سلامت نیوز:3 روز تا پایان سال 2019 میلادی باقی مانده؛ 3 روز تا آغاز شمارش معكوس آنچه در گزارش 2018 دفتر مقابله با موادمخدر و جرم ملل متحد UNODC به عنوان «انفجار بمب اعتیاد» مورد هشدار قرار گرفت.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ،گزارش 2018 سازمان ملل از وضعیت تولید، قاچاق، توزیع منطقهای و مصرف موادمخدر و روانگردانها در جهان، در مقایسه با گزارش سالهای پیش از 2017، نگرانیهای جدیتر و هولناكتری داشت.
افزایش 5 درصدی كشفیات تریاك، افزایش 13 درصدی كشفیات هرویین و افزایش 33 درصدی كشفیات مورفین، موید این واقعیت است كه شبكه جهانی قاچاق موادمخدر، همچنان بیشترین فعالیت خود را بر سرمایهگذاری بابت تولید هرچه بیشتر مخدرهای برپایه تریاك صرف میكند و نگرانی عمده دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم ملل متحد این است كه بیشترین كشفیات مخدرها در قاره آسیا و مسیر بالكان (81 درصد) بوده و پس از آن، شبكه پلیسی قاره اروپا، سهم 13 درصدی كشفیات را دارد.
این تفاوت معنادار میزان كشفیات، متوجه این واقعیت نگرانكننده است كه فاصله كوتاه كشورهای حوزه آسیا و بالكان تا قطب تولید تریاك، هرویین و مورفین جهان؛ افغانستان، این مسیر امن و كمهزینه را برای شبكه ترانزیت مهیا كرده كه ضمن جابهجایی اوزان بالا از شاهراههای داخلی و برونمرزی قاره آسیا به مقصد قاره سبز، در این مسیر مشتریان دایمی را شناسایی كرده و به بازارهای پایداری دست پیدا كند كه قطعا، سود نهایی، چند صد برابر تخمین اولیه از تراز اقتصادی عرضه و تقاضا در قاره اروپاست.
تا امروز، هنوز هیچ پیشبینی تازهای از آینده كشت خشخاش و تولید تریاك، مورفین و هرویین در افغانستان مطرح نیست اما گزارش 2018 UNODC این تاكید را دارد كه تا پایان سال 2017، كشت خشخاش در منطقه مثلث طلایی - لائوس، كامبوج و میانمار - و مكزیك (تولیدكننده سنتی تریاك در امریكای جنوبی) هم افزایش یافته و حالا، بیش از 367 هزار هكتار از زمینهای واقع در آسیای جنوب شرقی و امریكای لاتین هم باید به زمینهای زیر كشت خشخاش در افغانستان اضافه شود كه با تجمیع این وسعت كه بعید به نظر میرسد در سال 2018، رو به كاهش رفته باشد، حدود 700 هزار هكتار زمین در كشورهای فقیر آسیا و امریكای لاتین، زیر كشت خشخاش است كه در اولین برآورد نسبی، میتوان پیشبینی كرد كه در سال 2018، انبارهای افغانستان، میانمار و مكزیك، حداقل 14 هزار تن تریاك در خود جا داده كه این مقدار، برای تولید 14 هزار كیلو هرویین كفایت میكند.
در گزارش 2018 سازمان ملل هم این عدد مورد تایید قرار گرفته كه افغانستان تا پایان 2017، 7790 تن تریاك تولید كرده كه از این میزان، بیش از 6 هزار تن تریاك، به لابراتوارهای تولید هرویین در افغانستان فرستاده خواهد شد تا برای استحصال 486 الی 736 تن هرویین صادراتی با خلوص بالا، فرآوری شود.
