ساکنان اروندكنار با هزاران نهری که داشت، لنج‌هایشان را كنار خانه‌شان پارک کرده و لابه‌لای خانه‌ها به‌جای دوچرخه و موتور با لنج رفت‌وآمد می‌کردند.

عطش خوزستان

سلامت نیوز:ساکنان اروندكنار با هزاران نهری که داشت، لنج‌هایشان را كنار خانه‌شان پارک کرده و لابه‌لای خانه‌ها به‌جای دوچرخه و موتور با لنج رفت‌وآمد می‌کردند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از شرق ،نهرهایی كه لنج‌ها در زمان مد دریا و بالاآمدن آب، بر این جریان سوار می‌شدند و آخر روز كنار خانه‌ها لنگر می‌انداختند. استراحت لنج‌ها تا زمان پیداشدن بار جدید كه شامل محصولات كشاورزی منطقه بود، ادامه می‌یافت.

گاهی هم لنج‌های صیادی بار خود را كه ماهیان صیدشده از خلیج‌فارس بود، پس از لنگرانداختن در نهرها، به بازار عرضه می‌كردند. اما حالا كوچه‌های آبی اروندكنار یكی در میان تعطیل شده‌اند و باد گرم خوزستان دیگر از لابه‌لای نخل‌های سبز سربه‌فلك‌كشیده اروندكنار عبور نمی‌كند تا دمایش اندكی تعدیل شود.

باد سوزان خوزستان از میان نخل‌های سوخته‌ای كه دیگر آب شیرین در اختیار ندارند، می‌گذرد و پوست صورت هر رهگذری را می‌سوزاند. نهرهای اروندكنار یكی در میان خشك یا مسدود شده‌اند. كشاورزان برای جلوگیری از پیشروی آب دریا، نهر ها را مسدود كرده‌اند تا آب شور زمین‌هایشان را خراب نكند.كارون خروشان دیروز، به رود آرام امروز تبدیل شده است.

سدهای متعدد بالادست، جوش‌و‌خروش كارون را از آن گرفته‌اند. فاضلاب‌های رهاشده در این رودخانه، آب آن را آلوده كرده و ماهی‌های بومی را از این رودخانه بزرگ جنوب غرب كشور كوچانده‌اند. دیگر صیادی در كارون معنا ندارد.

كاهش آورد كارون، آب شور خلیج‌فارس را به داخل بهمنشیر و اروندرود هدایت كرده است و مردمی كه برای كشاورزی در منطقه نیاز به آب شیرین داشتند، دیگر چنین منبعی را در اختیار ندارند.

كار و كاسبی خوزستانی‌ها در دهه‌های مختلف كساد شده است. مردمی كه تا همین دو دهه پیش لابه‌لای نهرهای فراوان دشت خوزستان زندگی می‌كردند، امروز در سرزمینی روزگار می‌گذرانند كه نهرهایش را گم كرده است، آب شیرین و مناسب برای شرب در اختیار ندارد و با انبوهی لوله كار آب‌رسانی به خانه‌های آنها انجام می‌شود و حتی آب از مخزن سد دز برای تأمین نیاز شرب مردم آبادان و خرمشهر می‌آورند.

مردمی كه بر اثر برنامه‌ریزی‌های آبی دولت، كسب‌وكار خود را از دست داده‌اند، به سخنان سیاست‌گذاران بی‌اعتماد شده‌اند و با كوچك‌ترین خبر غیرموثقی درباره انتقال آب یا صادرات آن، به خروش می‌آیند.

شرایط بد زندگی و نبود آب، هر خبری را برای آنها باورپذیر می‌كند. قطر لوله‌های انتقال آب مناطق مختلف را با هم می‌سنجند و در نهایت نتیجه می‌گیرند كه آب خوزستان به عراق می‌رود؛ در حالی كه هیچ سند محكمی در دست ندارند. اما ساكنان خوزستان بیش از آنكه نگران صادرات آب باشند، ناراحت حقابه‌هایی هستند كه از مزارعشان دریغ شده و معیشتشان را به خطر انداخته است.

