سلامت نیوز: معاون رییس‌جمهور درامور زنان و خانواده : قرآن كریم مساله حجاب را با پوشش شروع نكرده، با حظ بصر مردان شروع كرده است. چرا ما این مساله را فقط با خانمها مطرح می‌كنیم آن هم با برخوردهای سلیقه‌ای؟ چرا سراغ آقایانی نمی‌رویم كه در بسیاری موارد كار را از حد گذرانده‌اند و با ادبیات سخیف نسبت به خانمها صحبت می‌كنند؟
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه اعتماد نوشت: وقتی «معصومه ابتكار» معاون رییس‌جمهور درامور زنان و خانواده شد بیشتر فعالان حوزه زنان انتظار داشتند او نیز نظیر «شهیندخت مولاوردی» معاون روحانی در دولت یازدهم نسبت به هر موضوعی در حساب‌های شخصی خود در شبكه‌های اجتماعی واكنش نشان دهد. حالا ابتكار در پی منتشر و دست به دست شدن فیلمی كه در آن دختری به‌شدت از سوی یك زن مورد حمله قرار می‌گیرد و گفته می‌شود مامور گشت ارشاد است، نخستین واكنش در شبكه‌های اجتماعی را نشان داد.
گفت‌وگو با سیاستمدار كاركشته‌ای كه روزهای تولد، طفولیت و كم‌كم دوران بلوغ انقلاب اسلامی را دیده است فراتر از مساله چگونگی برخورد گشت ارشاد با زنان به بحث آسیب‌پذیری جامعه در روزهایی پس از اتفاقات دی‌ماه ١٣٩٦ پرداخته است. ابتكار با تاكید می‌گویدكه شخص رییس‌جمهور نسبت به این قبیل اتفاقات جامعه بی‌تفاوت نیست ولی صلاح هم نیست كه همه مسائل اطلاع‌رسانی شود. او می‌گوید:در مورد فیلمی كه از برخورد با دخترجوانی در شبكه‌های اجتماعی منتشر شده دو فرض مطرح است. یكی آنكه برخی ادعا كرده‌اند برخورد میان دخترجوان و ماموران طراحی شده بوده و دوربینی در لباس دختران كارگذاشته شده تا از ماجرا فیلم بگیرند و این حاشیه‌سازی را درست كنند. فرض دیگر اینكه این برخورد به‌طور طبیعی صورت گرفته است و ماموران ارشاد رفتار خشنی ابراز كرده‌اند. در هر دو حالت یك مساله پیش روی ماست؛ آیا در شرایطی كه به همین سادگی جامعه ما از حوادثی از این دست آسیب‌پذیر و حتی ملتهب می‌شود باز هم ما باید به شیوه گذشته رفتار كنیم؟ اگر كمی عمیق‌تر نگاه كنیم خواهیم دید از دی‌ماه گذشته و آنچه در آن زمان شهرهای كشور را به ناآرامی كشید ما با پتانسیلی آماده برای التهاب روبه‌رو هستیم. در چنین شرایطی كه نیاز به هوشیاری همه لازم است چنین اقدامی توسط ماموران تا چه اندازه معقول است؟
شما به درستی اشاره كردید كه آسیب‌پذیری در جامعه ما به دلایل متعدد، كه برخی درونی و برخی بیرونی است و تحولاتی است كه در همه جوامع اتفاق می‌افتد، در جامعه ما بیشتر انعكاس پیدا می‌كند. گاهی حس این مسائل از واقعیت آن شدیدتر است. وقتی واقعیت را بررسی می‌كنیم، می‌بینیم كه حسی كه در قالب آن القا می‌شود در جامعه از واقعیت قوی‌تر است و نا امیدی یا حس امنیت یا مسائلی كه همه را نگران می‌كند، تشدید می‌شود و به نظر می‌رسد در هر صورت بخشی از این اتفاقات ساختگی است. البته در این مورد خاص من نمی‌توانم قضاوت كنم. با وجود اینكه بررسی‌های اولیه من نشان داد كه یك واقعیتی وجود داشت و بعد هم كه با آقای دكتر رحمانی فضلی صحبت كردم، در توییتر هم نوشتم كه «منتسب به گشت ارشاد»، چون تا زمانی كه از تمام ابعاد موضوع اطمینان نداشته باشیم نمی‌توانیم به صراحت راجع به این موضوع اعلام نظر كنیم. اما در هر صورت اتفاقی كه در ظاهر افتاده و موارد دیگری كه شاهد آن بودیم، اینگونه نیست كه بخواهیم آن را به كلی انكار كنیم و بگوییم اصلا چنین مسائلی در جامعه اتفاق نیفتاده است، اما در یك دوره‌ای نسبت به این مساله فضای آرامی در جامعه ایجاد شد. در عین حال این موضوع جزو وعده‌های آقای دكتر روحانی هم بود و آقای رییس‌جمهور اعلام كرده بودند كه نسبت به این روش برخورد، انتقاد دارند و سعی می‌كنند با روش‌های صحیحی با این مسائل در جامعه مواجه شوند و فضا هم به این سمت می‌رفت.
