سلامت نیوز: اطلاع‌رسانی غلط برخی كاربران شبكه‌های اجتماعی درباره كمبود دو نوع انسولین آنالوگ (مصطلح به انسولین قلمی) جنجال رسانه‌ای به راه انداخت.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ،جنجالی كه بخشی از آن ناشی از عدم فرهنگ‌سازی درباره مصرف دارو بدون توجه به نام تجاری آن است و بخش دیگر هم همان برندینگ و توجه خواسته یا ناخواسته برخی پزشكان به یك برند خاص از یك دارو و تجویز آن است. البته نباید فراموش كرد مشكلات ناشی از تحریم‌ها و دشواری‌های نقل و انتقالات ارزی و همچنین تاخیر بانك مركزی در تخصیص ارز مورد نیاز واردكنندگان دارو در این سال‌ها گاه و بی‌گاه به كمبود برخی از داروهای حیاتی منجر شده است.
از چند روز قبل، اخباری در شبكه‌های اجتماعی درباره كمبود «انسولین» منتشر شد و كاربران شبكه‌های اجتماعی با جنجال درباره كمبود داروی انسولین در كشور، نسبت به مرگ زودهنگام بیماران دیابتی به دلیل كمبود دارو خبر‌سازی كردند. موج این خبر‌سازی ادامه داشت تا اینكه روز یكشنبه، رییس سازمان غذا و دارو با اشاره به اینكه انسولین آنالوگ، با دریافت سهمیه ارز معادل 600 میلیارد تومان، یكی از ارزبرترین داروهای وارداتی كشور است، توضیح داد كه كمبودهای مقطعی این شكل دارویی، به دلیل مشكلات ناشی از تامین و انتقال ارز به شركت‌های خارجی طرف قرارداد به دلیل تحریم‌های اقتصادی اتفاق می‌افتد و افزود:
«ظرف روزهای گذشته ۲ محموله از انواع انسولین آنالوگ از گمرك ترخیص شده و طی هفته جاری به نسبت آمار بیماران سراسر كشور بین داروخانه‌های منتخب توزیع می‌شود. همچنین محموله‌های بعدی این دارو طی فواصل زمانی وارد كشور خواهد شد.
در حال حاضر هم توزیع این دارو در داروخانه‌های منتخب، سهمیه‌بندی شده تا مدیریت بهتری بر دسترسی آن قابل اعمال باشد و بیماران می‌توانند با مراجعه به داروخانه‌های منتخب، داروی خود را تهیه كنند اما از آنجا كه تحریم‌های اقتصادی، واردات برخی از داروها و تجهیزات پزشكی را با مشكلات عدیده مواجه كرده، به بیماران توصیه می‌كنیم با مشورت پزشك خود به جای نوع آنالوگ، از ویال انسولین رگولار و NPH كه هیچ تفاوتی با انسولین آنالوگ ندارد و به وفور در بازار یافت می‌شود، استفاده كنند.»
واقعیت كمبود «انسولین» چه بود
مرور اخبار ظرف 13 سال گذشته، انسولین آنالوگ در مقاطعی دچار كمبود شده و این كمبود هم مربوط به تمام برندهای این داروی مورد نیاز بیماران دیابتی نبوده است، بلكه در مواردی، به دلیل وارد نشدن دارو یا حتی ترخیص نشدن دارو از گمرك یا تاخیر در نقل و انتقال ارز تامین دارو، تهیه و توزیع انسولین آنالوگ در كشور دچار اختلال شده است.
اما روال معمول توزیع این دارو ظرف سال‌های گذشته این‌طور بوده كه اولا از دهه 70 به بعد، تولید داخلی انسولین انسانی و قابل استفاده به شكل ویال‌های تزریقی با سرنگ، در حدی افزایش یافته كه این شكل دارویی، هیچ‌گاه حتی در زمان شدت گرفتن تحریم‌ها، دچار كمبود نبوده و از چندی قبل هم یك شركت ایرانی، قادر به تولید و توزیع عمومی انسولین آنالوگ در بازار مصرف شده چنانكه اخیرا، مدیر كل داروی وزارت بهداشت گفت كه همزمان با تولید انسولین رگولار و NPH در داخل كشور، این شركت ایرانی ماهانه دو میلیون عدد انسولین آنالوگ تولید و روانه بازار می‌كند و اعلام كرده كه می‌تواند میزان تولید این شكل دارویی را به ۱۰ میلیون عدد در ماه برساند.
