌لرزه را تأیید کردند.
زلزله‌های شدیدتری در راه است؟
کانال‌های تلگرامی نامعتبر و برخی پایگاههای خبری غیرموثق برای جذب مخاطب یا بر اثر ناآگاهی از وقوع زلزله‌های شدیدتر در منطقه زلزله‌زده غرب کشور یا دیگر استان‌های کشور خبر داده‌اند درحالی که ابتدایی‌ترین اصول علم زلزله‌شناسی، غیرقابل‌پیش‌بینی‌بودن زلزله را اثبات می‌کند. هرچند که بر ضرورت آمادگی همیشگی برای مقابله با زلزله تأکید دارند. اگر زلزله قابل پیش‌بینی بود، چرا در تمام این سال‌ها، باید این همه انسان جان خود را بر اثر این بلای طبیعی از دست بدهند؟ هشدار درباره وقوع قطعی زلزله در هر منطقه‌ای از ایران یا دنیا، تنها یک شایعه کذب است که ممکن است برای بعضی از مردم نگرانی ایجاد کند.
تعداد تلفات بیشتر از آمار اعلام شده است؟
شبکه‌های اجتماعی پر از ادعاهایی است که «به نقل از یک دوست، یک منبع آگاه، یک شهروند ساکن در مناطق زلزله‌زده...» تعداد جانباختگان و مجروحان را بسیار بیشتر از آمار رسمی می‌داند؛ شایعاتی که در حوادث و بلایا معمولا بیان و تکرار می‌شوند، بی‌آنکه کمترین کمکی به افراد آسیب‌دیده داشته باشد. توجه به اخبار رسمی و همچنین دامن‌نزدن به چنین شایعاتی، وظیفه اخلاقی و شهروندی هر انسان است و فعالان اجتماعی از ضروت همدردی و کمک‌رسانی به هر شیوه ممکن و نه انتشار اخبار نادرست سخن می‌گویند.
هر تصویری از ساختمان‌های تخریب‌شده مربوط به این زلزله است؟
عطش دیده‌شدن و جذب مخاطب در چنین روزهایی، حتی برخی پایگاههای خبری معتبر را به رعایت‌نکردن حق مولف (کپی‌رایت) و حذف نام خبرنگار یا رسانه منبع، از تصاویر و گزارش‌های تولیدی دیگر رسانه‌ها می‌کنند؛ رفتاری که فارغ از غیرحرفه‌ای‌بودن، زمینه بی‌هویت‌شدن مطالب و تصاویر تولیدی و همچنین انتشار موارد غیرمرتبط را فراهم می‌کند. در روزهای گذشته هم تصاویر مختلفی از زلزله‌های پیشین در دیگر نقاط دنیا (از جمله تصویر معروف از زمین‌لرزه ایتالیا) به نام وضع کنونی سرپل ذهاب منتشر شده است که کارکرد آن داغ‌شدن بازار شایعات، نمایش تصویری غیرواقعی از محل حادثه و همچنین بی‌اعتمادی مردم به اخبار موثق است. ضروری است که به هر نوشته و تصویری اعتماد نشود و اخبار را دست‌کم در این روزها از منابع رسمی پیگیری کرد.
به هر شماره‌حسابی برای کمک به آسیب‌دیدگان اعتماد نکنیم؟
در ساعات گذشته شماره‌حساب و آدرس‌های متفاوتی برای ارسال کمک منتشر شده و به نظر می‌آید در روزهای آینده بیشتر هم شود؛ اگرچه نیت و هدف بعضی از این افراد، کمک‌رسانی و کار خیر است اما ممکن است هدف بعضی هم سوءاستفاده از احساسات انسان‌دوستانه مردم باشد. برای کمک به مردم آسیب‌دیده تنها و تنها به نهادهای رسمی و موسسات معتبر اعتماد کنید، چون با توجه به نیاز فوری آسیب‌دیدگان چنین حوادثی به کمک‌های مردم، خوشبینی و اعتماد به اشخاص امری معقول و منطقی به حساب نمی‌آید.
علاوه بر این و در کنار گسترش موارد مطرح‌شده، ممکن است شایعات تازه‌ای هم در ساعات آینده منتشر شود که کارشناسان از لزوم هوشیاری شهروندان و همچنین دامن‌نزدن به شایعات سخن می‌گویند.
نظر شما