وقتی سال گذشته این مسوولیت را به عهده گرفتم برداشت و تصورم این بود كه در مورد موضوع گشت ارشاد فضا در جامعه رو به بهبود است و حوادثی كه در گذشته اتفاق افتاده است نسبت به آن متعادل‌تر شده و فضای بهتری داریم و تنش‌ها و برخوردها كمتر است. این موضوع و موارد دیگری كه از گوشه و كنار گزارش می‌شود، گزارش‌هایی كه افراد داشته‌اند، برخوردهای سلیقه‌ای كه بوده، تنها همین مورد نبوده است. در ماه‌های گذشته چندین مورد از برخوردهای سلیقه‌ای كه با افراد شده بود، و دلیل برخورد صورت گرفته هم نوع پوشش فرد نبوده، داشته‌ایم. از این جهت ما یك شرایط خاص اجتماعی داریم كه باید بتوانیم در یك جامعه‌ای كه هم برای حصول مردم‌سالاری دینی احترام و ارزش قائلیم و هم برای اصول و ارزش‌های موازین دینی و شرعی، ارزش قائلیم رفتار درستی از خود نشان دهیم. مخصوصا با توجه به تحولات اجتماعی و نسل جدید، ما باید بتوانیم این نوع مناسبات را كه جلوه ظاهری آن بحث پوشش است، اما خیلی عمیق‌تر از این مسائل است، به درستی تنظیم كنیم. ما در واكنش به همین چالش‌ها بود كه از سال گذشته موضوع گفت‌وگوی ملی خانواده و گفت‌وگوی بین نسلی را به عنوان یك روش و راهكار برای مواجهه صحیح با این تنش‌ها و مطالباتی كه وجود دارد و تفاوت دیدگاه‌های كه مطرح كرده‌اند پیشنهاد كرده و اجرا می‌كنیم.
به هر حال چنین اتفاقاتی به ویژه در مورد خانمها حس منفی در جامعه ایجاد می‌كند. زنان و دختران هم در سال ۱۳۹۲ و هم در سال گذشته بیشترین رأی را به «حسن روحانی» دادند تا رییس‌جمهور شود و مطالباتی از ایشان داشتند. با وقوع چنین اتفاقاتی و انتشار آن در فضای مجازی آسیب جدی به جامعه و به ویژه زنان و دختران وارد می‌شود و این مساله مطرح می‌شود كه دولت هیچ حمایتی از زنان نكرده است، این پروژه ناامیدسازی ماست كه هر روز وجوه تازه و اشكال متنوعی به خود می‌گیرد. مردم دوست دارند بدانند وقتی این مسائل در هیات دولت مطرح می‌شود، آقای روحانی چه اقدامی انجام خواهد داد؟ همین كه مردم بدانند آقای روحانی در جریان این مسائل قرار می‌گیرد شاید قوت قلبی برای‌شان باشد.