علاوه بر این، سازمان غذا و دارو از چندی قبل، با تهیه فهرستی از داروخانه‌های منتخب شامل داروخانه‌های دانشگاهی، دولتی، شبانه‌روزی و تعدادی از داروخانه‌های وابسته به بخش خصوصی، توزیع بیمه‌ای انسولین آنالوگ را به این داروخانه‌ها محول كرده و در سایر داروخانه‌ها هم بیماران در صورت تمایل می‌توانند انواع انسولین آنالوگ را با قیمت آزاد خریداری كنند.
برخی صاحبان داروخانه‌های منتخب دیروز گفتند كه در حال حاضر، علاوه بر موجودی كافی انسولین رگولار و NPH (ویال‌های تزریقی انسولین با استفاده از سرنگ) در داروخانه‌های كشور، انسولین آنالوگ هم دچار كمبود نیست جز دو نوع از تولیدات شركت «نوانوردیسك» كه اتفاقا، پزشكان معالج هم با علم به كمبود این دو نوع شكل دارویی، برای بیماران خود همین‌ها را تجویز می‌كنند كه علت این اتفاق هم مشخص نیست. صاحب یكی از داروخانه‌های منتخب در مركز تهران در توضیح جزیی‌تر گفت:
«انسولین‌های آنالوگ نورپید NOVORAPID و نوومیكس NOVOMIX شركت نوانوردیسك از چندی قبل نایاب شده كه احتمالا ناشی از تاثیر تحریم‌ها و مشكلات نقل و انتقالات ارزی است و هر چه به شركت تلفن می‌زنیم و درخواست می‌دهیم، بی‌جواب می‌ماند اما انسولین آنالوگ از سایر تولید‌كنندگان ایرانی و خارجی در داروخانه‌ها به فراوانی موجود است ولی نمی‌دانیم چرا همه بیماران، سراغ همین انسولین‌های نایاب این شركت خارجی را می‌گیرند.»
به گفته این داروخانه‌دار، از چندی قبل انسولین آنالوگ ساخت یك شركت ایرانی هم وارد داروخانه‌ها شده كه از نظر كیفیت، هیچ تفاوتی با نوع خارجی ندارد ضمن آنكه حالا سه مدل از انسولین آنالوگ شركت «زانوفی» هم به دلیل فعالیت نمایندگی این شركت در ایران، به فراوانی و بدون هیچ محدودیت توزیع، در داروخانه‌ها موجود است اما بیماران دیابتی، فقط سراغ همان انسولین‌های نایاب شركت نوانوردیسك را می‌گیرند كه از چندی قبل مقرر شده صرفا به ازای ثبت‌نام در سامانه دارویی مشخص و با ارایه كد ملی و تحت سهمیه‌های محدود عرضه شود.
صاحب یك داروخانه منتخب در شهر قدس هم گفت كه ویال انسولین رگولار و NPH پوشش بیمه‌ای 95 درصدی دارد و هیچ محدودیتی هم در توزیع ندارد ولی بیماران می‌آیند و اصرار بر همان نوع كمیاب آنالوگ دارند كه این داروخانه‌دار هم ناچار شده این شكل دارو را فقط به بیمارانی بفروشد كه نسخه متخصص غدد ارایه كنند اما تاكید می‌كند كه انسولین‌های آنالوگ ایرانی و خارجی هم تحت پوشش بیمه هستند و بیماران فقط 10 درصد از قیمت دارو را پرداخت می‌كنند. صاحب یكی دیگر از داروخانه‌های منتخب در جنوب تهران می‌گوید كه سهولت استفاده در استفاده از انسولین‌های آنالوگ، دلیل اصلی ترجیح به ویال‌های انسولین رگولار و NPH است و تاكید می‌كند:
«از افت و خیز مد در بازار طبابت غافل نشوید. بیماران، مثل بچه‌های بازیگوش، گاهی هم به دست همدیگر نگاه می‌كنند و كافی است از پزشك‌شان بشنوند كه مثلا فلان بیمار، مدت‌هاست كه انسولین رگولار را كنار گذاشته و حالا از نوع آنالوگ استفاده می‌كند. این حس رقابت‌جویی، قدرت تفكر را از بیمار می‌گیرد و حاضر است به هر قیمت، خودش را با مد روز وفق دهد. البته پزشك هم بی‌تقصیر نیست. پزشك باید بیمار را تفهیم كند كه داروی موجود، یعنی داروی خوب مگر آنكه عوارض آسیب‌رسان داشته باشد.