نكته دیگری كه حالا نگرانی جدی دولتهای جهان را رقم زده، بنا بر گزارش سازمان ملل، تا پایان سال 2017، 275 میلیون نفر از جمعیت جهان، مصرفكننده انواع مواد اعتیادآور بودهاند (بیش از 128 میلیون نفر، مصرفكننده مخدرهای بر پایه تریاك و آمفتامینها) و تعداد مصرفكنندگان حشیش هم به 188 میلیون نفر افزایش یافته است. در گزارش UNODC، شیوع سالانه مصرف موادمخدر در قاره اروپا 7 دهم درصد برآورد شده به این معنا كه در صورت ثابت ماندن این برآورد، سالانه حداقل 5 میلیون نفر به جمعیت معتادان در قاره اروپا اضافه میشود.
پس از رونمایی از گزارش 2018 دفتر مقابله با موادمخدر و جرم سازمان ملل، الكساندر فدولوف؛ نماینده مقیم UNODC در تهران در گفتوگوی كوتاهی با «اعتماد» تایید كرد كه بنا به گزارش مركز مونیتورینگ اعتیاد و مصرف موادمخدر اروپا EMCDDA، هنوز پرمصرفترین موادمخدر در قاره اروپا، تریاك و هرویین است و این اعلام به این معناست كه شبكه جهانی قاچاق موادمخدر، با وجود آنكه تا امروز، به سطح مناسبی از عرضه و تقاضا برای متآمفتامین رسیده و حالا در كل دنیا، 29 میلیون نفر مشتری «شیشه» هستند، اما هنوز راغب نیست رده مخدرهای برپایه تریاك را تنزل دهد.
با چنین شرایطی، سه ضلع «مثلث طلایی» و افغانستان و پاكستان در منطقه «هلال طلایی» با سوءاستفاده از فساد دولتهایشان، با سوءاستفاده از آشوب داخلی و سایه گسترده ناامنی بر مناطق زیر كشت خشخاش كه هر روز در شناسنامه جغرافیایی این كشورها، سهم بیشتری میگیرد، همچنان برای تغذیه بازار تشنه تریاك و هرویین و مورفین خواهند تاخت و این، نمایه پیش روی جهان برای سال نوی میلادی است.
حمید صرامی، مدیر كل آموزش و تحقیقات ستاد مبارزه با موادمخدر با نگاهی به گزارش 2018 ملل متحد، وضعیت بازار جهانی عرضه و تقاضای موادمخدر در سال 2020 را تحلیل كرده است.
به عنوان یك پژوهشگر، درباره گزارش 2018 دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل و آینده تولید، قاچاق، توزیع و مصرف مواد مخدر و روانگردان در جهان چه تحلیلی دارید؟
چشمانداز این گزارش و وضعیت مقابله و مبارزه با قاچاق مواد مخدر در جهان، چشماندازهای مثبتی نیست. اعداد و ارقام این گزارش و روند فعالیت شبكههای قاچاق نشان میدهد كه طی 5 سال آینده - 2020 تا 2025- با انفجار تولید و مصرف مواد مخدر و روانگردان در جامعه جهانی مواجه خواهیم شد و هشدار نگرانكننده این است كه مصرف غیرقانونی داروهای اعتیادآور، كانابیس (حشیش) و متآمفتامین (شیشه) در تمام كشورها رشد چشمگیری خواهد داشت در حالی كه اعداد و نمودارهای گزارش 2018 سازمان ملل نشان میدهد كه در 5 سال پیشرو، با كاهش سن مصرف، افزایش ورود زنان، افزایش ورود افراد تحصیلكرده و افزایش ورود شاغلان به چرخه مصرف مواجه خواهیم شد.
اعدادی كه در این گزارش ثبت شده، متاسفانه نشان میدهد كه گویا عزم جدی در جامعه جهانی برای كنترل مصرف مواد مخدر و روانگردان وجود ندارد، چون سال 2009 و در زمان برگزاری اولین مجمع سازمان همكاری شانگهای با موضوع مبارزه با قاچاق مواد مخدر با حضور 15 كشور حوزه تولید و قاچاق تریاك، تعداد مصرفكنندگان مواد مخدر در جهان، 25 میلیون نفر بود و حالا گزارش 2018 ملل متحد به ما میگوید كه این عدد، ظرف 10 سال به 275 میلیون نفر رسیده است.