آقای رییس‌جمهور كاملا در جریان این مسائل هستند و هم نسبت به تمام این اتفاقاتی كه در جامعه افتاده و می‌افتد با حساسیت برخورد می‌كنند این تلقی و تصور كه ایشان بی‌تفاوت هستند و از برنامه‌ها و وعده‌های‌شان عقب‌نشینی كرده‌اند، درست نیست. آنچه كه ما می‌بینیم، نه دولت اینگونه فكر می‌كند و نه جریان اعتدال و اصلاحات كه در دولت و مجلس فعال است. دولت با پشتوانه سیاسی- اجتماعی سر و كار ندارد، یك پشتوانه فكری دارد و یك جریان پشت این دولت قرار گرفته و یك آرمان‌ها و اصولی دارد كه اصلاح و اعتدال است كه الان باید با استراتژی و برنامه به این موضوعات ورود كند. این تلاش و این نگاه وجود دارد، اینكه بی‌تفاوت باشند و نسبت به این مسائل اولویتی قایل نباشند هرگز چنین رویكردی در دولت نیست. موضوعات مطرح می‌شود اما استراتژی با تنش و آسیب‌های بیشتر و ایجاد ناامیدی بیشتر همراه نباشد، یقینا از یك جانبی فعالانه برای ایجاد ناامیدی و رو در رویی و تند كردن فضا اقداماتی انجام می‌شود، اینكه با چه نیتی این كارها انجام می‌شود را نمی‌دانم، اما قطعا نمی‌تواند تاثیر مثبت و خیرخواهانه‌ای برای جامعه ما داشته باشد. می‌تواند آسیب‌ها و تنش‌ها را بیشتر كند و این اصلا به نفع هیچ كس نیست. قطعا هم جوانان ما این را نمی‌خواهند، آنها می‌خواهند وعده‌ها محقق شود، می‌خواهند در یك فضای سالم و آرام و به دور از تنش زندگی كنند و درس بخوانند و كار كنند.
به هر حال همه رای‌دهندگان به ویژه جوانان و به‌طور خاص زنان و دخترانی كه به آقای رییس‌جمهور رای داده‌اند انتظاراتی دارند و هنوز آن جمله طلایی آقای روحانی را به خاطر دارند كه گفت «من سرهنگ نیستم، حقوقدانم». برای همین انتظار دارند از آنها حمایت كند.
انتظاراتی دارند كه برای تحقق آن همه باید تلاش خودمان را به‌كار گیریم. حتی ما فرض كنیم كه وعده‌ها نبود، وقتی می‌بینیم كه جایی به دور از اخلاق، برخوردهایی صورت می‌گیرد كه از همه اصول و موازین خارج است، باید موضع‌گیری كنیم و از آنچه كه حق می‌دانیم دفاع كنیم. جوانان ما نباید احساس كنند كه هیچ مرجع و پشتوانه و حامی ندارند و همه در مقابل آنها قرار گرفته‌اند و ما آنها را افراد مساله‌داری می‌شناسیم. اصلا چنین چیزی نیست. جوانان سرمایه ما هستند و این سرمایه و دغدغه‌های او و اعتماد این سرمایه به دولت برای مسوولانی كه انتخاب كرده‌اند مهم است و این موضوع در حرف، سخن و زبان ما نیست، در رفتار ما چه بسا اگر رفتارهای درستی از خودمان نشان دهیم، می‌توانیم این اعتماد و فضای سالم و تعاملی را ایجاد كنیم. یكی از این موارد هم این است كه در مقابل چنین اتفاقاتی به تناسب خواهان رسیدگی و شفافیت شویم. در مورد اتفاقی هم كه اخیرا افتاده است موضوع باید مورد رسیدگی كامل قرار گیرد و به صورت شفاف بررسی شود، می‌تواند زمینه‌ساز اعتماد بیشتر در جامعه شود و هم موجب ایجاد امید شود.
شاید باید به صراحت و شفافیت گفته شود كه چه بخش‌هایی تحت ریاست و نفوذ شخص رییس‌جمهور و آقای روحانی نیست. مثلا در مورد دستگیری فعالان زیست‌محیطی آقای تابش نماینده مجلس گفت كه بخش كارشناسی دولت معتقد است كه این افراد مرتكب جرمی نشده‌اند. اما می‌بینیم كه این عده هنوز تحت بازداشت هستند. در مورد برخورد ماموران نیروی انتظامی نیز ممكن است وزارت كشور برای هماهنگی با نیروی انتظامی درارتباط باشد اما تصمیم‌گیرنده نیست.