نهرهای خاموش خوزستان
هنوز هم معدود نهرهایی در اروندكنار باقی مانده‌اند تا محلی برای توقف لنج‌ها باشند. نهر «دراچه» در قصبه اروندرود و در انتهای این رودخانه واقع شده است. این نهر هنوز هم پذیرای اندك لنج‌های فعال منطقه است.

ابتدای این نهر، چندین لنج مغروق دیده می‌شود. در اولین نگاه، نهر متروكه به نظر می‌رسد، اما مسیر آب را كه دنبال كنید، لنج‌های سرحال لنگر انداخته در ادامه نهر، نشان می‌دهند آبراهه همچنان فعال است. خلیل رضایی، یكی از لنج‌دارانی است كه در ابتدای نهر بعد از لنج‌های غرق‌شده مستقر شده است. از او می‌پرسم چرا كمی جلوتر و در كنار خانه‌ها، لنگر نینداخته است. او می‌گوید: «آنجا خانه مردم است. من اهل اینجا نیستم».


رضایی به خاطر می‌آورد كه پدرش وقتی با لنج كار می‌كرده است، تا 10 - 15 مایلی شط، آب شیرین در اختیار داشته و لازم نبوده است آب شیرین زیادی با خود حمل كند. هر مایل دریایی هم حدود دو كیلومتر است.


او كه لنج صیادی دارد، می‌گوید ناگزیر است هر 20لیتری آب را به قیمت 500 تا 750 تومان خریداری كند. اما لنجش فقط گنجایش دارد سه مترمكعب آب با خود حمل كند. این میزان آب نیاز شش نفر در 10 روز را تأمین می‌كند.

به گفته این لنج‌دار، لنج‌های غرق‌شده در اروندكنار، تردد دیگر لنج‌ها را با مشكل مواجه كرده است. مردم قصبه اروندرود روزهایی را به خاطر می‌آورند كه از این منطقه پاجوش خرمای برحی، حنا و دیگر محصولات كشاورزی به كویت صادر می‌شده است.

اما در حال حاضر كسب‌وكار لنج‌داران به آوردن محصولات مصرفی از دوبی كه به ته‌لنجی مشهور است، همچنین صدور گاو و گوسفند به كویت خلاصه می‌شود.
مرتضی قصبه كه تعمیركار لنج‌های باربری و صیادی است، به «شرق» می‌گوید: كسب‌وكار لنج‌داران چندان خوب نیست. هزینه‌های نگهداری لنج خیلی زیاد است. شبی 15 هزار تومان باید هزینه نگهبانی بدهند. ماهی 300 هزار تومان هم باید پول بدهند كه آب از داخل لنج آنها تخلیه شود تا لنجشان غرق نشود.

اگرچه بدنه هر لنج بین 15 تا 30 میلیون تومان قیمت دارد و موتور آن بستگی به نوع مدل، تا 100 میلیون تومان قیمت می‌خورد، اما لنج‌داران به دلیل نبود كار، موتور لنج خود را برداشته و بدنه آن را آتش می‌زنند. این بدنه‌های آتش‌زده را می‌توانید در اروندكنار ببینید. به گفته «قصبه»، آب سیستم لوله‌كشی منطقه حتی برای حمام‌كردن هم به درد نمی‌خورد.

هر باكس شش‌تایی آب‌معدنی در خوزستان بین شش تا هفت هزار تومان قیمت دارد و موتورهای سه‌چرخه، بشكه 20 لیتری آب شیرین را هزارو 500 تومان می‌فروشند، اما مردم مطمئن نیستند كه آب این سه‌چرخه‌ای‌ها، تصفیه شده باشد. او بر اساس شنیده‌هایش می‌گوید: فیلترهای تصفیه‌خانه‌های آب باید هر شش ماه یك‌بار عوض شوند، اما در تصفیه‌خانه‌های این منطقه، گاهی تا یك‌سال‌ونیم هم تعویض فیلتر طول می‌كشد.