معنای این افزایش و این تعداد مصرفكننده مواد مخدر این است كه در فاصله سالهای 2009 تا 2019 با وجود كنوانسیون 1961 (معاهده بینالمللی سال 1961 برای ممنوعیت تولید و عرضه غیرقانونی داروهای اعتیادآور بر پایه شاهدانه) كنوانسیون 1971 (معاهده بینالمللی سال 1971 برای كنترل عرضه غیرقانونی داروهای روانگردان از نوع آمفتامین، باربیتوراتها، بنزودیازپینها و مكمل معاهده 1961) پروتكل الحاقی 1972 (معاهده بینالمللی سال 1972 برای اصلاح كنوانسیون 1961 كه در زمان برگزاری نشست تصویب این معاهده، سازمان بهداشت جهانی، شورای كنترل بینالمللی مواد مخدر و سازمان بینالمللی پلیس جنایی INTERPOL هم حضور داشتند) كنوانسیون 1988 (معاهده بینالمللی سال 1988 با توسعه ابعاد مبارزه با قاچاق مواد مخدر از جمله مبارزه با پولشویی و كنترل پیشسازهای تولید مخدرها و روانگردانها و همچنین استرداد قاچاقچیان مواد مخدر) و بیانیه سیاسی كاهش تقاضای 1998 (جلسه ویژه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مورد معضل جهانی مواد مخدر UNGASS كه ژوئن 1998 در نیویورك برگزار شد) و جلسات پی در پی كمیسیون مواد مخدر سازمان ملل CND و نظارتهای هیات بینالمللی كنترل مواد مخدر INCB، روند مصرف رو به افزایش بوده و این افزایش، بنا بر نمودارهای گزارش 2018 سازمان ملل، همچنان ادامه خواهد داشت.
واقعیت این است كه صرف ارایه اینگونه گزارشها، برای كنترل این وضعیت نگرانكننده، كفایت نمیكند و باید تمهیدات جدی برای جلوگیری از توسعه كشت خشخاش و جلوگیری از شیوع مصرف غیرمجاز داروهای اعتیادآور و بهخصوص، كنترل تغییرات پی در پی الگوی مصرف و به ویژه، چند مصرفی (POLY DRUG USE مصرف تركیبی مخدر/ روانگردان/ الكل/ دارو برای دریافت همزمان لذت تخدیری و انرژیزایی كه معمولا یكی از این مواد، پایه مصرف است و ماده دوم یا سوم یا چهارم، نقش پاكسازی عوارض ماده پایه را دارد) اتخاذ شود.
سوال اساسی این است؛ كشورهای غربی و به ویژه سازمان ملل متحد، برای مهار این روند چه برنامههایی دارند؟ صرف ارایه توصیههایی به دولتها درباره لزوم توسعه برنامههای پیشگیرانه و سیاستهای درمانی یا حتی مقابله با قاچاق مواد مخدر، حرفهای فانتزی و شیك است چون ظرف 10 سال، جمعیت مصرفكننده مواد مخدر، 10 برابر شده و از 25 میلیون نفر به 275 میلیون نفر رسیده. امروز باید از دولتها پرسید برای كنترل این اعداد چه برنامهای دارند؟
گزارش دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم ملل متحد تایید میكند كه محبوبترین ماده مخدر در قاره اروپا هرویین است آن هم در حالی كه فاصله این قاره تا قطب تولید كوكایین؛ امریكای لاتین، بسیار كمتر از فاصله اروپا تا قطب تولید هرویین؛ افغانستان است و حتی كوتاهی این مسیر باعث میشود هرویین، ارزانتر و از كانالهای امنتر به دست شبكههای منطقهای برسد.