شاید مشخص‌ترین انتظار از شخص آقای رییس‌جمهور شفاف سخن گفتن باشد. اینكه بگویند این كارها در سیستمی صورت می‌گیرد كه تحت دستور او نیست. این تقسیم كار و مناسبات در جمهوری اسلامی ایران و تعریفی كه در قانون اساسی درباره آن شده وجود دارد. آنچه كه در واقعیت اتفاق افتاده، موازی‌كاری دستگاه‌ها و اتفاقاتی از این دست را كم و بیش همه با آن آشنا هستیم. آقای رییس‌جمهور هم اختیارات مشخص و محدودی دارد و همه اموری را كه دوست دارد را نمی‌تواند انجام دهد. اما در هر صورت قدرت تاثیرگذاری دارد. این قدرت تاثیرگذاری از طریق مذاكره و گفت‌وگو با روسای قوا و مقامات مختلف به دست می‌آید، از طرفی ایشان مجری قانون اساسی است و در این زمینه با جدیت پیگیر هستند، به خصوص اینكه ایشان منشور حقوق شهروندی را آورده‌اند. فكر نمی‌كنم ایشان بخواهند فرافكنی كنند، اما خب و اقعیت‌هایی وجود دارد و موازی‌كاری در این مسائل زیاد است. من در مورد نهادهای مدنی و فعالان محیط زیست هم گفتم ما بدترین كاری كه می‌توانیم انجام دهیم این است كه سرمایه‌های اجتماعی را كه داوطلبانه و بدون هیچ چشمداشتی فداكارانه فعالیت می‌كنند، را سرخورده كنیم. من هنوز هم خودم را در عرصه‌های اجتماعی و زیست‌محیطی یك فعال محیط‌زیستی می‌دانم. از نزدیك می‌بینم كه این جریان چقدر آسیب‌پذیر است؛ در حوزه تشكل‌های زنان و خانواده هم همین شرایط حاكم است. این نهادها خدمات گسترده‌ای در سطح جامعه ارایه می‌كنند و ما گاهی این خدمات را نادیده می‌گیریم و نمی‌بینیم كه چقدر تاثیر عمیق و ارزنده‌ای دارند و چه خدمات باكیفیتی را ارایه می‌كنند. این تشكل‌ها منفعت خاصی به غیر از علاقه‌ای كه دارند، نمی‌برند، گاهی حتی از جیب خود هزینه می‌كنند. مسائلی وجود دارد، گاهی تهدید می‌شوند و با مشكلاتی مواجه می‌شوند و به نوعی از نظر آسیب‌هایی كه از طرف گروه‌های مختلف منفعت طلب متوجه آنهاست، آسیب می‌بینند. در این مورد هم هنوز حكمی صادر نشده است اما فضا‌سازی‌هایی كه انجام شده است، ابهام زیادی وجود دارد. این موضوع برای همه كسانی كه دل‌شان برای ایران می‌سوزد و نگران امید و اعتماد مردم هستند، نگران‌كننده است. ما نگران آسیب رسیدن به این سرمایه‌ها هستیم. من در جریان هستم كه دولت تلاش كرده و می‌كند و بی‌تفاوت نبوده و نیست، اما اینكه این موارد رسانه‌ای شود و اعلام عمومی شود شاید به صلاح نبوده، اما این اطمینان را می‌دهم كه تلاش‌هایی صورت گرفته و دولت نسبت به این موضوعات بی‌تفاوت نبوده است.