از این تعمیركار لنج درباره تأثیر افتتاح طرح غدیر بر كیفیت آب منطقه سؤال می‌كنم. او پاسخ می‌دهد: به اروندكنار و چوئبده از غدیر آب نمی‌دهند. قبل از سدسازی‌های منطقه، عراقی‌ها از همین شط آب برای خوردن برمی‌داشتند و لنج‌داران آب شط را برای كویت می‌بردند، اما حالا آب برای خوردن نداریم.


قبض آب، پول زور
ساكنان قصبه اروندرود از كیفیت آب لوله‌كشی منازل ناراضی هستند. آنها از این آب شور برای استحمام بچه‌هایشان هم استفاده نمی‌كنند و پرداخت پول برای قبض آب را پول زور می‌دانند. به گفته ساكنان این منطقه، هر دو ماه بین 20 تا 30 هزار تومان هزینه، باید برای آبی پرداخت كنند كه حتی برای حمام هم كیفیت ندارد.


كشاورزان نهر ششم، نگران آینده
نهر ششم محرزی همان نهری است كه از بالای آن لوله انتقال آب طرح غدیر می‌گذرد و فیلم شكستگی شیر فشارشكن این لوله، در فضای مجازی با اسم انتقال آب به كویت منتشر شد. كشاورزان نهر ششم هم از شوری آب نهرشان گله‌مند هستند. علی بهرامی، یكی از كشاورزان حاشیه این نهر، درباره دلایل شوری كارون بیان می‌كند: اصلا آب شیرین در رودخانه نیست. آب دریا بالا آمده و زمین‌ها را شور كرده است. از «دارخوین» به بالا برنج كاشته‌اند و آبی به پایین‌دست نمی‌رسد.

جهاد كشاورزی هم درباره برخورد با متخلفان می‌گوید كه چون مردم با چوب جلوی ما را می‌گیرند، نمی‌توانیم اقدامی انجام دهیم.او ادامه می‌دهد: امام‌جمعه شهرمان وعده داده‌ است كه نیشكر چندروزی پمپ‌های خود را خاموش و برداشت آب را متوقف كند تا ما كمی آب فقط برای حفظ نخل‌هایمان دریافت كنیم.

بهرامی از لوله غدیر برای دام‌هایش آب می‌آورد و معتقد است كه شوری آب نهرها، باعث كورشدن دام‌های منطقه شده است. خواهرزاده بهرامی مدعی می‌شود: لوله طرح غدیر كه از بالای نهر محرزی می‌گذرد، تا لب دریا پیش می‌رود و به داخل دریا می‌رود. پس آب به كویت منتقل می‌شود.

كشاورزان حاشیه نهر ششم محرزی به شنیده‌هایشان درباره گتوند اشاره می‌كنند. یكی از نمایندگان مجلس به آنها گفته است كه می‌خواهند آب را قطع كنند. اعتراض دارند كه چرا گتوند در میان كوه نمك احداث شده است و با استناد به سخنان رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، معتقدند كه چرا باید 10 هزار میلیارد تومان پول كشور صرف تخریب گتوند شود. آنها از نحوه توزیع زمین‌ها گله دارند. می‌گویند عرصه‌های منابع طبیعی به شكل مناسب بین مردم منطقه توزیع نمی‌شود.

به یك خانواده غیربومی 300 هكتار زمین داده‌اند، اما به 25 خانوار بومی، پس از چندین‌بار طی مراحل اداری، فقط 363 هكتار زمین اختصاص داده شده است. حمزه بحرمی، از كشاورزان نهر ششم،  آب دو ماه است كه شور شده است. قبلا درجه شوری آب حدود چهار هزار بود و می‌توانستیم سبزیجات و یونجه كشت كنیم.