تحلیل شما از این موضوع چیست؟ چرا شیوع مصرف هرویین در قاره اروپا، بیشتر از كوكایین است؟ این احتمال وجود دارد كه اتاق فكر قاچاق مواد مخدر، حتی سلیقه بازار را هم به میل خودش تغییر دهد؟
البته گزارش 2018 ملل متحد نشان میدهد كه مصرف كوكایین در جامعه جهانی در سالهای آینده رو به افزایش خواهد رفت و شاید هم این سوال شما درست باشد. شاید اتاق فكر در تعیین ذائقه بازار نقش دارد اما چرایی تفاوت الگوهای مصرف در كشورها؛ اینكه در یك كشور، هرویین محبوبیت بیشتری دارد و در كشوری دیگر، كوكایین، بیشتر فروش میرود و حتی در كشوری، چند مصرفی رایجتر است، بسیار پیچیده است و شاید فقط بتوان گفت اگر اتاق فكری برای بازار و روند عرضه و تقاضا، سیاستگذاری میكند، مایل است كه فعلا، الگوی غالب جهان، كانابیس باشد و متآمفتامین، در رده دوم قرار بگیرد كه البته افزایش شیوع مصرف كانابیس هم بسیار غیرمنطقی است.
غیرمنطقی به چه معنا؟
به این معنا كه افزایش شیوع مصرف آن هم در فاصله دو سال، نباید به چنین عددی برسد و این اعداد، نشان میدهد كه سیستم هوشمند اعتیاد یا به قول شما، اتاق فكر شبكه جهانی قاچاق، با افزایش تبلیغات برای كانابیس در شبكههای غیرقانونیBLACK MARKET به دنبال جذب مشتریان جدید برای متآمفتامین است.
یعنی كانابیس در حال تبدیل به دروازه ورود به مصرف متآمفتامین است؟
دقیقا و اگر این اتفاق رخ بدهد، سود بسیار بیشتری به جیب شبكه جهانی قاچاق مواد مخدر سرازیر میشود و این فرضیه را تایید میكند كه این شبكه، با بهره از یك سیستم هوشمند و پویا، با یك نگاه فعال و دینامیك به زمانبندی تغییر الگوهای مصرف، به دنبال جذب مشتری بیشتر است كه نتیجه نهایی این هدفگذاری، نابود كردن نسلها، برهم زدن توسعه پایدار كشورها و البته توسعه اقتصاد سیاه پیریزی شده بر درآمدهای كثیف است.
و تاثیرگذاری بر اقتصاد كلان كشورهای مقصد؟
قطعا، وقتی میگوییم این شبكه برای ضربه زدن به توسعه پایدار هدفگذاری كرده، به این معناست كه بافت اجتماعی و بافت اقتصادی جوامع را مورد آسیب قرار دهد. ضربه به بافت اقتصادی، دستیابی دولتها به توسعه پایدار را مختل میكند و ضربه به بافت اجتماعی، انسجام و سرمایه اجتماعی كشورها را درهم میشكند كه متاسفانه امروز، شاهد هر دو اتفاق در جهان هستیم.
به عنوان یك پژوهشگر، این نگرانی را دارید كه كارتلهای مواد مخدر بتوانند به بازارهای بزرگ اقتصادی جهان ورود پیدا كنند؟
قطعا شرایط تمام كشورها تا سال 2025 از بابت مقابله با قاچاق مواد مخدر، یك چشمانداز منفی است و پیشبینی من این است كه توسعه این اقتصاد سیاه، شرایط دشوارتری را برای كشورها رقم خواهد زد كه در صورت تحقق چنین اتفاقی، دور از انتظار نیست كه بافت اقتصادی كشورها هم آسیبهای جدیتر و جدیدتری را متحمل شود.
حتی در كشورهای پیشرفته؟
این اتفاق، بیشتر برای كشورهای در حال توسعه رخ خواهد داد، چون هوشمندی كشورهای توسعه یافته برای مقابله با قاچاق مواد مخدر و آسیبهای آن، به بلوغ نسبی رسیده اما كشورهای عقبمانده و در حال توسعه، حتما از بابت توسعه ریشههای شبكه قاچاق مواد مخدر، لطمه جدی میخورند.
نظر شما