در مورد آنچه در فیلم اخیر دیدیم و آنچه دختران و زنان با مقوله گشت ارشاد مواجه هستند، چطور؟
در این مورد خاص ما خواستیم و موضع آقای وزیر كشور هم این بود كه باید شفافیت وجود داشته باشد و باید رسیدگی شود و فكر می‌كنم در این مورد گشت ارشاد باید در یك چارچوبی قرار گیرد، چون نیروی انتظامی یك سو است و گشت ارشاد یك سوی دیگر. درست است كه زیرمجموعه هم هستند اما ماهیت و جنس كاری كه انجام می‌دهند، متفاوت است. عنوان هم متفاوت است، این سو پلیس است و سوی دیگری گشت ارشاد و هر كدام دستورالعمل‌ها و رفتارهایی جداگانه‌ای دارند. پلیس ممكن است با مجرمان و جنایتكارانی سرو كار داشته باشد اما در مورد گشت ارشاد موضوع ارشاد است و بحث اخلاق. البته فقط موضوع پوشش نیست، ما همه‌چیز را سال‌هاست در مساله پوشش خلاصه كرده‌ایم. در حالی كه بسیاری از موازین وجود دارد كه اگر ما به كرامت ذاتی انسان‌ها و حق نظر و سوال جوانان احترام بگذاریم و اجازه بدهیم جوانان‌مان پرسش خود را مطرح كنند، اگر خلاف سلیقه و نظر ما حرف و دیدگاهی دارند، اجازه بدهیم مطرح كنند. این موارد خیلی می‌تواند فضا را تغییر دهد و میزان تنش‌ها را كاهش دهد. اما ما نسبت به این مساله كاستی‌های زیادی داشتیم و از طرفی عده‌ای تصور می‌كنند می‌توانند به این شكل جامعه را تغییر دهند و رفتارها را به سمت و سویی كه مدنظرشان هست، ببرند. ما جامعه خودمان را نسبت به مواهب و ابعاد مثبتی كه دین دارد با این نوع رفتارها محروم می‌كنیم. این دین‌زدگی كه در نتیجه این رفتارها اتفاق می‌افتد هزینه بسیار سنگینی برای جامعه دارد. قانونی كه منبعث از دین است وقتی چنین رفتارهای خشنی در عرصه اجتماعی از خود نشان می‌دهد، بسیار تاثیر منفی دارد، در حالی كه تمام تعلیمات دینی ما از قرآن كریم كه پیامبر را رحمه‌للعالمین و پیامبر رحمت و مهربانی خطاب می‌كند، یا در جاهای دیگر تاكید شده كه با مومنین رئوف است و اگر شدتی هم در رفتار دارد در مقابل دشمن‌های بیرونی است و در مقابل اعضای جامعه و جوانان و كودكان با رأفت و رحمت و گذشت و مهربانی رفتار می‌كند. شهرت پیامبر و ائمه ما و دینداری‌شان در این نبوده كه به كسی تذكر دهند كه حرف نزن یا حجابت را رعایت كن، اگر حركت بدی را می‌دیدند با نیكی سبقت می‌گرفتند و با نیكی بدی را دفع می‌كردند و این عین صراحت قرآن است كه با نیكی پاسخ یك عمل نادرست را بدهید. خوبی و نیكی كه می‌كردند عملا در ذهن طرف مقابل این سوال را ایجاد می‌كرد كه این رفتار درست بود یا رفتار من؟ یا این كسی كه من با آن مواجهم چقدر بزرگوار است كه رفتار بد من را با نیكی پاسخ می‌دهد. اینها درسهایی است كه ما از دین داریم و اجرای این آموزه‌ها در عمل كار سختی است. ما اگر می‌خواهیم مناسبات اجتماعی مان درست شكل بگیرد و موازین دینی مان در جامعه خوب اجرا شود و جامعه‌ای سالم با نشاط اخلاقی و دینی داشته باشیم، باید كرامت افراد و عزت نفس افراد را مورد توجه قرار دهیم. كرامتی كه خداوند به انسان بخشیده، بخشی از این كرامت در حق انتخاب و آزادی است.
وقتی مساله به اسلام و اصول دینی برگردد صحبت كردن درباره آن سخت و پیچیده می‌شود. اما واقعیت این است كه بسیاری مسائل سیاسی بیش از آنكه دینی باشد ناشی از نگاه‌های سنتی و مردانه است.