نخل‌ها هم حفظ می‌شدند. حال درجه شوری به 12 هزار رسیده و همه سبزی‌هایی كه كاشته بودیم، خشك شده است. او ادامه می‌دهد: در گذشته چهار میلیون نفر نخل در آبادان و خرمشهر وجود داشت كه امروز تعداد آنها خیلی كم شده است. شورشدن آب در سال جاری هم كیفیت محصول را كاهش داده است و فكر نمی‌كنم هر كیلوگرم خرما را حتی هزار تومان از ما بخرند.

به گفته یونس بحرمی‌ربیعی، دیگر كشاورز ساكن در حاشیه نهر ششم محرزی، اگرچه آب از سد گتوند و كرخه برای تأمین نیاز كشاورزی رها شده، اما وزارت جهاد كشاورزی به آنها اعلام كرده است كه این آب فقط برای نخیلات می‌آید و سبزی و صیفی نباید بكارند. این در حالی است كه 90 درصد درآمد روستاییان از كشت سبزی و صیفی حاصل می‌شود. ضمن آنكه برای كشت سبزی و صیفی در ابتدای امسال هم برای هر هكتار حدود 20 میلیون تومان هزینه كود، كارگر، بذر و ... پرداخت كردیم.


آب‌شویی زمین‌ها توسط نیشكر و شوری آب كارون
این نخستین‌باری نیست كه آب شرب آبادان و خرمشهر شور می‌شود. مردم به خاطر می‌آورند كه سال 79 نخستین‌باری كه طرح نیشكر شروع به آبشویی زمین برای كشت محصول كرد، آب آبادان و خرمشهر شور شد و در درگیری‌های ناشی از این افت كیفیت، سه كشته در خوزستان به‌جا ماند. سال 84 هم بار دیگر آب در آبادان و خرمشهر شور می‌شود.

فیصل عامری، از اهالی شادگان، طرح نیشكر سالانه پنج میلیون تن نمك از طریق زه‌آب‌های خود رها می‌كند. در‌حال‌حاضر آب تالاب ناصری هشت‌برابر دریا شور است. خوزستان در انبوهی از نمك‌ها محاصره شده است. او كه روزهای سبز خوزستان را به خاطر می‌آورد، هرازگاهی آهی از سر حسرت می‌كشد و می‌گوید: زه‌آب‌های حاصل از طرح‌های توسعه نیشكر در كارون رها می‌شود و آب رودخانه را شور می‌كند.


انصراف كویتی‌ها از دریافت آب ایران
شوری آب كارون و افت كیفیت آب این رودخانه، زندگی مردم منطقه را تحت تأثیر قرار داده است. مردمی كه برای دریافت آب به محل شیر فشارشكن نهر ششم می‌آیند، آب خام این لوله را كه به سمت تصفیه‌خانه آبادان می‌رود، می‌نوشند و از آن برای استحمام استفاده می‌كنند. آنها شیرینی آب لوله را سندی می‌دانند كه نشان می‌دهد این آب به كویت منتقل می‌شود.

زیرا بر این باورند كه آب موجود در شبكه شرب آبادان و خرمشهر شور است اما آب لوله غدیر شیرین است. عبدالرحیم یكی از افرادی كه برای منزلش آب از محل شیر فشارشكن نهر ششم می‌برد، به «شرق» می‌گوید: روزی دو بار آب از این منطقه می‌برم و از آب لوله‌كشی منزل برای استحمام و شست‌وشو هم استفاده نمی‌كنم.

سعید دیگر ساكن شهر آبادان هم با اشاره به قطر لوله عبوركرده از بالای نهر ششم،‌ عنوان می‌كند: با لوله‌های كم‌قطرتر جمعیت بیشتری تحت پوشش قرار می‌گیرند و نیاز آب شربشان مرتفع می‌شود.

این همه آب به كجا می‌رود؟ او هم مثل بخش دیگری از مردم خوزستان بر این باور است كه آب با لوله به كویت منتقل می‌شود. اما یكباره عباس سوكینی كه راننده لودر است، از راه می‌رسد و تمام شایعات مربوط به انتقال آب به كویت را تكذیب می‌كند. او می‌گوید: در زمان احمدی‌نژاد این طرح را تكمیل كردیم.