چطور بیمار تا 10 سال قبل انسولین رگولار استفاده می‌كرده و هیچ مشكلی نداشته ولی حالا اگر انسولین قلمی نزند، قندش افت می‌كند؟» جو مسمومی كه این روزها به دنبال اطلاع‌رسانی غلط شبكه‌های اجتماعی در جمعیت بیماران دیابتی ایجاد شده، شائبه كهنه ویزیتوری برای برخی داروهای برند را هم پررنگ می‌كند.
اگر كیفیت یك دارو یا میزان تاثیر‌گذاری آن یا حتی شدت عوارض احتمالی در ویال‌های انسولین رگولار و NPH یا حتی انسولین‌های آنالوگ ایرانی یا سایر برندهای موجود در بازار غیر از تولیدات شركت نوانوردیسك، در این سال‌ها توسط جامعه پزشكی زیر سوال رفته بود، حالا قابل باورتر بود كه كمبود و نایاب شدن دو مدل از انسولین‌های آنالوگ یك برند، آسیب جسمی به بیماران دیابتی بزند.
«اسدالله رجب»؛ رییس هیات‌مدیره انجمن دیابت ایران احتمال چنین شائبه‌ای را رد یا تایید نمی‌كند اما خطاب به بیش از 500 هزار بیمار دیابتی نیازمند تزریق روزانه سه نوبت انسولین می‌گوید: «بر اساس نتایج تحقیقات بالینی، كیفیت انسولین آنالوگ با انسولین انسانی (ویال‌های تزریقی با سرنگ) هیچ تفاوتی ندارد و تنها فرق، سرعت اثرگذاری آنهاست به این معنا كه ممكن است انسولین آنالوگ، سریع‌تر اثر كند و انسولین انسانی، اثرگذاری كندتر داشته باشد كه اتفاقا برای بیماران ایرانی به دلیل فرهنگ غذایی رایج در كشورمان كه متمایل به غذاهای سرخ كرده و چرب و شیرین است، هر چه تاثیر‌گذاری انسولین كندتر باشد، مثل یك میان وعده غذایی عمل می‌كند و نیاز بیمار به مصرف دوز جدید، دیرتر اتفاق می‌افتد.»
رجب با تاكید بر اینكه انسولین برای بیماران دیابتی، یك مایع حیات است، از بیمارانی كه این روزها سرگردان تهیه برندهای نایاب انسولین آنالوگ شده‌اند، می‌خواهد كه به خاطرات 20 سال و 30 سال قبل خود رجوع كنند؛ به نیمه دهه 70 كه تنها داروی موجود برای بیماران دیابتی، ویال‌های انسولین رگولار و قابل تزریق با سرنگ بود و به سال‌های پایانی دهه 60 كه هنوز انسولین در كشور تولید نمی‌شد و بیماران باید برای دریافت انسولین به بیمارستان‌ها مراجعه می‌كردند تا تزریق دارو در بیمارستان برای‌شان انجام شود.
رجب می‌گوید: «اگر انسولین رگولار، ضرر داشت حالا نیمی از بیماران دیابتی ما فوت كرده بودند. بیماران دیابتی ما باید این آگاهی را داشته باشند كه سرنگ و پمپ و قلم، ابزار مصرف دارو هستند و آنچه مهم است كیفیت داروست. داروی موجود در داروخانه، كالایی است كه كیفیت آن توسط سازمان غذا و دارو تایید شده و آسیب‌رسان نیست حتی اگر شكل دارویی آن، جدید و به‌روز نباشد. انسولین انسانی، امروز در سراسر اروپا و امریكا میلیون‌ها مصرف‌كننده دارد و در كشور آلمان، بیش از 100 هزار بیمار دیابتی مصرف‌كننده ویال انسولین انسانی (رگولار یا NPH) هستند كه اگر این شكل دارویی آسیب‌رسان بود، بسیار زودتر، استفاده آن را ممنوع می‌كردند.»
بیماران نیازمند در سراسر كشور می‌توانند برای اطلاع از داروخانه‌های منتخب توزیع‌كننده آن دسته از انسولین آنالوگ كه در حال حاضر كمیاب است، به سایت سازمان غذاو دارو مراجعه كرده و با مشاهده فهرست استانی داروخانه‌های توزیع‌كننده نزدیك‌ترین داروخانه به محل زندگی خود را شناسایی و مراجعه كنند. علاوه بر این سامانه تلفنی 1490 هم كارشناسانی دارد كه قادر به استخراج میزان موجودی داروهای كمیاب در داروخانه‌ها و راهنمایی بیماران برای مراجعه به نزدیك‌ترین داروخانه در تمام استان‌ها هستند.
نظر شما