قرآن كریم مساله حجاب را با پوشش شروع نكرده، با حظ بصر مردان شروع كرده است. چرا ما این مساله را فقط با خانمها مطرح می‌كنیم آن هم با برخوردهای سلیقه‌ای؟ چرا سراغ آقایانی نمی‌رویم كه در بسیاری موارد كار را از حد گذرانده‌اند و با ادبیات سخیف نسبت به خانمها صحبت می‌كنند؟ این ادبیات سخیف وهن زن است، چرا با اینها برخورد نمی‌شود؟ چرا نسبت به رفتار آقایان حساس نیستند؟ مثلا متلك گفتن در جامعه؛ چرا نسبت به واكنش‌هایی كه نسبت به حجاب وجود دارد در این موارد هرگز نشنیده‌ایم واكنشی صورت گیرد؟ چرا در مورد عفت كلام حرفی نمی‌زنیم؟ چرا از تحقیر و شوخی‌های جنسیتی كه شأن انسانی فرد را زیر سوال می‌برد و روابط را در جامعه دچار خدشه می‌كند، نمی‌گوییم؟ بخشی از این موضوع با تذكر دادن به انسان اعم از مرد و زن است و قرآن از مرد شروع می‌كند. آیات قرآن در بحث نگاه از مرد شروع می‌كند، اگر ما از این منظر به موضوع نگاه كنیم، در اسلام قرار نیست زن تحقیر شود و كنترل شود. در اسلام یك سلسله موازین اجتماعی برقرار می‌كند برای حرمت و عزت زن و مرد برای اینكه روابط سالم و متعالی شكل بگیرد در جامعه و به تحقیر جنسی منتهی نشود. نگاه لیبرالیسم و آزاد در دنیا هم نمی‌تواند الگوی ما باشد، اگر برای عده‌ای آن الگو بود و بر طبل آن تفكر می‌كوبند، الان با این تجربه كه علنی شد و هر روز صدای بیشتری از آن ایجاد می‌شود در دنیا و اروپا و كشورهای دیگر و جریان افشا كردن سوءاستفاده جنسی در محیط كار و استفاده از موقعیت شغلی برای تحقیر زن مطرح می‌كند، ما شاید الگوهای خوبی داریم اما درست به سراغ آنها نرفته‌ایم، به شكلی یك سویه با الگوهای خودمان برخورد كرده‌ایم كه نتوانسته‌ایم جامعیت نگاه دینی را پیاده كنیم. شاید اگر نسل جوان ما درست این الگو را ببیند و بداند كه كسی قرار نیست دیگری را كنترل یا محدود كند و آزادی‌های او را سلب كند شاید ارتباط سالمی با آن برقرار كند. چرا ما نمی‌توانیم با یك ادبیات عزت‌مندانه و با رعایت آزادی‌های شخصی افراد صحبت كنیم كه به این نقطه منتهی شود؟
رسانه‌ها می‌توانند این تریبون را ایجاد كنند. یك ستون در نظر بگیرید و اجازه دهید جوانان حرف‌های‌شان را بزنند و در مقابل نسل گذشته هم دیدگاه‌های‌شان را بیان كنند و به عنوان گفت‌وگوی بین نسلی باب این كار گشوده شود.
یقینا از یك جانبی فعالانه برای ایجاد ناامیدی و رو در رویی و تند كردن فضا اقداماتی انجام می‌شود، اینكه با چه نیتی این كارها انجام می‌شود را نمی‌دانم، اما قطعا نمی‌تواند تاثیر مثبت و خیرخواهانه‌ای برای جامعه ما داشته باشد.
قرآن كریم مساله حجاب را با پوشش شروع نكرده، با حظ بصر مردان شروع كرده است. چرا ما این مساله را فقط با خانمها مطرح می‌كنیم آن هم با برخوردهای سلیقه‌ای؟ چرا سراغ آقایانی نمی‌رویم كه در بسیاری موارد كار را از حد گذرانده‌اند و با ادبیات سخیف نسبت به خانمها صحبت می‌كنند؟
نظر شما