من راننده لودر طرح بودم. انتقال آب به كویت صحت ندارد. سال 74 و 75 قرار بود به كویت آب بدهند. لوله هم در كنار جاده آبادان و اهواز كشیدیم. كویت گفت ضمانت بدهید كه آب را به روی كشور ما نمی‌بندید. چون این ضمانت داده نشد، ادامه طرح متوقف شد.سوكینی می‌گوید: قرار بود برای تأمین آب آبادان و خرمشهر از گتوند آب بیاوریم، بعد از پایین‌دست كرخه آب آوردیم. حالا هم دارند لوله كمك‌حال لوله فعلی، برای آبرسانی به آبادان و خرمشهر ایجاد می‌كنند.


نجات كارون فقط 9 هزار میلیارد تومان هزینه دارد
كارون منبع اصلی تأمین آب مردم خوزستان بود. بنابراین به نظر می‌رسد نجات این رودخانه كه معیشت صیادان هم به آن وابسته است، بسیار مهم است. برآوردهای اولیه نشان می‌دهد كه بهبود كیفیت آب كارون حدود 17 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد اما نجات این رودخانه، با صرف 9 هزار میلیارد تومان اعتبار هم امكان‌پذیر است.

در چنین شرایطی برای اجرای طرح غدیر كه آب را از سد دز به آبادان و خرمشهر منتقل می‌كند، 10 هزار میلیارد تومان اعتبار هزینه شده كه با تصفیه‌خانه‌های آب، 15 هزار میلیارد تومان برای كشور هزینه دارد.

از سوی دیگر برای اجرای شبكه‌های آبیاری و زهكشی خوزستان به منظور توسعه كشاورزی 10 هزار میلیارد تومان برآورد شده در حالی كه زمین‌های تسطیح‌شده حاشیه بهمنشیر و اروندرود كه با صرف اعتبارات دولتی برای كشاورزی آماده شده‌اند، امروز به دلیل شورشدن آب كشاورزی رها شده‌اند.

با صرف این همه هزینه، مردم آبادان و خرمشهر هم از كیفیت آب شرب دریافتی راضی نیستند. حمیدرضا خدابخشی رئیس انجمن مهندسان صنعت آب خوزستان درباره طرح غدیر  در طرح اولیه قرار بود آب از سد تنظیمی كرخه برای طرح غدیر منتقل شود اما با رایزنی‌های انجام‌شده، محل تأمین آب این طرح، به سد دز تغییر یافت.

او اضافه می‌كند: با توجه به كمبود منابع مالی طرح را تكه‌تكه كردند. در حمیدیه یك سد انحرافی وجود دارد كه به صورت مقطعی آب از این سد، به آبادان و خرمشهر با یك لوله هزار میلیمتری منتقل می‌شود. به گفته خدابخشی فاز دیگری هم به تازگی از ام‌الدبس آب به آبادان و خرمشهر منتقل می‌كند.

طرح غدیر هم از كانال پای پل منطقه ام‌الدبس، فعلا بخشی از آب اهواز و تمام آب دشت آزادگان را تأمین می‌كند اما باید 25 مترمكعب آب از مخزن سد دز به ام‌الدبس منتقل شود كه به دلیل كمبود منابع مالی، فوریت طرح برای مدیریت بحران و پیچیدگی‌های انتقال آب از زیر مخزن سد دز، فعلا فقط طرح‌های با اولویت بالا اجرا می‌شود.


در آخرین ساعات حضور در خوزستان، در حالی كه تصویر روزهای پرآب خوزستان را در ذهنم ترسیم می‌كردم، با چشمانم دود حریق حاصل از سوختن نیزارهای تالاب خشك هورالعظیم در سمت عراق را در آسمان اهواز رصد می‌كردم كه با یك پیامك خبر رسید «درگیری‌های كشاورزان كازرونی با نیروی انتظامی، بر سر جمع‌آوری پمپ‌های غیرمجاز آب یك كشته بر جای گذاشت».

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha